Η θεία λειτουργία ποὺ τελεῖται κατὰ κανόνα τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευὴ τῶν ἑβδομάδων τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὀνομάζεται προηγιασμένη . Γιατί ὀνομάζεται ἔτσι, καὶ γιὰ ποιό λόγο θεσπίσθηκε ἡ λειτουργία αὐτή, εἶνε ἀνάγκη νὰ ἐξηγήσουμε μὲ λίγα ἁπλᾶ λόγια.
Γιὰ νὰ τελεσθῇ ἡ θεία λειτουργία, χρειάζεται ἄρτος καὶ οἶνος, ψωμὶ καὶ κρασί. Χωρὶς αὐτὰ λειτουργία δὲν γίνεται. Αὐτὰ ὁ ἱερεὺς τὰ βάζει ἐπάνω στὴν ἁγία τράπεζα· τὸν ἄρτο στὸ δισκάριο καὶ τὸν οἶνο στὸ ἅγιο ποτήριο. Τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασὶ μένουν ἔτσι μέχρι τέλους τῆς λειτουργίας; Ὄχι. Μένουν κρασὶ καὶ ψωμὶ μέχρι τὸ σημεῖο ἐκεῖνο ποὺ ἀκοῦμε «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέρομεν, κατὰ πάν τα καὶ διὰ πάντα» . Ἐκείνη τὴ στιγμὴ ὁ ἱερεὺς μέσα στὸ ἅγιο βῆμα προσεύχεται, καὶ οἱ Χριστιανοὶ ἔξω γονατιστοὶ προσεύχονται, καὶ ὅλη ἡ Ἐκκλησία παρακαλεῖ τὸ Θεό, γιὰ νὰ γίνῃ τὸ θαῦμα, τὸ θαῦμα τῶν πιστῶν – ἐκεῖνοι ποὺ δὲν πιστεύουν, ὅσα καὶ νὰ τοὺς ποῦμε, δὲν παραδέχονται τὸ θαῦμα. Τὴν ὥρα ποὺ ὁ ἱερεὺς παρακαλεῖ καὶ λέει «Μεταβαλὼν τῷ Πνεύματί σου τῷ ἁγίῳ» , τὴν ὥρα ἐκείνη τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιο καταβαίνει, καὶ τὸ ψωμὶ γίνεται σῶμα Χριστοῦ καὶ τὸ κρασὶ γίνεται αἷμα Χριστοῦ. Αὐτὸ εἶνε τὸ θαῦμα.
[sc name=”glyka-toy-koytalioy” ][/sc]
– Μά…, θὰ πῇ κάποιος ὀλιγόπιστος. Δὲν ἔχει μά. Ἂν δὲν ἔχῃς πίστι, μὴν πατᾷς στὴν ἐκκλησία. Προτιμότερο νὰ κάθεσαι στὸ σπίτι σου ἢ στὸ καφενεῖο, παρὰ νὰ πᾷς στὴν ἐκκλησία χωρὶς νὰ πιστεύῃς. Τὴν ὥρα λοιπὸν ποὺ γονατίζουμε, στὸ «Τὰ σὰ ἐκ τῶν σῶν…», γίνεται τὸ μεγάλο θαῦμα.
– Μὰ πῶς; θὰ ρωτήσετε.
Σᾶς ἐρωτῶ κ᾿ ἐγώ· εἶνε τὸ μόνο μυστήριο; Ὅσοι ἀποροῦν, πῶς γίνεται τὸ ψωμὶ σῶμα Χριστοῦ καὶ τὸ κρασὶ αἷμα Χριστοῦ, τοὺς ἀπαντοῦμε, ὅτι δὲν εἶνε αὐτὸ τὸ μόνο μυστήριο.
Ὅλη ἡ ζωὴ εἶνε γεμάτη μυστήρια.
