«Να φύγουν», «Καμία καινούρια δομή», «Ως εδώ»: Αυτές είναι μερικές από τις εκφράσεις που ακούγονται σχεδόν από όλους τους κατοίκους, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, κι από άκρη σε άκρη της Λέσβου. Οι άνθρωποι του νησιού μιλούν στο Sputnik για το δικό τους παράλληλο δράμα και για το νευραλγικό σημείο που βρίσκεται η κατάσταση.
Τρεις ημέρες μετά τη φωτιάπου έστειλε οριστικά στο παρελθόν το σύμβολο της ντροπής για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό πρόβλημα στην Ευρώπη, και το οποίο δεν ήταν άλλο από τη Μόρια, μια νέα κατάσταση, εντελώς ρευστή, αλλά πάντως διαφορετική, μοιάζει να διαμορφώνεται στο νησί που σήκωσε στην πλάτη, μόνο του, ένα πρόβλημα το οποίο υποτίθεται ότι αφορά όλη την Ευρώπη.
Η συνολική αίσθηση που δίνει το νησί είναι: ή τώρα ή ποτέ. Οι κάτοικοι δεν θέλουν τίποτα άλλο πέρα από το να οριστικοποιηθεί η τελευταία πράξη του δράματος. Την ίδια στιγμή, αισθάνονται ότι η μοναδική πλευρά τους που φωτίζεται από τα μίντια είναι η ξενοφοβική και η ακραία, κάτι που, όπως λένε, τους αδικεί, όχι μόνο για τους «τσουβαλιάζει» όλους, αλλά και γιατί δεν εστιάζει στις δραματικές αλλαγές που έχουν επέλθει έπειτα από πέντε χρόνια στη δική τους ζωή και καθημερινότητα.
Το Sputnik περπάτησε στην εμπορική αγορά της Μυτιλήνης, στην παλιά πόλη και μεταφέρει αφιλτράριστες τις αγωνίες των ντόπιων.
«Είμαστε αποκλεισμένοι στο νησί μας»
Η Κατερίνα Κορφιάτη είναι ιδιοκτήτρια μιας μικρής επιχείρησης με οικιακά είδη. Όπως μας λέει: «Είμαστε έρμαια της κατάστασης. Τον περασμένο χειμώνα ήθελαν να κάνουν μια κλειστή δομή στην Καράβα, ενώ είχαν ήδη 20.000 κόσμο στη Μόρια. Καταλάβαμε αμέσως ότι πηγαίναμε για δύο δομές στη Λέσβο και γι’ αυτό μας έστειλαν και οκτώ διμοιρίες ΜΑΤ- είχαν καταλάβει ότι θα αντιδρούσαμε.
Τώρα, για άλλη μια φορά, νιώθουμε αποκλεισμένοι μέσα στην πόλη μας. Κάθε τρεις και λίγο έχουμε επεισόδια. Αυτές τις ημέρες κάποιος που μένει στην Παναγιούδα πρέπει να κάνει 40 χιλιόμετρα για να έρθει να δουλέψει στην πόλη εξαιτίας των μπλόκων.
Δεν μπορούμε να δεχόμαστε πια αυτό που θέλουν οι άλλοι για εμάς. Και τελικά, αυτό που συμβαίνει είναι ότι τα μίντια προβάλλουν μόνο το δράμα των προσφύγων και των μεταναστών. Εμείς είμαστε πάντα οι ρατσιστές».
Και ποια είναι η άποψη της κας Κορφιάτη για τα όσα επιφυλάσσει για το νησί το άμεσο μέλλον; Η ίδια δεν κρύβει τον φόβο της για τη δημιουργία ενός νέου ΚΥΤ, ανοιχτού η κλειστού τύπου, το οποίο θα πάρει μόνιμο χαρακτήρα. Αν και, όπως τονίζει, οι κάτοικοι είναι αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν να σηκωθεί ούτε μισό λιθαράκι για τη δημιουργία νέας δομής.
