Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ουάσιγκτον ετοιμάζει μια μακροχρόνια στρατιωτική αντιπαράθεση εναντίον της Κίνας.
Μέχρι στιγμής, η δυτική ανάπτυξη για τον περιορισμό της Κίνας πολιτικά και στρατιωτικά είχε εμπλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και τη Γαλλία και τη Γερμανία. Σήμερα, οι Ευρωπαίοι τέθηκαν έξω. Και αύριο η περιοχή θα ελέγχεται από τους Quad + (Ηνωμένες Πολιτείες και Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και Αυστραλία, Ινδία και Ιαπωνία). Η Ουάσινγκτον σχεδιάζει έναν πόλεμο σε μια ή δύο δεκαετίες.
Ενώ η Γαλλία και η Γερμανία δεν προσεγγίστηκαν για τη στρατηγική αυτή, ούτε καν προειδοποιήθηκαν για τη δημόσια ανακοίνωσή της (αλλά είχαν προειδοποιηθεί άλλες χώρες, όπως η Ινδονησία), ο νέος μηχανισμός αναμένεται να παρουσιαστεί την άλλη εβδομάδα στην Ουάσινγκτον.
Εάν είναι λογικό το Λονδίνο και η Ουάσινγκτον να βασίζονται στην Καμπέρα παρά στο Παρίσι, επειδή η Αυστραλία είναι μέλος των «Five Eyes» με τα οποία η Γαλλία έχει μόνο εταιρική σχέση, η είσοδος στο παιχνίδι της Ιαπωνίας και κυρίως της Ινδίας θέτει τέρμα σε μια μακρά περίοδο αβεβαιότητας. Πιο ανησυχητικός είναι ο ρόλος που ανατίθεται στη Γερμανία, η οποία μπορεί να ενταχθεί στα «Five Eyes» [2], αλλά όχι στους Quads, δηλαδή στη τηλεπικοινωνιακή κατασκοπεία, αλλά όχι στη στρατιωτική δράση.
Κλονισμένες συμμαχίες
Αυτή η νέα κατάσταση αναγκάζει κάθε συμμαχία να επανατοποθετηθεί.
Το A-NZ-US, που συνέδεε την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν λειτουργεί από το 1985 και είναι μόνιμα θαμμένο. Η Νέα Ζηλανδία είχε επιβεβαιώσει την πολιτική της για πυρηνικό αφοπλισμό και συνεπώς αρνήθηκε την είσοδο στα λιμάνια της σε πλοία με πυρηνικό εξοπλισμό ή πυρηνική πρόωση. Με το Πεντάγωνο να αρνείται να αποκαλύψει αυτές τις «λεπτομέρειες», κανένα αμερικανικό πολεμικό πλοίο δεν έχει εισέλθει στη χώρα αυτή από τότε. Τα μελλοντικά αυστραλιανά υποβρύχια θα απαγορευτούν επίσης.
Προς το παρόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει αντιδράσει. Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία μιλούσε για την κατάσταση της Ένωσης [3] την ίδια ημέρα της ανακοίνωσης του συμφώνου AUKUS, έμεινε παράλυτη. Μιλούσε για τη νέα της στρατηγική στη ζώνη του Ινδο-Ειρηνικού, ενώ οι Βρετανοί του Brexit της τραβούσαν το χαλί κάτω από τα πόδια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο δεν είναι στρατιωτική δύναμη, αλλά και τα μέλη της που είναι, δεν θα έχουν πλέον επιρροή.
Το ΝΑΤΟ δεν είπε λέξη. Εκείνο το ΝΑΤΟ που φιλοδοξούσε να επεκταθεί στον Ινδο-Ειρηνικό και που καταλαβαίνει σήμερα ότι δεν θα είναι μέρος του παιγνιδιού.
