Το πικρό μάθημα των Σουηδών από τις ανεμογεννήτριες – Έρχεται ντόμινο χρεοκοπιών για όσους «έσπειραν» σε… ανέμους
Παρά το μακροπρόθεσμο συμβόλαιο που υποτίθεται ότι ήταν ασφαλές, έγινε ένα ακριβό μάθημα για τους κινδύνους από τη σύναψη συμφωνιών με βάση την προβλεψιμότητα των τιμών της ενέργειας — ή τον ίδιο τον καιρό, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg.
Στα χρόνια από τότε που άρχισαν να περιστρέφονται οι 179 τουρμπίνες, η εταιρεία Markbygden Ett AB έχει σωρεύσει ζημιές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ και έχει υποστεί βαρύ πλήγμα για τη φήμη της.
Αυτό ανάγεται σε ένα κρίσιμο λάθος: την υπογραφή μιας 19ετούς σύμβασης γνωστής ως συμφωνία αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που περιελάμβανε μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το πόση ηλεκτρική ενέργεια θα παρήγαγε το πάρκο όλο το εικοσιτετράωρο.
Όταν δεν υπήρχε αρκετός άνεμος ή οι ανεμογεννήτριες ήταν εκτός σύνδεσης, η Markbygden Ett έπρεπε να καλύψει τη διαφορά αγοράζοντας ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά spot, όπου οι ωριαίες τιμές καθορίζονται δυναμικά από τη διαθεσιμότητα.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία επέτεινε το πρόβλημα, καθώς προκάλεσε άλμα στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας βυθίζοντας το έργο σε οικονομική δυσπραγία.
Κύμα χρεοκοπιών
Η κατάσταση στην οποία βρέθηκε η Markbygden Ett δεν είναι μοναδική.
Οι φορείς εκμετάλλευσης τουλάχιστον δύο άλλων μεγάλων σουηδικών αιολικών πάρκων έχουν καταλήξει σε παρόμοιες θέσεις ως αποτέλεσμα καταστροφικών συμφωνιών αγοράς ενέργειας και τα ηλιακά πάρκα στη Χιλή αναγκάστηκαν να ακυρώσουν συμβόλαια εν μέσω αναταραχής στην αγορά ενέργειας.
Άλλες περιπτώσεις στη Γερμανία και τις σκανδιναβικές χώρες δεν έχουν φανεί ακόμη, λένε οι αναλυτές.
Ως αποτέλεσμα, οι όροι αυτών των πολυετών συμφωνιών γίνονται πιο ευέλικτοι.
Οι συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας υποτίθεται ότι είναι win-win.
Μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές, όπως η νορβηγική παραγωγός αλουμινίου Norsk Hydro ASA, η οποία υπέγραψε τη συμφωνία με τη Markbygden Ett, έχουν εγγυημένη σταθερή ισχύ για χρόνια και οι ιδιοκτήτες αιολικών πάρκων μπορούν με τη σειρά τους να αξιοποιήσουν αυτές τις συμβάσεις για να εξασφαλίσουν τραπεζική χρηματοδότηση και, θεωρητικά, να αποφύγουν την αναταραχή της αγοράς spot ηλεκτρικής ενέργειας.
Στην περίπτωση της Markbygden Ett, αναλυτές και πηγές του κλάδου λένε ότι οι τράπεζες απαιτούσαν έναν φιλόδοξο PPA για να προσφέρουν χρηματοδότηση.
Το πρόβλημα με αυτές τις ρυθμίσεις ήταν ότι, ακόμη και όταν ο άνεμος δεν φυσούσε, τα πάρκα εξακολουθούσαν να είναι συμβατικά υποχρεωμένα να παρέχουν ενέργεια.
Το «στοίχημα»
Το Markbygden στην αρχή φαινόταν σαν ένα ασφαλές στοίχημα.
Τα σχέδια για το έργο εμφανίστηκαν πριν από δεκαετίες όταν ο Hans Bergstrom, τώρα ομότιμος καθηγητής μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, προσλήφθηκε από μια ενεργειακή εταιρεία για να βρει κατάλληλες τοποθεσίες.
Όταν ανακάλυψε την περιοχή όπου αργότερα θα χτιζόταν το Markbygden, διαπίστωσε ότι οι ταχύτητες του ανέμου στο οροπέδιο ήταν έως και 40% υψηλότερες από ό,τι στις γύρω κοιλάδες των ποταμών.
«Ήταν μια εκπληκτικά μεγάλη περιοχή», θυμάται.
«Αν ήθελες να χτίσεις στη βόρεια Σουηδία, χωρίς να μπεις στην ίδια την οροσειρά, ήταν ένα πολύ μοναδικό μέρος».
