Η δημοσιονομική και νομισματική εκτροπή στις ΗΠΑ απειλεί να μολύνει τον πλανήτη
Το πρόβλημα είναι πολύπλευρο, αλλά η πηγή του σύμφωνα με τη κοινή λογική είναι οι υπερβολικές κρατικές δαπάνες και η απομάκρυνση από τον ενάρετο οικονομικό κύκλο, γραφου οι Robert P. Murphy και Jonathan Newman σε μια μελέτη του Mises Institute.
Ενώ συνήθως αυτό είναι φαινόμενο που παρατηρείται κατά τη διάρκεια κρίσεων, οι δαπάνες αυξάνονται με ανησυχητικό ρυθμό ακόμη και εκτός αυτών των περιόδων κρίσης.
Και τα φορολογικά έσοδα φαίνεται να υποχωρούν, πράγμα που σημαίνει διαρκώς αυξανόμενα ελλείμματα.
Οι κρατικές δαπάνες είχαν άνοδο κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2020, αλλά ακόμη και αν αγνοηθούν οι συγκυριακές αυξήσεις, οι ετήσιες δαπάνες αυξήθηκαν κατά περίπου 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια από το 2019, ενώ οι φορολογικές εισπράξεις αυξήθηκαν μόνο κατά περίπου 600 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η κυβέρνηση πρέπει να δανειστεί για να καλύψει τη διαφορά, η οποία έχει οδηγήσει σε ένα… βουνό χρέους.
Το συνολικό δημόσιο χρέος έχει εκτοξευθεί σε πάνω από 32 τρισεκατομμύρια δολάρια, που είναι πάνω από το 180% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) σε πραγματικούς όρους.
Λόγω της μη δημοτικότητας του πληθωρισμού ν και της αδυσώπητης τάσης της αγοράς να επαναφέρει τα επιτόκια στο ύψος που διαμορφώνεται με βάση τις προτιμήσεις των ανθρώπων σε πραγματικό χρόνο, η Fed ακολούθησε περιοριστική νομισματική πολιτική.
Αυτό, σε συνδυασμό με το τεράστιο μέγεθος του χρέους, έχει προκαλέσει την αύξηση των τόκων της κυβέρνησης σε πρωτοφανή ύψη.
Το 2020, οι πληρωμές τόκων ήταν λίγο πάνω από 500 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από τότε.
Οι προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου δείχνουν ότι αυτές οι πληρωμές τόκων θα καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερα τμήματα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, προκαλώντας περαιτέρω διόγκωση των ελλειμμάτων.
Η κυβέρνηση θα πρέπει να χρησιμοποιήσει περισσότερο χρέος για να αποπληρώσει προηγούμενα χρέη.
Πέρα από όλα αυτά, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ ξεμένει από αγοραστές για το χρέος του.
Η Fed, η οποία ήταν πάντα πρόθυμος αγοραστής του δημόσιου χρέους με το χρήμα που τυπώνει αφειδώς, εξεφορτώνεται χρεόγραφα του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ από τον ισολογισμό της.
Δεν μπορεί να επαναλάβει τη δημιουργία εσόδων από το χρέος χωρίς να επιδεινώσει τον πληθωρισμό, ο οποίος εξακολουθεί να είναι πάνω από τον δηλωμένο στόχο του 2%.
Μειώνονται οι αγοραστές
Όπως και η Fed, ξένες κυβερνήσεις, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, μειώνουν επίσης τις αγορές τους σε ομόλογα αμερικανικά ομόλογα, αφήνοντας τις ΗΠΑ με μικρότερη πελατειακή βάση για το χρέος τους.
Όπως έδειξε οικονομολόγος ο Robert P. Murphy σε πρόσφατη ομιλία του, το ποσοστό του χρέους που κατέχουν ξένοι μειώνεται από το 2014.
