Ανάλυση
Η συμφωνία μεταξύ των κεντρικών τραπεζών της Ρωσίας και του Ιράν για τη σύνδεση των διατραπεζικών τους συστημάτων μεταφορών, η οποία υπεγράφη επίσημα στις 29 Ιανουαρίου, αποτελεί σημείο καμπής από πολλές διαφορετικές πλευρές. Τεχνικά στο εξής, 52 ιρανικές τράπεζες που χρησιμοποιούν ήδη το SEPAM, το διατραπεζικό σύστημα μεταφορών του Ιράν, θα συνδέονται με 106 τράπεζες που χρησιμοποιούν το SPFS – το ρωσικό αντίστοιχο του δυτικού τραπεζικού συστήματος ανταλλαγής μηνυμάτων SWIFT (ανάλυση).
Εν προκειμένω, σύμφωνα με τον πρόεδρο της κρατικής Δούμα κ. V. Volodin, το μερίδιο των ρουβλιών και των Rial στους αμοιβαίους διακανονισμούς, υπερβαίνει ήδη το 60% – με την από κοινού χρήση των εθνικών συστημάτων πληρωμών Mir και Shetab. Το γεγονός αυτό θα οδηγήσει όχι μόνο στην πλήρη παράκαμψη των δυτικών κυρώσεων αλλά, επί πλέον, θα επιλύσει ζητήματα που σχετίζονται με την αμοιβαία επωφελή συνεργασία και με την αύξηση του εμπορίου, μεταξύ των δύο χωρών – σημειώνοντας πως η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής του Ιράν, σε ποσοστό 45%.
Περισσότερο πάντως από το 40% του εμπορίου μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν διεξάγεται σε ρούβλια – ενώ το Ιράν ευνοεί το ρούβλι ως το κύριο νόμισμα, σε όλους τους μηχανισμούς περιφερειακής ολοκλήρωσης, αφού έχει υπογράψει συμφωνία ελευθέρου εμπορίου, με την υπό την ηγεσία της Ρωσίας «Ευρασιατική Οικονομική Ένωση» (EAEU, εικόνα).
Περαιτέρω, η συμφωνία SEPAM-SPFS ξεκινάει με ένα πιλοτικό πρόγραμμα που επιβλέπεται από την τράπεζα Shahr του Ιράν και από τη ρωσική VTB Bank – ενώ τα υπόλοιπα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα ακολουθήσουν, όταν το πιλοτικό πρόγραμμα εξαλείψει τυχόν σφάλματα. Το βασικό πλεονέκτημα είναι το ότι, το SEPAM και το SPFS έχουν ανοσία απέναντι στις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Δύσης – οι οποίες επιβλήθηκαν στη Ρωσία και στο Ιράν. Έτσι, όταν η συμφωνία καταστεί πλήρως λειτουργική, όλες οι ιρανικές και ρωσικές τράπεζες θα μπορούν να συνδεθούν – κάτι που παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον ολόκληρος ο Παγκόσμιος Νότος.
Το γεγονός αυτό δεν είναι παράξενο, αφού τα παραπάνω θα αποτελέσουν πιθανότατα μια πρωτοποριακή ενέργεια για την παράκαμψη του SWIFT – του δυτικού συστήματος που εδρεύει μεν στο Βέλγιο, αλλά ελέγχεται ουσιαστικά από τις ΗΠΑ και σε μικρότερο βαθμό από την ΕΕ (ανάλυση). Σε κάθε περίπτωση, η ενδεχόμενη επιτυχία του SEPAM-SPFS, θα ενθαρρύνει πολλές άλλες διμερείς ή και πολυμερείς συμφωνίες μεταξύ κρατών – οπότε θεωρείται μεγάλη πρόκληση για τις ΗΠΑ.