Ἂν πᾷς λ.χ. σ᾿ ἕνα ἀμπέλι, τί βλέπεις; Ἕνα κούτσουρο καὶ μία ρίζα. Ἡ ρίζα τί κάνει; Ρουφάει νερό, καὶ τὸ νερὸ γίνεται σταφύλι, γίνεται κρασί. Ρωτῆστε ὅποιον γεωπόνο θέλετε· πῶς ἡ ρίζα τῆς κληματαριᾶς παίρνει τὸ νερὸ καὶ τὸ κάνει κρασί; Δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἐξηγήσῃ. Ἕνα περιβόλι, ἔχει λεμονιές, πορτοκαλιές, μηλιὲς κ.τ.λ.. Τί τραβᾶνε οἱ ρίζες τους; Νερό ·καὶ τὸ νερὸ αὐτὸ ἡ λεμονιὰ τὸ κάνει λεμόνι, ἡ πορτοκαλιὰ πορτοκάλι, ἡ μηλιὰ μῆλο.
Πῶς γίνεται αὐτό; Μυστήριο, δὲν μπορεῖς νὰ τὸ ἑρμηνεύσῃς. Ἄνοιξε καὶ τὰ σπλάχνα τῆς γῆς· θὰ βρῇς κάρβουνο. Τὸ κάρβουνο αὐτὸ ζυμώνεται ἐκεῖ καὶ γίνεται διαμάντι! Ἔ λοιπόν· αὐτὸς ποὺ παίρνει τὸ κάρβουνο καὶ τὸ κάνει διαμάντι, αὐτὸς ποὺ παίρνει τὸ νερὸ καὶ τὸ κάνει κρασί, αὐτὸς ποὺ παίρνει τὸ νερὸ καὶ τὸ κάνει λεμόνι ἢ πορτοκάλι, αὐτὸς μπορεῖ νὰ πάρῃ ἐδῶ τὸ ψωμὶ καὶ νὰ τὸ κάνῃ σῶμα Χριστοῦ καὶ τὸ κρασὶ νὰ τὸ κάνῃ αἷμα Χριστοῦ. Καὶ αὐτὸ τὸ θαῦμα γίνεται τὴν ὥρα ποὺ προσεύχεται ὁ ἱερεύς. Πίστις χρειάζεται.
Πότε γίνεται τὸ θαῦμα; Στὴ θεία λειτουργία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καὶ τοῦ μεγάλου Βασιλείου. Στὴ λειτουργία τῶν προηγιασμένων δὲν γίνεται μεταβολή, δὲν γίνεται αὐτὸ τὸ θαῦμα.
– Δὲν γίνεται θαῦμα; Τί λές;
Δὲν γίνεται, γιατὶ ἔχει γίνει. Τὰ τίμια δῶρα εἶνε ἤδη ἁγιασμένα, εἶνε «προηγιασμένα». Αὐτὰ ποὺ ἔχουμε ἐπάνω στὴν ἁγία τράπεζα, δὲν γίνονται τὴν ὥρα αὐτὴ σῶμα καὶ αἷμα Χριστοῦ, ἀλλὰ ἔχουν γίνει προηγουμένως. Πότε; Τὸ Σάββατο ἢ τὴν Κυριακή, στὴν προηγουμένη θεία λειτουργία, ὁ ἱερεὺς κρατάει τὸν ἁγιασμένο ἄρτο καὶ τὸν φυλάει γιὰ τὴν προηγιασμένη. Γι᾿ αὐτὸ βλέπετε στὶς ἄλλες θεῖες λειτουργίες, στὴ μεγάλη εἴσοδο, ὅταν βγαίνειὁ ἱερεὺς καὶ κρατάει τὰ ἅγια στὸ «Οἱ τὰ Χερουβὶμ μυστικῶς εἰκονίζοντες…», δὲν γονατίζουμε· γιατὶ δὲν εἶνε ἀκόμα ἁγιασμένα. Ἐνῷ στὴν προηγιασμένη ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ εἶνε ἁγιασμένα ὅλα· γι᾿ αὐτὸ ὅταν γίνεται ἡ μεγάλη εἴσοδος καὶ ψάλλουμε τὸ «Νῦν αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν…», γονατίζουμε ὅλοι· διότι περνάει ὁ Χριστός. Αὐτὴ εἶνε ἡ διαφορὰ τῆς προηγιασμένης θείας λειτουργίας ἀπὸ τὶς ἄλλες τὶς τέλειες θεῖες λειτουργίες.