Το έργο υπέφερε από χρόνια καθυστέρηση λόγω γραφειοκρατίας.
Το 2017, ο βραχίονας GIG της Macquarie Group και η GE Energy Financial Services έκλεισαν το έργο Markbygden Ett για 800 εκατομμύρια ευρώ.
Θα ήταν το εμβληματικό έργο στο συγκρότημα αιολικών πάρκων Markbygden.
Αναμενόταν να παράγει τελικά το ισοδύναμο του 8% της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας της Σουηδίας.
Το 2018, η CGN της Κίνας ανέλαβε τον έλεγχο του αιολικού πάρκου ως μέρος μιας επέκτασης στην Ευρώπη.
Η… πρωτοπορία
Η PPA που υπέγραψαν οι ιδιοκτήτες της Markbygden Ett με τη Norsk Hydro επηρέασε όλες τις άλλες PPAs.
Ενώ οι ακριβείς εμπορικοί όροι είναι μυστικοί, πηγές του κλάδου το «προσέδεσαν» σε πολύ χαμηλό επίπεδο, περίπου 25 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αντανακλώντας την πεποίθηση της αγοράς εκείνη την εποχή ότι οι τιμές της ενέργειας θα παρέμεναν χαμηλές.
Στα 19 χρόνια, το συμβόλαιο ήταν επίσης πολύ μεγαλύτερο από τα περισσότερα εκείνη την εποχή.
Συγκριτικά, μια έρευνα του BloombergNEF του 2023 έθεσε τη μέση τιμή PPA 10-15 ετών για τον άνεμο στη Σουηδία σε λίγο πάνω από 60 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
«Ήμασταν όλοι πολύ ενθουσιασμένοι με αυτό όταν συμφωνήθηκε.
Ήταν πρωτοποριακά πράγματα», θυμάται ο Giles Dickson, Διευθύνων Σύμβουλος του βιομηχανικού ομίλου WindEurope.
Η συμφωνία διπλασίασε τον όγκο της ενέργειας που συνήφθη βάσει νέων εταιρικών συμβάσεων στην Ευρώπη εκείνο το έτος, σύμφωνα με δήλωση της GIG εκείνη την εποχή.
Όλα άρχισαν το 2021
Η Markbygden Ett άρχισε να παραδίδει τη συμβατική ενέργεια το 2021.
Αλλά μόλις ένα χρόνο αργότερα, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, στέλνοντας τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος σε επίπεδα ρεκόρ.
Αυτό κανονικά θα ήταν καλό για μια γεννήτρια, αλλά επειδή η Markbygden Ett δεν ήταν σε θέση να παρέχει σε σταθερή βάση τις 1,65 τεραβατώρες που είχε αισιόδοξα υποσχεθεί να παρέχει κάθε χρόνο, μετατράπηκε σε καταστροφή.
Για να ανταποκριθεί στην υποχρέωσή της, έπρεπε να αγοράσει ηλεκτρική ενέργεια στην αγορά spot, σύμφωνα με την ετήσια λογιστική της εταιρείας για το 2022.
Καθώς οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας εκτοξεύονταν στα ύψη, η ισχύς αντικατάστασης που χρειαζόταν να αγοράσει η Markbygden Ett έγινε περισσότερο οικονομικό βάρος.
Οι απώλειες αυξήθηκαν από 24 εκατομμύρια ευρώ το 2021 σε 175 εκατομμύρια ευρώ το 2023, σύμφωνα με τους ετήσιους λογαριασμούς.
Ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης εγκρίθηκε στα τέλη του περασμένου έτους και η PPA ακυρώθηκε οικειοθελώς.
Η Hydro οφείλεται 248 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με δικαστικό έγγραφο.
Και στο τέλος του 2023, οι υποχρεώσεις προς τα πιστωτικά ιδρύματα ανήλθαν συνολικά σε 381,5 εκατ. ευρώ.
Η τελική ιδιοκτησία της Markbygden Ett μεταβιβάστηκε σε ολλανδικό ίδρυμα ως μέρος της αναδιάρθρωσης.
Τα προβλήματα
Άλλες εταιρείες που υπέγραψαν παρόμοιες συμφωνίες έχουν επίσης πληγεί.
Το αιολικό πάρκο Aldermyrberget, περίπου μία ώρα με το αυτοκίνητο νότια από το Markbygden, έπεσε σε οικονομική δυσπραγία αφού μια PPA με την εταιρεία εξόρυξης Boliden AB την ανάγκασε να αγοράσει επιπλέον ηλεκτρική ενέργεια στην ανοιχτή αγορά.