Η μεγάλη σημασία του INSTC
Συνεχίζοντας, οι κεντρικές τράπεζες του Ιράν και της Ρωσίας, συνεργάζονται επίσης για την εισαγωγή ενός σταθερού νομίσματος για το εξωτερικό εμπόριο – το οποίο προορίζεται να αντικαταστήσει το δολάριο, το ρούβλι και το ριάλ. Εδώ πρόκειται ένα ψηφιακό νόμισμα που θα υποστηρίζεται από χρυσό – ενώ προορίζεται να χρησιμοποιηθεί κυρίως στην Ειδική Οικονομική Ζώνη του Αστραχάν στην Κασπία Θάλασσα, όπου ήδη μεταφορτώνονται πολλά ιρανικά προϊόντα. Το 2022 δε, εμπορεύματα αξίας άνω των 800 δις $ διακινήθηκαν στην EAEU.
Το Αστραχάν είναι ο κύριος ρωσικός κόμβος του Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC, εικόνα) – ενός τεράστιου δικτύου θαλάσσιων, σιδηροδρομικών και οδικών διαδρομών που διευκολύνουν το εμπόριο από τη Ρωσία και μέρη της Ευρώπης, μέσω του Ιράν προς τη δυτική και νότια Ασία, καθώς επίσης τις ΗΠΑ.
Η συνολική γεωγραφική διάσταση λοιπόν της επιχείρησης SEPAM- SPFS είναι πολύ μεγάλη – σημειώνοντας πως η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας άρχισε να δημιουργεί το SPFS το 2014, όταν οι ΗΠΑ απείλησαν να αποκλείσουν τη χώρα από το SWIFT. Η συγχώνευση του SPFS με το SEPAM του Ιράν τώρα, ανοίγει έναν εντελώς νέο ορίζοντα – ειδικά με δεδομένη την επικύρωση του Ιράν ως πλήρους μέλους του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO, εικόνα) και ως κορυφαία υποψηφιότητα για την ένταξη στη διευρυμένη ομάδα των BRICS+.
Το Ιράν πάντως προετοιμάζει την υποδομή, για τη σύνδεση του με το ρωσικό σύστημα πληρωμών Mir από το περασμένο καλοκαίρι. Εν τούτοις, επειδή η Ρωσία επλήγη από τις εξαιρετικά σκληρές δυτικές κυρώσεις και οι ρωσικές τράπεζες αποκόπηκαν από το SWIFT, η Τεχεράνη και η Μόσχα αποφάσισαν στρατηγικά να επικεντρωθούν στη δημιουργία του δικού τους συστήματος διασυνοριακών πληρωμών – το οποίο δεν είναι συμβατό με το SWIFT.
Όλα αυτά βέβαια, συνδέονται με τον εξαιρετικά στρατηγικό γεωοικονομικό ρόλο του INSTC – ο οποίος αντιπροσωπεύει έναν πολύ φθηνότερο και ταχύτερο εμπορικό διάδρομο, από την παλαιά διαδρομή της Διώρυγας του Σουέζ. Εν προκειμένω, τα σχέδια του Ιράν είναι εξαιρετικά φιλόδοξα – ενώ εντάσσονται στο πλαίσιο του «Ανατολικού Άξονα», ο οποίος είναι προνομιούχος για τα περιφερειακά κράτη της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας και της Κεντρικής Ασίας.
Γεωστρατηγικά και γεωοικονομικά, σημαίνει την απρόσκοπτη σύνδεση των INSTC, EAEU, SCO και BRICS+ – ενώ όλα αυτά συντονίζονται από το «τετράγωνο» που έχει πραγματικά σημασία: από τις Ρωσία, Κίνα, Ινδία και Ιράν.
Φυσικά θα υπάρξουν προβλήματα – μεταξύ των οποίων η επίμονη σύγκρουση της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν που δεν είναι τυχαία και που θα μπορούσε να εκτροχιάσει το INSTC. Εν τούτοις οι Ρώσο-ιρανικές συνδέσεις μέσω της Κασπίας Θάλασσας μπορούν εύκολα να παρακάμψουν το Μπακού – εάν χρειαστεί.