– Μά, θὰ πῆτε, γιατί νὰ ἁγιάζωνται ἀπὸ τὴν προηγουμένη θεία λειτουργία;
Ὑπάρχει ἀνάγκη. Διότι τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ μόνο Σάββατο καὶ Κυριακὴ ἐπιτρέπεται νὰ γίνεται πλήρης θεία λειτουργία.
– Γιατί ὄχι καὶ τὶς ἄλλες ἡμέρες τῆς ἑβδομάδος; Διότι ἡ θεία λειτουργία εἶνε πανήγυρις, εἶνε Πάσχα Κυρίου, εἶνε χαρμόσυνη ἑορτή. Καὶ ἐπειδὴ ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶνε πένθιμη
περίοδος, δὲν ἐπιτρέπεται θεία λειτουργία παρὰ μόνο Σάββατο καὶ Κυριακή.
– Αὐτὸς μόνο εἶνε ὁ λόγος; Εἶνε καὶ ὁ ἑξῆς. Ὅσοι ἤθελαν νὰ κοινωνήσουν, ἔπρεπε νὰ περιμένουν τὸ Σάββατο καὶ τὴν Κυριακή. Οἱ Χριστιανοὶ ὅμως τῶν πρώτων αἰώνων δὲν μποροῦσαν νὰ μείνουν Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευὴ χωρὶς θεία κοινωνία.
Ἤθελαν νὰ κοινωνοῦν τακτικά, εἶχαν μεγάλο πόθο. Ὁ μέγας Βασίλειος λέει, ὅτι οἱ Χριστιανοὶ τότε κοινωνοῦσαν καὶ Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ καὶ κάθε μέρα ἀκόμη. Γι᾿ αὐτοὺς λοιπὸν τοὺς ζωντανοὺς Χριστιανούς, ποὺ εἶχαν ζῆλο, ἡ Ἐκκλησία ὥρισε νὰ γίνεται ἡ προηγιασμένη θεία λειτουργία καὶ νὰ κοινωνοῦν οἱ πιστοί. Μὲ τὴν προηγιασμένη θεία λειτουργία δίδεται ἡ εὐκαιρία στοὺς Χριστιανοὺς νὰ κοινωνοῦν συχνά. Τώρα ἄλλαξαν τὰ χρόνια.
Οἱ Χριστιανοὶ εἶ νε τόσο ψυχροὶ καὶ ἀδιάφοροι, ποὺ πολλοὶ κοινωνοῦν μιὰ φορὰ τὸ χρόνο, τὴ Μεγάλη Πέμπτη ἢ τὴ νύχτα τῆς Ἀναστάσεως ἢ τὰ Χριστούγεννα. Μερικοὶ πάλι κοινωνοῦν δυὸ ἢ τρεῖς φορὲς τὸ χρόνο. Κάποιοι ἄλλοι σπάνια κοινωνοῦν. Ἡ προηγιασμένη εἶνε μιὰ ἀπόδειξις, ὅτι ἡ Ἐκκλησία μᾶς προτρέπει νὰ κοινωνοῦμε ὅσο μποροῦμε συχνότερα.
Ἐμεῖς ποιά συμβουλὴ νὰ δώσουμε στὴ σημερινή μας ἐποχή; Τίθεταιτὸ ἐρώτημα· νὰ κοινωνοῦμε δύο ἢ τρεῖς φορὲς τὴν ἑβδομάδα, ὅπως οἱ πρῶτοι Χριστιανοί;
Νὰ κοινωνοῦμε πέντε καὶ δέκα φορὲς τὸ χρόνο; Νὰ κοινωνοῦμε μόνο τὸ Πάσχα καὶ τὰ Χριστούγεννα; Ἐμένα ρωτᾶτε; Ρωτῆστε τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο· καὶ ὅ,τι μᾶς πῇ ἐκεῖνος, αὐτὸ νὰ κάνουμε.