Αυτό το φαινόμενο της υπερβολικής προσφοράς και της ελλιπούς ζήτησης ήρθε στο προσκήνιο σε μια δημοπρασία του Οκτωβρίου του Υπουργείου Οικονομικών που εξελίχθηκε σε φιάσκο όταν οι αποδόσεις των ομολόγων 30 ετών έφτασαν το 4,837 % και οι κύριοι διαπραγματευτές της έκδοης, που υποχρεούνται να αγοράσουν τυχόν υπολείμματα, έπρεπε να απορροφήσουν άνω του 18% του δημοπρατούμενου χρέους.
Έτσι, η όρεξη όλων για το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ εξαντλείται, και αυτό περιλαμβάνει ξένους, τον… εκτυπωτή χρημάτων της ίδιας της κυβέρνησης και ευνοημένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τι σημαίνει αυτό για το επόμενο έτος, όταν θα λήξουν 7,6 τρισεκατομμύρια δολάρια δημόσιο χρέος;
Αυτό είναι σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου του ανεξόφλητου χρέους των ΗΠΑ, πράγμα που σημαίνει ότι μια… καταγίδα προσφοράςτου νομίσματος πρόκειται να μάβει χώρασε μια αγορά με ήδη μειωμένη ζήτηση.
Εάν η κυβέρνηση δεν αποφασίσει να μειώσει δραστικά τις δαπάνες θα πρέπει να αντικαταστήσει το χρέος που λήγει με περισσότερο νέο – και ακριβότερο – χρέος.
Χρεόγραφα δημοσίου που διακρατούνται από την Federal Reserve
Aμερικανικό χρέος που διακρατούν ξένοι
Τα πιθανά σενάρια
Πρώτον, εκδηλώνεται οικονομική κρίση και ύφεση, η οποία δίνει στην Fed την δυνατότητα να πλημμυρίσει την οικονομία με φρεσκοτυπωμένο χρήμα, να επιβάλει χαμηλότερα επιτόκια και να πραγματοποιήσει άλλη μια μαζική αγορά δημόσιου χρέους, όπως έκανε σε προηγούμενες κρίσεις.
Το ζήτημα με αυτό το σενάριο είναι ότι η Fed εξακολουθεί να βρίσκεται στη δίνη της μάχης της ενάντια στον πληθωρισμό.
Αν και ορισμένοι οικονομολόγοι λένε ότι τα πρόσφατα επίσημα στατιστικά στοιχεία για τον πληθωρισμό δείχνουν ότι η Fed ολοκλήρωσε τις αυξήσεις των επιτοκίων της, οι μετρήσεις των προσδοκιών για τον πληθωρισμό της αγοράς παρέμειναν υψηλές τους τελευταίους μήνες.
Θα μπορούσαμε να οδεύουμε σε έναν στασιμοπληθωρισμό τύπου της δεκαετίας του 1970, στον οποίο η Fed πρέπει να επιλέξει (σύμφωνα με το συμβατικό πλαίσιο της καμπύλης Phillips) μεταξύ της αντιμετώπισης του πληθωρισμού και της ανεργίας.
Εάν είμαστε σε θέση να μάθουμε από την εμπειρία, ξέρουμε τι χρειάζεται για να βγούμε από ένα τέτοιο χάος: μία επώδυνη αλλά σωτήρια διόρθωση που επιταχύνθηκε από μια απότομη αύξηση των επιτοκίων τύπου Volcker.
Η ήπια χρεοκοπία
Οι πλειστηριασμοί ομολόγων του Δημοσίου συνεχίζουν να θεμελιώνονται, οδηγώντας σε κρίση χρέους.
Οι αποδόσεις του Υπουργείου Οικονομικών εκτοξεύονται καθώς ολόκληρος ο κόσμος χάνει την εμπιστοσύνη του στην ικανότητα της κυβέρνησης των ΗΠΑ να αποπληρώσει τα χρέη της.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα τόσο καταστροφικό σενάριο παγκοσμίως, ειδικά από τη στιγμή που οι ΗΠΑ έχουν τον δικό τους… εκτυπωτή χρημάτων.