Όσο για τη συμπεριφορά των κυβερνήσεων απέναντι στο θέμα, η ίδια πιστεύει ότι με την νέα κυβέρνηση υπήρξαν πιο μειωμένες ροές, λόγω της πιο αυστηρής επιτήρησης στα θαλάσσια σύνορα, κι επιπλέον κάποιοι μετανάστες και πρόσφυγες στάλθηκαν στην ενδοχώρα, αλλά στο διά ταύτα ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος δεν υπήρξε ποτέ.
«Είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας»
«Αρκεί να μην υπάρξει στο νησί μας νέο ΚΥΤ! Εγώ είμαι απόγονος πραγματικών προσφύγων, τον προπάππου μου τον έσφαξαν οι Τούρκοι, ξέρουμε τι σημαίνει προσφυγιά…» μας λέει με τη σειρά του, σε τόνο αποφασιστικό, ο Δημήτρης Βύρας, υπεύθυνος για το βιβλιοπωλείο στη Μητρόπολη της Μυτιλήνης, και συνεχίζει: «Στη Μόρια έχουμε ένα μικρό χωραφάκι, το οποίο είχε αγοράσει η γιαγιά μου, προσφυγοπούλα κι αυτή, δουλεύοντας σκληρά για να παντρευτεί, για την προίκα της. Τώρα δεν γνωρίζουμε καν αν αυτό το μικρό χωραφάκι υπάρχει.
Οι άνθρωποι που είναι τώρα εδώ δεν είναι πρόσφυγες – πρόσφυγες ήταν αυτοί που ήρθαν πριν από πέντε χρόνια. Τότε, οι Έλληνες, επειδή είμαστε φιλόξενος και χριστιανικός λαός, τους αγκαλιάσαμε, τους βοηθήσαμε όπως μπορούσαμε.
Τι άλλαξε τώρα λοιπόν και μας χαρακτηρίζουν ρατσιστές και έρχονται εδώ τα ΜΑΤ και χτυπούν και βρίζουν τους Μυτιληνιούς; Το επίπεδο της ζωής μας έχει αλλάξει δραματικά.
Οι μετανάστες δεν μπορούν να συνεχίσουν να μένουν εδώ – έχουν ρημάξει τις περιουσίες μας, δεν υπάρχουν μπαχτσέδες πια, δεν υπάρχει τίποτα. Πριν τρεις ημέρες, 50 άτομα κάψανε το νησί. Εμείς είμαστε πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Πολλοί από αυτούς είναι ταλαίπωροι άνθρωποι, αλλά δεν είναι όλοι το ίδιο – έχουν και πολλά ισλαμιστικά στοιχεία ανάμεσά τους.
Όποιοι κι αν είναι, πρέπει να φύγουν εδώ και τώρα από εδώ. Να δώσουν άσυλο σε όσους πρέπει και να πάνε σε όποια ευρωπαϊκή χώρα θέλουν».
Όπως συνέχισε να μας εξηγεί ο κ. Βύρας, τα τελευταία πέντε χρόνια το μεταναστευτικό πρόβλημα σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση οδήγησε την αγορά της πόλης σε υπολειτουργία, ενώ κι ο θρησκευτικός τουρισμός, που ήταν σημαντική πηγή εσόδων για τη Λέσβο, πήραν την κατιούσα. Μέσα σε όλα αυτά κι ο φόβος των γειτόνων. Όπως το περιγράφει ο κ. Βύρας: «Είμαστε… μέσα στην αγκαλιά της Τουρκίας».
Για τον ίδιο, πάντως, πρόκειται για ένα διπλό, παράλληλο δράμα που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην κορύφωσή του και έχει έναν και μόνο φταίχτη – τους πολιτικούς, Έλληνες, αλλά πάνω απ’ όλα τους Ευρωπαίους, και την υποκρισία τους απέναντι στο ζήτημα. Για τον ίδιο «πρέπει να ξεσηκωθεί το νησί και να πάρει με τις πέτρες τους πολιτικούς. Η Ευρώπη μάς χρησιμοποιεί όπως θέλει. Πολιτικά παιχνίδια παίζονται στην πλάτη μας».
Το συμπέρασμά του πάντως, μοιάζει να συμπυκνώνει την τραγική ειρωνεία αυτής της κατάστασης: «Θεέ μου, λέω από μέσα μου, φέρ’ τα όπως μπορείς καλύτερα για εμάς και για εκείνους. Το πιο φοβερό από όλα είναι ότι κι εμείς κι εκείνοι θέλουμε το ίδιο: να φύγουν».