Οι BRICS+
Περαιτέρω, εκτός από τη Ρωσία και το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα προσπαθούν επίσης να συνδέσουν τα τραπεζικά τους συστήματα ανταλλαγής μηνυμάτων από πολλά χρόνια τώρα – ενώ το κινεζικό CBIBPS (Διασυνοριακό Διατραπεζικό Σύστημα Πληρωμών) θεωρείται κορυφαίας κατηγορίας. Το πρόβλημα όμως είναι το ότι, οι ΗΠΑ απείλησαν ευθέως να αποκλείσουν τις κινεζικές τράπεζες από το SWIFT – εάν «συγχωνευθούν» με ρωσικές τράπεζες.
Η επιτυχία βέβαια του SEPAM-SPFS θα μπορούσε να επιτρέψει στην Κίνα να κάνει τα πάντα – ειδικά τώρα, μετά τον εξαιρετικά σκληρό πόλεμο των ημιαγωγών και την τρομακτική φάρσα με τα μπαλόνια. Όσον αφορά δε την κυριαρχία, είναι σαφές πως η Κίνα δεν θα δεχτεί τους περιορισμούς των ΗΠΑ στην κίνηση των ιδίων κεφαλαίων της.
Παράλληλα, το 2023 οι BRICS θα επικεντρωθούν περισσότερο στην ανάπτυξη του κοινού τους συστήματος πληρωμών και του δικού τους αποθεματικού νομίσματος – ενώ υπάρχουν 13 επιβεβαιωμένοι υποψήφιοι που θέλουν να ενταχθούν στους BRICS+, συμπεριλαμβανομένων των ασιατικών μεσαίων δυνάμεων όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία που έχει εξαιρετική σημασία για το δολάριο (ανάλυση) και η Ινδονησία.
Εν προκειμένω, όλοι αναρωτιούνται εάν και πώς οι ΗΠΑ, με δημόσιο χρέος άνω των 31,5 τρις $ ή άνω του 130% του ΑΕΠ τους, θα απειλήσουν να απαγορεύσουν τις χώρες του BRICS+ από το SWIFT – ενώ οφείλουμε να γνωρίζουμε πως το δημόσιο χρέος της Ρωσίας ως προς το ΑΕΠ της είναι 18,2% και της Κίνας περί το 77%. Το μέσο χρέος δε των BRICS χωρίς τη Ρωσία είναι 78% – ενώ των BRICS+ με τη Ρωσία, μόλις στο 55%.
Σε κάθε περίπτωση, εάν υπάρξει ένα κοινό νόμισμα εκ μέρους των BRICS+ που θα υποστηρίζεται από χρυσό ή/και από βασικά εμπορεύματα/πρώτες ύλες, καθώς επίσης ένα άλλο σύστημα πληρωμών που θα παρακάμπτει το δολάριο, το Swift και το δυτικό σύστημα του χρέους (ανάλυση), οι ΗΠΑ και η Δύση θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα – πόσο μάλλον όταν η άνοδος της παγκόσμιας παραγωγής και της παραγωγικότητας δεν μπορεί να προέλθει από την υπερχρεωμένη Δύση, οι οικονομίες της οποίας εισέρχονται σε περιόδους ύφεσης.
Με τόσες αλληλένδετες πάντως εξελίξεις και με τόσες προκλήσεις, ένα είναι σίγουρο: το ότι η συμφωνία SEPAM-SPFS μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν μπορεί να είναι απλά το πρώτο σημάδι, όσον αφορά το ότι, οι τεκτονικές πλάκες κινούνται στο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα και στο σύστημα πληρωμών.