Ούτε η ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) έχει αντιδράσει, αλλά οι Ινδονήσιοι που φιλοξενούν τη γενική γραμματεία του έχουν ήδη εκφράσει την απογοήτευσή τους. Βέβαια, η Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου όπως η ANZUS ή η ΕΕ, προκειμένου να περιορίσει το κομμουνιστικό μπλοκ, αλλά είχε εξελιχθεί στη συνέχεια. Σε αντίθεση με την ΕΕ που έχει μετατραπεί σε μια υπερεθνική γραφειοκρατία, η ASEAN, επηρεασμένη από την ιδεολογία των Αδέσμευτων, φιλοδοξεί να σχηματίσει μια τεράστια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Χωρίς να περιμένουν, πολλοί Ινδονήσιοι διανοούμενοι κατήγγειλαν τον τορπιλισμό αυτού του ονείρου ειρήνης από το AUKUS.
Η Κίνα και η Ρωσία, οι κύριοι εχθροί όπως ορίζονται από τους Αγγλοσάξονες, δεν έχουν αντιδράσει ακόμη. Σε αντίθεση με τους Δυτικούς, δεν ανακοινώνουν ποτέ τις προθέσεις τους, αλλά μόνο τις αποφάσεις που έχουν ήδη λάβει και έχουν ήδη εφαρμόσει. Μιλώντας για τον εαυτό της, η Κίνα εξοργίστηκε για την αγγλοσαξονική νοοτροπία να δημιουργήσει τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες δυνατές συμμαχίες χωρίς να λάβει υπόψη τις ιδιαιτερότητές του κάθε πρωταγωνιστή. Δεν πρόκειται για τέχνασμα επικοινωνίας: οι Κινέζοι θεωρούν τον καθένα ισότιμο με τις ιδιαιτερότητές του. Για παράδειγμα, όταν ο πρόεδρος Σι πήγε να συναντηθεί με Ευρωπαίους ηγέτες, πέρασε περισσότερο χρόνο στο Μονακό παρά σε ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνδέοντας τη πράξη με το λόγο, την επόμενη ημέρα μετά την ανακοίνωση της δημιουργίας του AUKUS, η Κίνα υπέβαλε επίσημο αίτημα για ένταξη στη Παγκόσμια και Προοδευτική Συμφωνία για τη Διασυνοριακή Εταιρική Σχέση του Ειρηνικού (CPTPP). Η συνύπαρξη των δύο γεγονότων είναι επίσημα καθαρά τυχαία. Στην πράξη, το Πεκίνο προσφέρει σε όλους οικονομικές ανταλλαγές, ενώ η Ουάσιγκτον προσφέρει πόλεμο.
Το πυρηνικό φάσμα
Μέχρι τώρα, και πιθανώς ακόμη και σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν ότι τα σκάφη με πυρηνική πρόωση ανοίγουν γρήγορα το δρόμο για την κατασκευή ατομικών βομβών. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο προσέφεραν τεχνολογία πυρηνικής πρόωσης μόνο στον Βρετανό σύμμαχό τους. Επομένως – και ας λένε ό τι θέλουν οι Αυστραλοί – η κατασκευή πυρηνικών υποβρυχίων προετοιμάζει την Αυστραλία για την είσοδο της στη Λέσχη των πυρηνικών δυνάμεων. Ο πόλεμος εναντίον της Κίνας θα είναι πυρηνικός πόλεμος.
Από αυτή την άποψη, η είσοδος της Ιαπωνίας στους Quads μετά τα τραύματα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι είναι ένας άθλος.
Μέχρι τώρα, μόνο τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών διέθεταν υποβρύχια με πυρηνική πρόωση. Η Ινδία έγινε η έκτη χώρα και η Αυστραλία αναμένεται να είναι η έβδομη.
Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν πλέον να διατηρήσουν τη ρητορική τους για τις πυρηνικές τεχνικές διπλής χρήσης, δεν μπορούν πλέον να προσποιούνται ότι οι ιρανικές πυρηνικές έρευνες προορίζονται για στρατιωτική χρήση. Αυτό αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για μια ανοικτή συνεργασία μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης, γεγονός που αμέσως κατάλαβε το Ισραήλ [4].