Ακόμη πιο νότια, το αιολικό πάρκο Overturingen βρίσκεται υπό αναδιάρθρωση από τον Αύγουστο.
Σημείωσε επίσης τεράστιες απώλειες αφού μια PPA με την Hydro την ανάγκασε να αρχίσει να αγοράζει ενέργεια.
Η Cloud Snurran AB, στην οποία ανήκει η Overturingen, έγραψε σε μια έκθεση του 2023 ότι το πάρκο παρήγαγε έως και 15% λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι αναμενόταν.
Και στο αποκορύφωμα της ενεργειακής κρίσης στα τέλη του 2022, το Aldermyrberget πάλεψε με χαμηλό άνεμο και πάγο στα πτερύγια των στροβίλων, δήλωσε ο ιδιοκτήτης του σε ετήσια έκθεση.
Επικαλούμενη «εξαιρετικές καιρικές συνθήκες», η EB EEE LHI Vindkraftpark Aldermyrberget AB περιέγραψε τη συμφωνία της ως «εξαιρετικά δυσμενή».
Προς πώληση…
Η εταιρεία εκμετάλλευσης πίσω από τη Markbygden Ett σχεδιάζει να πουλήσει τελικά το αιολικό πάρκο, δήλωσε ο David Hargrave, ειδικός αναδιάρθρωσης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος εντάχθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο ως πρόεδρος και διευθυντής.
Θα εξετάσει το ενδεχόμενο να συνάψει μια νέα συμφωνία «ίσως χαρακτήρα PPA» ή παρόμοια, είπε σε συνέντευξή του.
«Σε έναν ιδανικό κόσμο έχετε περισσότερη βεβαιότητα για τα έσοδά σας από το να βασίζεστε απλώς στις καθημερινές τιμές των εμπόρων», είπε ο Hargrave.
Οι PPA θα παραμείνουν ωστόσο σημαντικοί.
Τον Σεπτέμβριο, η έκθεση Draghi της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε τον ρόλο τους στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, προσφέροντας βεβαιότητα τιμών σε μεγάλους βιομηχανικούς παίκτες.
Έχοντας δει τα αιολικά πάρκα να αγωνίζονται, είπε ο Alexander Esser, επικεφαλής της Nordics στην Aurora Energy Research, οι φορείς εκμετάλλευσης υιοθετούν «πιο ευέλικτες συμφωνίες απορρόφησης με περισσότερη προστασία έναντι των κινδύνων όγκου και τιμών».
Οι πελάτες αλλάζουν επίσης την προσέγγισή τους.
Ενώ η Hydro εξασφάλισε τρεις νέους μακροπρόθεσμους PPA το τέταρτο τρίμηνο, σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεσή της, αναγνώρισε επίσης σε ένα σχόλιο μέσω email ότι η εποχή των μακροχρόνιων και μεγάλων PPA «μάλλον έχει τελειώσει».
Η εταιρεία σχεδιάζει τώρα «να εργαστεί ενεργά στην αγορά και να δημιουργήσει ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο μικρότερων συμβάσεων».
Η Matilda Afzelius, διευθύνων σύμβουλος για τη σκανδιναβική περιοχή της Renewable Energy Systems Holdings, είπε ότι ο κλάδος πρέπει να γίνει πιο έξυπνος όταν πρόκειται για τη χρηματοδότηση μεγάλων πράσινων έργων.
«Έχουμε να κάνουμε με έναν φυσικό πόρο εδώ που αλλάζει πάντα», είπε. «Φυσικά τα πράγματα μπορεί να συμβούν και να πάνε στραβά».
Ακόμη και μετά την αποτυχία του Markbygden Ett, ωστόσο, η γεωγραφική περιοχή δεν έχει χάσει τη γοητεία της.
Η κρατική εταιρεία κοινής ωφελείας της Νορβηγίας Statkraft AS ανέλαβε ένα νέο αιολικό έργο εκεί ως μέρος ενός χαρτοφυλακίου το 2023.
Τον Δεκέμβριο, υπέγραψε μνημόνιο συμφωνίας με τον κολοσσό σιδηρομεταλλεύματος LKAB για την πώληση ενέργειας από το σχεδιαζόμενο πάρκο.
Εάν προχωρήσει, θα μπορούσε να είναι έτοιμο έως το 2029.
Η τοποθεσία είναι εξαιρετική, δήλωσε ο Jakob Norstrom, Διευθύνων Σύμβουλος της Statkraft στη Σουηδία.
Αλλά όταν υπέγραψε έναν PPA, σημείωσε μια σημείωση προσοχής: «Είναι σημαντικό να βρείτε τη σωστή ισορροπία, ώστε να μην υπόσχεστε πάρα πολλά».
www.bankingnews.gr