Καλώς ήλθατε λοιπόν σε ένα, σε δύο ή σε χιλιάδες συστήματα πληρωμών – καλώς ήλθατε στην ενοποίησή τους σε ένα παγκόσμιο δίκτυο. Φυσικά όλα αυτά θα διαρκέσουν πολλά χρόνια, αλλά το συγκεκριμένο οικονομικό τρένο υψηλής ταχύτητας, έχει ήδη φύγει από το σταθμό – εκτός εάν εμποδισθεί από έναν πυρηνικό πόλεμο. Τι θα σήμαινε κάτι τέτοιο, μπορεί κανείς να το διαβάσει παρακάτω:
(Μιλάμε για ένα πύρινο τείχος που παγιδεύει τα πάντα γύρω μας στη θερμοκρασία του κέντρου του ήλιου. Η έκρηξη των πυρηνικών όπλων θα μας έκαιγε κυριολεκτικά σε λιγότερο από στάχτη. Δεν μπορώ να τονίσω αρκετά πόσο ισχυρά είναι αυτά τα όπλα. Όταν εκρήγνυνται, είναι τέσσερις ή πέντε φορές θερμότερa από το κέντρο του Ήλιου, που είναι 20 εκατομμύρια βαθμούς Κέλβιν. Το κέντρο μιας έκρηξης αυτών των όπλων είναι 100 εκατομμύρια βαθμούς Κέλβιν – πηγή).
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, προφανώς κάποια στιγμή το δολάριο, καθώς επίσης η παραφυάδα του, το ευρώ, θα πάψουν να είναι τα ισχυρότερα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα – υπενθυμίζοντας τα εξής από μία προηγούμενη ανάλυση μας:
«Το αμερικανικό δολάριο χρειάστηκε 33 χρόνια, από το 1914 έως το 1944 και δύο παγκοσμίους πολέμους που αδυνάτισαν τη βρετανική στερλίνα, μαζί με τους νομισματικούς του 1930, για να καταστεί παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα – ενώ, παρά το ότι έχασε τη σύνδεση του με το χρυσό το 1971, παρέμεινε στη θέση του.
Τα κατάφερε δε σε μεγάλο βαθμό με τη συμφωνία των Νίξον και Κίσινγκερ το 1974, όσον αφορά το πετροδολάριο – όπου παρείχαν οι Η.Π.Α. ως αντάλλαγμα στη Σαουδική Αραβία τη στρατιωτική της προστασία, έχοντας κερδίσει σχετικά πρόσφατα μία ακόμη μάχη. Οι αντιρρήσεις δε του Κίσινγκερ στο θέμα της Ουκρανίας το 2014 είναι γνωστές και προφητικές – στις οποίες όμως δεν έδωσαν σημασία οι Η.Π.Α.
Έκτοτε ο κόσμος πλημμύρισε με δολάρια χωρίς αντίκρισμα, μέσω ενός συνδυασμού εκτύπωσης χρήματος εκ μέρους της Fed και εμπορικών ελλειμμάτων των Η.Π.Α. (ανάλυση) – καθώς επίσης του συστήματος του χρέους που επέβαλαν στον πλανήτη, προστατεύοντας το με τις υπέρογκες στρατιωτικές τους δαπάνες.
Οι δυσκολίες του δολαρίου ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 – όπου οι Η.Π.Α. χρησιμοποίησαν οικονομικές κυρώσεις για να τιμωρήσουν εχθρικές τους χώρες, όπως το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα, τη Βενεζουέλα και σε κάποιον περιορισμένο βαθμό τη Ρωσία. Το πάγωμα όμως των αποθεματικών της ρωσικής κεντρικής τράπεζας είναι ένα κορυφαίο λάθος – το οποίο έχει ξεχειλίσει ήδη το ποτήρι για τη Ρωσία και τον υπόλοιπο πλανήτη, ειδικά σε συνδυασμό με το ευρώ που έκανε ακριβώς τα ίδια (πηγή).
Με δεδομένο τώρα το ότι, η στερλίνα χρειάσθηκε δύο παγκοσμίους πολέμους για να χάσει τη θέση της ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ο πόλεμος της Ουκρανίας που φαίνεται δυστυχώς πολύ πιθανόν να εξελιχθεί σε πυρηνικό, οφείλει να εξετασθεί από μία άλλη οπτική γωνία – ενώ το αποτέλεσμα του θα είναι πάρα πολύ κρίσιμο.