Η υποβάθμιση των Ευρωπαίων
Ο πρώτος χαμένος αυτής της νέας αρχιτεκτονικής είναι η Γαλλία. Χάνει το καθεστώς της ως παγκόσμιας δύναμης αν και εξακολουθεί να διατηρεί τη μόνιμη έδρα της στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Η παρακμή του Παρισιού ήταν προβλέψιμη από της τοποθέτησης των στρατών του υπό αμερικανική διοίκηση στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Διοίκησης του ΝΑΤΟ, το 2009. Σήμερα οι στρατοί της δεν είναι πλέον σε θέση να υπερασπιστούν ολόκληρη τη γαλλική επικράτεια, αλλά στέλνουν σώματα εκστρατειών για την υπεράσπιση των αμερικανικών συμφερόντων στην Αφρική. Πράγματι, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν ακόμη καταφέρει να αναπτύξουν το AfriCom στη μαύρη ήπειρο, οπότε χρησιμοποιούν τα γαλλικά χερσαία στρατεύματα που εποπτεύουν με το σύστημα εναέριας επιτήρησής τους.
Το Παρίσι αντέδρασε … ακυρώνοντας μια εορταστική βραδιά στην πρεσβεία του στις ΗΠΑ. Το Quai d’Orsay ζήτησε επειγόντως εξηγήσεις από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τις ώρες πριν από την ανακοίνωση του AUKUS. Τελικά, θεώρησε ότι η Αυστραλία είχε κρύψει εν γνώσει της αυτό το σχέδιο, του οποίου οι ΗΠΑ ήταν οι υποκινητές. Ανακάλεσε λοιπόν τους πρέσβεις του στην Καμπέρα και την Ουάσινγκτον. Η Γαλλία αποφάσισε να προβεί σε ανακοινώσεις σχετικά με τη σύμβαση του αιώνα που ακυρώθηκε από τους Αυστραλούς. Αυτή η συμφωνία 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι ελάχιστη σε σύγκριση με αυτά που διακυβεύονται και τα οποία έχασε.
Το Παρίσι είναι ακόμα πιο εξοργισμένο καθώς πίστευε ότι είχε δημιουργήσει μια προνομιακή σχέση με το Λονδίνο. Μυστικές διαπραγματεύσεις ήταν σε εξέλιξη για τη μεταφορά της βάσης των βρετανικών υποβρυχίων πυρηνικής πρόωσης (τα Trident) στη Γαλλία σε περίπτωση απόσχισης της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο [5].
Η Γαλλία μπορεί να παρηγορηθεί σημειώνοντας ότι η υποβάθμισή της λαμβάνει χώρα στο γενικότερο πλαίσιο όλων των Ευρωπαίων. Το γεγονός ότι η Γερμανία μπορεί να έχει λιγότερες ζημιές είναι δευτερεύον: Το Βερολίνο δεν επιτρέπεται να είναι παρά μόνο μια οικονομική δύναμη και ποτέ, από του Β ’Παγκόσμιου Πόλεμου, να είναι μια παγκόσμια πολιτική δύναμη.
Η Γαλλία δεν είναι μόνο μια ευρωπαϊκή μητρόπολη. Είναι επίσης ένας αστερισμός εδαφών σε όλο τον κόσμο που την προικίζει με την δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο (μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες). Στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, έχει τους νομούς της Ρεϋνιόν και της Μαγιότ, τις κοινότητες της Νέας Καληδονίας και της Γαλλικής Πολυνησίας, το έδαφος της Γουόλις και της Φουτούνα, τα γαλλικά Νότια και Ανταρκτικά εδάφη (TAAF). Το σύνολο κατοικείται από 1,6 εκατομμύρια Γάλλους υπηκόους.