Ρώτησαν πράγματι τὸ Χρυσόστομο, ποὺ ἔκανε τὴ θεία Λειτουργία, καὶ ὁ ἅγιος πατέρας τοὺς ἀπήντησε· «Εἶσαι ἕτοιμος; Κοινώνα κάθε μέρα. Δὲν εἶσαι ἕτοιμος; οὔτε τὴ Λαμπρὴ νὰ μὴν κοινωνήσῃς· γιατὶ καὶ ὁ Ἰούδας κοινώνησε ἀλλὰ κολάστηκε». Αὐτὸ εἶνε τὸ μεγάλο ζήτημα· ὄχι πόσες φορὲς θὰ κοινωνοῦμε, ἀλλὰ πόσες φορὲς θὰ εἴμαστε ἕτοιμοι. Καὶ γιατί νὰ μὴν εἴμαστε ἕτοιμοι; Ἀπὸ μᾶς ἐξαρτᾶται νὰ ἑτοιμαστοῦμε. Βέβαια εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἔχουμε ἀκάθαρτη ψυχή, εἴμαστε ἀνάξιοι νὰ πλησιάσουμε τὴ θεία κοινωνία. Ἀλλ᾿ ὑπάρχει τρόπος νὰ καθαριστοῦμε. Δίπλα μας τρέχει τὸ ποτάμι. Εἴμαστε ἀκάθαρτοι; ἂς πᾶμε νὰ καθαριστοῦμε .Ἔρχεται Λαμπρὴ καὶ θὰ πρέπῃ νὰ εἶνε ὅλα καθαρά· τὰ ποτήρια, τὰ τζάμια, τὰ παράθυρα, τὰ ἔπιπλα… Τὰ πάντα καθαρά, καὶ ἡ καρδιά μας νὰ εἶνε ἀκάθαρτη; Ὅπως οἱ νοικοκυρὲς ἔχουν μεγάλη φροντίδα γιὰ τὸ σπίτι, ἔτσι νὰ φροντίσουμε ὅλοι νὰ καθαρίσουμε καὶ τὴν ψυχή μας ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες. Πλυντήριο καὶ ποτάμι ποὺ καθαρίζει εἶνε ἡ μετάνοια καὶ ἡ ἱερὰ ἐξομολόγησις. Στὴν ἐξομολόγησι νὰ πᾶμε ὅλοι· καὶ ὁ πιὸ ἅγιος ἀκόμα νὰ περάσῃ ἀπὸ ἱερὰ ἐξομολόγησι, νὰ καθαριστῇ· καὶ ὅταν εἶνε καθαρός, τότε νὰ προσέλθῃ στὴ θεία κοινωνία.
Ἡ θεία κοινωνία, γι᾿ αὐτὸν ποὺ ἑτοιμάστηκε, θὰ εἶνε ζωή, θὰ εἶνε ἀπόλαυσις, θὰ εἶνε φάρμακο, θὰ εἶνε αὐτὸς ὁ Χριστὸς στὴν καρδιά του.
Συνεπῶς, ὅσοι ἀπὸ σᾶς κάνατε τὴ θυσία νὰ νηστέψετε σήμερα, ὅσοι ἔχετε προετοιμαστῆ καὶ ἐξομολογηθῆ τὰ ἁμαρτήματά σας, ὅσοι αἰσθάνεστε τὸ Χριστὸ μέσα στὴν καρδιά σας, νὰ πλησιάσετε τώρα ποὺ θὰ βγῇ τὸ ἅγιο ποτήριο καὶ νὰ κοινωνήσετε.
Οἱ ἄλλοι δὲν πρέπει νὰ κοινωνήσουν, ἀλλὰ νὰ φροντίσουν νὰ τακτοποιήσουν τὸν ἑαυτό τους, νὰ πλύνουνμὲ τὴν ἐξομολόγησι τὰ ἀκάθαρτα ποὺ ἔχουν μέσα στὴν ψυχή τους, καὶ ἔτσι καθαροὶ πλέον νὰ πλησιάσουν τὰ ἅγια τῶν ἁγίων καὶ νὰ ἑορτάσουν τὰ πάνσεπτα πάθη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἔνδοξο ἀνάστασί του· ἀμήν.