«Όλοι οι πολιτικοί είναι ανεπιθύμητοι»
Τη στιγμή που ξεκινήσαμε να μιλάμε με τους αδελφούς Στρατή και Φώτη Γεωμηλά, ιδιοκτήτες κοσμηματοπωλείου στην εμπορική αγορά, οικογενειακή επιχείρηση από τις πιο παλιές και με πολλές συνεργασίες στην Αθήνα, χτυπούσε το τηλέφωνο και στην άλλη γραμμή ήταν η 85χρονη μητέρα τους.
Όπως μας λέει μετά ο Φώτης: «Τα βλέπεις; Μας παίρνει κλαίγοντας και ρωτάει: “τι συμβαίνει παιδάκι μου;”».
Ο αδελφός του, ο Στρατής, μας λέει, με τη σειρά του, πως τα παιδιά του δεν θέλουν να επιστρέψουν από την Αθήνα για να αναλάβουν το μαγαζί, παρότι και στην πρωτεύουσα με το ίδιο αντικείμενο ασχολούνται – θεωρούν το νησί «πεθαμένο».
Όπως λέει απογοητευμένος: «Οι πολιτικοί μάς έχουν πουλημένους. Δεν έχει γυρίσει κανείς να μας δει. Για εμένα είναι ανεπιθύμητοι αυτή τη στιγμή. Δεν έχουν κότσια να χτυπήσουν το χέρι στο τραπέζι».
Για τον ίδιο, όπως και για την πλειονότητα των Λεσβίων, η κατάσταση σήμερα δεν έχει σε καμία περίπτωση τα χαρακτηριστικά που είχε το 2015.
Όπως περιγράφει ο Φώτης Γεωμηλάς: «Το 2015, το θέμα ήταν να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που έρχονταν από τον πόλεμο, τα μωρά. Και το κάναμε. Στη συνέχεια όλα άλλαξαν. Βεβηλώσαν τα θρησκευτικά μας σύμβολα, δεν αφήσαν ξωκλήσι όρθιο, βρίζουν, σφάζουν και κλέβουν τα ζώα, απειλούν, λεηλατούν. Κάποιοι από αυτούς που τους στηρίζουν είναι υποκινούμενοι, είναι πολλά τα λεφτά άλλωστε που παίζονται κάτω από το τραπέζι.
Και τώρα φτάσαμε να είμαστε 30.000 οι Μυτιληνιοί κι άλλοι 30.000 ξένοι στις παρυφές της πόλης. Με ρώτησε ποτέ κανένας εμένα εδώ πώς περνάω; Με ρώτησε για τη δουλειά μου; Για την οικογένεια μου; Λένε σε εμάς “πλύνετε τα χέρια σας, κρατάτε αποστάσεις για τον κορονοϊό” και είχαν στη Μόρια 14.000 άτομα, τον έναν πάνω στον άλλο, με ένα μπουκάλι νερό όλοι σε άθλιες συνθήκες».
Οι δύο αδελφοί κάνουν, πάντως, λόγο για μια κατάσταση που θυμίζει όπλο έτοιμο να εκπυρσοκροτήσει αν οι κάτοικοι πιεστούν για μια νέα δομή ή για παράταση της παραμονής μεταναστών και προσφύγων στο νησί επ’ αόριστον.
«Οι Λέσβιοι δεν θα επιτρέψουν νέα Μόρια» λέει ο Στρατής Γεωμηλάς, τονίζοντας πως αυτή τη φορά μπροστά στο ενδεχόμενο για ένα νέο κλειστού τύπου ΚΥΤ θα ξεσηκωθεί ολόκληρο το νησί, δεν θα ‘ναι μόνο υπόθεση της Μόριας ή των κατοίκων γύρω από την Καράβα, τώρα είναι όλο το νησί μια γροθιά με τον ίδιο στόχο.
Άλλωστε, όπως συμπύκνωσε ο ίδιος αυτή την πενταετία της Μόριας σε μια φράση:
«Θυσιάστηκε η Ελλάδα για το μεταναστευτικό κι η Λέσβος για την Ελλάδα».