Η Γαλλία είναι επομένως πράγματι μια δύναμη του Ινδο-Ειρηνικού. Ως εκ τούτου, προσφέρθηκε να βοηθήσει τους εταίρους της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία φρόντισε να τοποθετήσει εκτός της στρατηγικής αντιπαλότητας ΗΠΑ-Κίνας. Είναι μέλος της Επιτροπής του Ινδικού Ωκεανού, συμμετέχει στις συνόδους των Υπουργών Άμυνας της ASEAN, στο Συντονισμό Αστυνομίας και Πληροφοριών (ASEANAPOL) και αναμένεται να ενταχθεί σύντομα στην Περιφερειακή Συνεργασία κατά της Πειρατείας (RECAAP). Τελικά, η Γαλλία, η οποία θα αναλάβει την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022, σχεδίαζε να κάνει χρήση των ριζών της στον Ινδο-Ειρηνικό μία από τις προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ταϊβάν, το μήλον της έριδος
Όλοι γνωρίζουμε ότι τα νησιά του Ειρηνικού που διεκδικεί η Κίνα δεν θα είναι αντικείμενα μελλοντικού πολέμου. Επειδή καμία από τις άλλες χώρες που τις διεκδικούν δεν το θέλουν και επειδή η ιστορία δικαιώνει τους ισχυρισμούς του Πεκίνου. Είναι όμως πολύ διαφορετικό για την Ταϊβάν.
Θυμόμαστε ότι ο Μάο Τσε-Τουνγκ πέτυχε την ενότητα της Κίνας νικώντας, τον έναν μετά τον άλλον, όλους τους Άρχοντες του Πολέμου που είχαν μοιραστεί την επικράτειά της. Πήρε επίσης πίσω το Θιβέτ, το οποίο είχε αποχωριστεί και είχε συμμαχήσει με τον Τσανγκ Κάι-σεκ και τη Δύση. Αλλά απέτυχε με τη Φορμόζα όπου εγκαταστάθηκε ο Τσανγκ. Το καθεστώς της εξελίχτηκε. Πέρασε από αδίστακτη δικτατορία σε μια ορισμένη δημοκρατία, την Ταϊβάν.
Το Σύμφωνο AUKUS φαίνεται να έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει την Ταϊβάν σε περίπτωση που η Κίνα επιχειρήσει να τη πάρει πίσω με τη βία. Ο στρατηγός Sir James Hockenhull, διοικητής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Αυτού Μεγαλειότητας, επιβεβαίωσε ότι οι βρετανικοί στρατοί στρατολογούν Ασιάτες πράκτορες. Η πρώην πρωθυπουργός Τερέζα Μέι τάραξε τα λιμνάζοντα νερά ρωτώντας στο κοινοβούλιο αν αυτό το Σύμφωνο προέβλεπε ή όχι τη κήρυξη πόλεμου εάν η Κίνα προσπαθούσε να ανακτήσει την Ταϊβάν.
Η σύνοδος κορυφής της G7 τον Ιούνιο στο Carbis Bay είχε εμφανίσει την Ιαπωνία να επιβάλλει ακλόνητη υποστήριξη στην Ταϊβάν. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της συνόδου κορυφής, ο Joe Biden, ο Scott Morrison και ο Boris Johnson σφράγισαν στα παρασκήνια την αρχή του Συμφώνου τους.
Για να απαντήσουμε στην ερώτηση της Τερέζα Μέι, θα έπρεπε να διαθέτουμε το κείμενο αυτού του Συμφώνου στο σύνολό του, δηλαδή να περιλαμβάνει και τα μυστικά παραρτήματά του, εάν υπάρχουν. Ωστόσο, προς το παρόν, δεν έχουμε ούτε ένα κομμάτι χαρτί. Πρέπει να ικανοποιούμαστε με δελτία Τύπου.
Το πολύ, γνωρίζουμε ότι το AUKUS αφορά μια πολύ ευρεία συνεργασία στον τομέα των στρατιωτικών εξοπλισμών. Δεν πρόκειται μόνο για τον εξοπλισμό της Αυστραλίας με πυρηνικά υποβρύχια, αλλά και για τον εξοπλισμό της με πυραύλους Tomahawks και Hornet και τη συμμετοχή της στην έρευνα για υπερηχητικούς πυραύλους (ικανούς να ανταγωνιστούν τους ρωσικούς πυρηνικούς πυραύλους).
Κριστιάν Άκκυριά