Όσοι εν έτει 2021 δείχνουν τυφλή εμπιστοσύνη στους “ειδικούς” και στις φαρμακευτικές εταιρείες, θα ήταν πολύ χρήσιμο να μελετήσουν ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στον χώρο της φαρμακοβιομηχανίας, την “υπόθεση Contergan”:
Από το 1957 μέχρι το 1961 η εταιρεία Chemie Grünenthal κυκλοφορούσε ελεύθερα στην Δυτική Γερμανία το φάρμακο Contergan που περιείχε την ουσία θαλιδομίδη. Επρόκειτο για υποκατάστατο βαρβιτουρικών, το οποίο χρησιμοποιείτο ως υπνωτικό ή ηρεμιστικό για την αντιμετώπιση της ναυτίας κατά τους πρώτους μήνες της κυήσεως. Τον Μάιο 1958 ο παιδίατρος Karl Beck δημοσίευσε στην εφημερίδα “Schwäbische Landeszeitung” ένα άρθρο στο οποίο διετύπωνε τον ισχυρισμό ότι ο ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός των παιδιών που γεννιούνταν με αναπηρία οφειλόταν μάλλον στις πυρηνικές δοκιμές. Μετά από σχετικό ερώτημα που υπεβλήθη στο γερμανικό κοινοβούλιο, η κυβέρνηση, επικαλούμενη στατιστικά στοιχεία, αρνήθηκε ότι υπάρχει αύξηση τέτοιων γεννήσεων ή αντίστοιχος συσχετισμός με πυρηνικές δοκιμές.
Τον Δεκέμβριο 1960 ο Σκωτσέζος ιατρός Leslie Florence, λόγω παραπόνων που εξέφρασαν τέσσερεις ασθενείς του, οι οποίοι μετά από λήψη θαλιδομίδης (στην δόση των 100 mg) εμφάνισαν διάφορα συμπτώματα (π.χ. παραισθησία στα άνω και κάτω άκρα ή νυχτερινές κράμπες), δημοσίευσε στο περιοδικό Britisch Medical Journal ένα μικρό κείμενο με τίτλο “Is Thalidomide to blame?”, όπου έκανε λόγο για την βλαπτική επίδραση της θαλιδομίδης στο νευρικό σύστημα.
Η εταιρεία Grünenthal αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση του φαρμάκου Contergan με τις διαπιστωθείσες παθήσεις, αλλά τον Μάιο 1961 ζήτησε να υπαχθεί τούτο στα συνταγογραφούμενα σκευάσματα. Τελικώς, την ίδια χρονιά ο Γερμανός ιατρός Widukind Lenz, καθώς και ο Αυστραλός γυναικολόγος William McBride, χωρίς να γνωρίζει ο ένας τι έγραφε ο άλλος, διετύπωσαν την θέση ότι για τις γεννήσεις βρεφών με δυσπλασία άκρων (γνωστή και ως φωκομελία), τύφλωση ή κώφωση ευθυνόταν το Contergan. Ωστόσο, μέχρι τις 25 Νοεμβρίου 1961 η φαρμακευτική εταιρεία δεν δεχόταν να αποσύρει από την αγορά το επικίνδυνο σκεύασμα. Τούτο συνέβη μόνο όταν δημοσιεύθηκε ένα ανώνυμο γράμμα στην εφημερίδα “Welt am Sonntag” (26.11.1961). Μόλις τον Αύγουστο 2020 ήρθε στο φως η πληροφορία ότι μέχρι το 1960 γίνονταν δοκιμές για την δράση του φαρμάκου σε βρέφη και άρρωστα παιδιά, στα οποία μάλιστα το σκεύασμα χορηγείτο ενίοτε και σε υπερβολικές δόσεις.
Υπολογίζεται ότι από την λήψη του επίμαχου φαρμάκου παγκοσμίως γεννήθηκαν 5.000-10.000 παιδιά με αναπηρίες, ενώ το 10% πέθανε. Το 1968 ξεκίνησε μια δίκη-μαμούθ, η οποία λόγω του πλήθους των κατηγορουμένων και των μαρτύρων διεξήχθη σε χώρο καζίνου (9 χλμ. από την πόλη Aachen). Οι κατηγορίες που αποδόθηκαν στους κατηγορουμένους αφορούσαν σωματικές βλάβες εκ προθέσεως και εξ αμελείας, καθώς και ανθρωποκτονίες εξ αμελείας. Τελικώς, όμως, το δικαστήριο δεν εξέδωσε απόφαση, διότι η δίκη σταμάτησε τον Δεκέμβριο του 1970 λόγω «πολύ περιορισμένης ενοχής» των κατηγορουμένων!
Εικάζεται ότι μέχρι σήμερα ζουν 2.400 παθόντες από την χρήση Contergan. Τον Αύγουστο 2012, ο διευθύνων σύμβουλος της Grünenthal ζήτησε για πρώτη φορά δημοσίως συγγνώμη από τις οικογένειες για την παραγωγή του φαρμάκου και την άρνηση της εταιρείας να αποσύρει το φάρμακο παρά τις συνεχόμενες καταγγελίες. Όπως διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, η εταιρεία είχε εξαπολύσει εκστρατεία παραπληροφόρησης, ώστε να αποτρέψει τον κόσμο να λάβει γνώση για το είδος και την έκταση των παρενεργειών από την χρήση θαλιδομίδης.
Η ανωτέρω υπόθεση είναι άκρως διδακτική σε σχέση με ό,τι βιώνουμε σήμερα: Από το 1961 μέχρι το 2021 φαίνεται ότι η συνταγή για την αντιμετώπιση των σοβαρών παρενεργειών που έχουν κάποια φάρμακα είναι πάντοτε η ίδια:
Ατομική ευθύνη του πολίτη και ανεύθυνο των “ειδικών” και των “φαρμακευτικών εταιρειών”!
Κωνσταντίνος Βαθιώτης