«Σήμερον ἔαρ μυρίζει, καὶ καινὴ κτίσις χορεύει, σήμερον αἴρονται κλεῖθρα, θυρῶν καὶ τῆς ἀπιστίας» Από τη νύκτα της Αναστάσεως, καθώς τα πάντα έχουν πλημμυρίσει με το φως της, η Κτίση πανηγυρίζει ανακαινισμένη, «συντονισμένη» στις «συχνότητες» της αγάπης του αναστημένου Κυρίου, που γεμίζει με χαρά τους Αποστόλους. Τους δίνει θάρρος κι ελπίδα, για τους δύσκολους αγώνες που τους περιμένουν. Η περίπτωση του Θωμά είναι εντελώς ξεχωριστή. Σύμφωνα με την ευαγγελική διήγηση, αυτός απουσίαζε από την πρώτη εμφάνιση του Χριστού στους μαθητές Του. Και, ενώ τον διαβεβαίωναν, αυτός αμφέβαλλε, προβάλλοντας την ανάγκη της προσωπικής εμπειρίας. Εμφανίζεται λοιπόν ο Κύριος την όγδοη ημέρα ενώπιον όλων των μαθητών, τον καλεί να ψηλαφήσει τις νωπές πληγές Του και να γίνει πραγματικά πιστός. Κι αυτός αμέσως αναφωνεί: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου»! Πολλοί, παρερμηνεύοντας τη στάση του, τον χαρακτηρίζουν ως «άπιστο». Ωστόσο, η υμνολογία δίνει μεγάλη έμφαση και επαινεί ιδιαιτέρως την «καλή απιστία» του Θωμά, δια μέσου της οποίας κατακτά την πίστη, δείχνοντας και σε μας το δύσκολο δρόμο που οδηγεί στο «ξέφωτο» της ουράνιας φωτοχυσίας.
Πριν προχωρήσουμε στην «ψηλάφηση» της συμπεριφοράς του Θωμά, οφείλουμε να τονίσουμε ότι ο Αναστημένος Κύριος εμφανιζόταν στις συνάξεις των μαθητών. Μπορούμε να φανταστούμε το βαθύτατο, ιερό πόθο του «άτυχου» μαθητή να τον δει κι αυτός, καθώς τον πληροφορούσαν για την απερίγραπτη χαρά, την αληθινή ειρήνη της ψυχής, την πνοή του Πνεύματος που είχαν λάβει! Να θυμηθούμε, επίσης, πώς είχαν πιστέψει οι άλλοι Μαθητές. Χωρίς τη θέα του Κενού Τάφου και τις εμφανίσεις του Κυρίου, η Ανάστασή Του θα έμοιαζε με ένα ωραίο παραμύθι. Αντιθέτως, με τα γεγονότα εκείνων των ευλογημένων σαράντα ημερών, η πίστη των Αποστόλων θεμελιώθηκε σε γερές βάσεις, για να καρποφορήσει στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία. Διάφοροι Πατέρες, όπως ο ιερός Θεοφύλακτος, θεωρούν σκόπιμη την καθυστέρηση του Χριστού να εμφανιστεί στο Θωμά, ώστε να κατηχηθεί από τους άλλους Μαθητές. Να προετοιμαστεί, έτσι, καταλλήλως, για να πιστέψει στον Αναστάντα. Πάντως, οι υμνογράφοι εκθειάζουν τη στάση του Θωμά, ως θαρραλέα και καρποφόρα: « Τίς ἔδωκε ταύτῃ τόλμαν.., πῶς εἶχε ψηλαφῆσαι παθήματα, σαλεύσαντα τὰ ἄνω καὶ τὰ κάτω; Αὕτη ἡ χάρις Θωμᾷ ἐδόθη, ταύτην ψηλαφῆσαι, Χριστῷ δὲ ἐκβοῆσαι· Κύριος ὑπάρχεις καὶ Θεός μου» (Οίκος Όρθρου Κυριακής). Θαυμάζομε την «καλή απιστία» του Θωμά, αλλά, πώς να την εξηγήσουμε; Μαρτυρεί ένα γενναίο πνεύμα, που λείπει από πολλούς υποτιθέμενους πιστούς; Ή η τόλμη της αναζητήσεως ήταν, στο βάθος, ένα, ακόμα, δώρο του Θεού, όχι μόνο σ’ έναν «ανήσυχο» μαθητή, αλλά, και για τις επόμενες γενιές, ώστε να ενθαρρύνονται οι καλοπροαίρετοι «άπιστοι» στην «πάλη» τους με το Θεό και με τον εσώτερο εαυτό τους; Μάλλον έχομε μπροστά μας ένα μυστήριο, που εξυμνεί κι ο υμνογράφος: «Ὢ τοῦ παραδόξου θαύματος! ἀπιστία πίστιν βεβαίαν ἐγέννησεν· εἰπὼν γὰρ ὁ Θωμᾶς· Ἐὰν μὴ ἴδω, οὐ μὴ πιστεύσω, ψηλαφήσας δὲ τὴν πλευράν, ἐθεολόγει τὸν σαρκωθέντα, τὸν αὐτὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ, ἐγνώρισεν ὡς πεπονθότα σαρκί, ἐκήρυξε τὸν ἀναστάντα Θεόν» (Ιδιόμελο Εσπερινού). Το θαύμα της πίστης του Θωμά συνέβη, βέβαια, χάρη στην άπειρη αγάπη του Χριστού, που, με το λόγο και τη στάση Του, μας δείχνει το σωστό δρόμο στις βαθύτερες αναζητήσεις μας: να βάλουμε, δηλαδή, αν θέλομε, τα χέρια μας στον «τύπο των ήλων». Ο υμνογράφος λέει: «Χαίρεις ἐρευνώμενος· διὸ φιλάνθρωπε πρὸς τοῦτο, προτρέπεις τὸν Θωμᾶν, προτείνων τῷ διαπιστοῦντι τὴν πλευράν, κόσμῳ πιστούμενος, τὴν σὴν Χριστὲ τριήμερον Ἔγερσιν» (Κανόνας Κυριακής, Ωδή δ΄). Αλλά, ο Κύριος προχωρεί πιο πέρα. Λέει στο Θωμά: «ότι εώρακάς με, πεπίστευκας, μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες». Ανοίγει, έτσι, τους απέραντους ορίζοντες της αληθινής πίστης, που δε στηρίζεται στις αισθήσεις του σώματος, ούτε επιζητεί θαύματα και αποδείξεις, αλλά είναι δύσκολο αγώνισμα, αποτέλεσμα της ελεύθερης θέλησης του ανθρώπου. «Ὦ καλὴ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ! τῶν πιστῶν τὰς καρδίας εἰς ἐπίγνωσιν ἦξε»(Ιδιόμελο Εσπερινού)!Στους αιώνες που πέρασαν, πολλοί ήταν οι αρνητές και οι πολέμιοι της χριστιανικής πίστης. Αμέτρητοι, όμως, είναι και κείνοι που ακολούθησαν το Χριστό, ή και μαρτύρησαν για την αγάπη Του, αν και δεν τον είδαν αυτοπροσώπως. Όμως, πίστεψαν στις μαρτυρίες των αυτοπτών θεατών και ακροατών Του. Είδαν τα έργα Του. «Διαβάζουν» τα «βιβλία» Του σ’ ολόκληρο το Σύμπαν, ή τον «συναντούν» στα βάθη της υπάρξεώς τους, μετέχοντας στην Άκτιστη Χάρη του Πνεύματος, που ενεργεί ακατάπαυστα στον κόσμο.
Βλέπουμε, λοιπόν, πόσο άστοχο είναι το γνωστό σε όλους, «πίστευε και μη ερεύνα», που πολλοί με αφέλεια «πιπιλίζουν», θεωρώντας το ως αξίωμα χριστιανικό, ενώ δεν έχει καμιά σχέση, ούτε με την Αγία Γραφή, ούτε, φυσικά, με την Ορθοδοξία. Όπως σωστά γράφτηκε: «Η ορθόδοξη χριστιανική πίστη επεδίωξε πάντοτε το φως, δεν απέφυγε την έρευνα, δεν εφοβήθη τον έλεγχο, δεν εφυγομάχησε. Εστάθη πάντοτε φάρος των ναυτίλων της ταραγμένης ζωής, το δε περιεχόμενό της που διετυπώθη με κρυστάλλινη διαύγεια από την Εκκλησία εκφράζεται με τα ορθόδοξα δόγματα από την ορθόδοξη θεολογία και αναβαθμίζεται καθημερινά μέσα στο λατρευτικό και τελετουργικό πλούτο της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, ανερχομένη ως θυμίαμα ευχαριστίας προς τον Κύριο (Αθ. Δεληκωστόπουλου, «Η ΠΙΣΤΗ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ», σελ.25). Καθώς πορευόμαστε στο ευφρόσυνο «Τριώδιο των ρόδων», ιχνηλατώντας τα θαυμάσια του Αναστημένου Κυρίου, με τις ευωδίες που εκπέμπει το «έαρ της πίστεως», εν μέσω πολλών προβλημάτων, κινδύνων και πειρασμών, ας τον παρακαλέσουμε να μας προστατεύει, και να ενδυναμώνει τους αδελφούς μας, που, για την πίστη και την αγάπη τους προς Αυτόν, υφίστανται μαρτύρια και θανατώνονται από αλλόφρονες, τυφλωμένους από αλλόκοτους λογισμούς και δαιμονικά πάθη. Τιμώντας, αγαπητοί μου, τον Άγιο Θωμά, που, μετά την Πεντηκοστή, ταξίδεψε στην Ασία, κηρύσσοντας το Ευαγγέλιο ως τις Ινδίες, και μαρτύρησε για το Χριστό, ας ακούσομε τον υμνογράφο, που μας παρακινεί: «Τὸν Ἀπόστολον πάντες καὶ μαθητὴν τοῦ Χριστοῦ, εὐφημήσωμεν ὕμνοις ἐπὶ τῇ μνήμῃ αὐτοῦ· θεοπρεπῶς γὰρ τὰς ἡμῶν διανοίας αὐτὸς τύπους τῶν ἥλων ψηλαφῶν, βεβαίαν πίστιν ἐκζητῶν, ἐστήριξεν ἐν τῷ κόσμῳ καὶ δυσωπεῖ τὸν Σωτῆρα, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν» (Κάθισμα Όρθρου Τρίτης της Β΄ Εβδομάδος).