Φαίνεται ότι η Fed και η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα επέλεγαν ευχαρίστως να διογκώσουν όσο χρειάζεται για να αποφύγουν ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ εκτελεί μια «ήπια χρεοκοπία», παρόμοια με τις ενέργειές της τη δεκαετία του 1930 και το 1971, κατά την οποία το δολάριο μετασχηματίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να σώσει την κυβέρνηση από τις υποχρεώσεις του χρέους.
Στη δεκαετία του 1930, η κυβέρνηση υποτίμησε το δολάριο, αλλάζοντας την αναλογία εξαγοράς χρυσού από 20,67 δολάρια σε 35,00 δολάρια ανά ουγγιά, καθώς και περιορίζοντας και απαγορεύοντας την κατοχή χρυσού για τους πολίτες των ΗΠΑ.
Το 1971, ο Nixon «προσωρινά» (διαβάστε: μόνιμα) αρνήθηκε την υπόσχεση των ΗΠΑ να εξαργυρώσει τα δολάρια των ξένων κυβερνήσεων σε χρυσό.
Το CBDC
Μια δεύτερη οδός που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ σε αυτές τις γραμμές είναι η εφαρμογή ενός ψηφιακού νομίσματος κεντρικής τράπεζας (CBDC).
Ενα CBDC θα μπορούσε να προγραμματιστεί ώστε να έχει αρνητικά επιτόκια και να περιλαμβάνει κλαι άλλα κίνητρα που θα ωθούσαν τους κατόχους CBDC να αγοράσουν δημόσιο χρέος.
Μια τέτοια κίνηση θα ήταν καταστροφική για τους πολίτες, αλλά η ικανότητα ελέγχου των επιτοκίων, αύξησης των φορολογικών εσόδων και άμεσης και τόνωσης των δαπανών καθιστά αυτή την επιλογή πολύ ελκυστική για μια κυβέρνηση γεμάτη χρέη με λίγες λύσεις απέναντι στο… βουνό του χρέους.
Φυσικά, θα μπορούσαμε να δούμε έναν συνδυασμό αυτών να ξεδιπλώνεται το 2024 και μετά.
Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το τι θα κάνει η Fed.
Έχουμε δει τη Fed να κάνει πολλά πρωτόγνωρα πράγματα τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Η Fed έχει συνηθίσει να επεκτείνει τη δύναμή της και το εύρος της με τρόπους που κανείς δεν συνειδητοποίησε πλήρως ότι η Fed θα μπορούσε ή θα το έκανε.
Κάποια πράγματα όμως είναι σίγουρα.
Η απερίσκεπτη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική έχει φέρει την κυβέρνηση και την οικονομία των ΗΠΑ αλλά και όλο τον κόσμο μπροστά σε αυτό το χάος, και η Fed και η κυβέρνηση αναμένεται να χρησιμοποιήσουν απερίσκεπτη δημοσιονομική και νομισματική πολιτική για να προσπαθήσουν να το ξεφύγουν.
*Η καμπύλη Phillips απεικονίζει τη βραχυπρόθεσμα αντίστροφη σχέση που υπάρχει, σύμφωνα με εμπειρικές παρατηρήσεις, μεταξύ ανεργίας και πληθωρισμού σε μια οικονομία. Ο μηχανισμός πίσω από την καμπύλη μπορεί να αναλυθεί με ένα διάγραμμα προσφοράς-ζήτησης για την αγορά εργασίας. Όταν έχουμε υπερβάλλουσα ζήτηση εργασίας, τότε η αγορά τείνει να πιέζει προς τα επάνω τον ονομαστικό μισθό. Αυτό οδηγεί σε μείωση της ανεργίας (ήτοι αύξηση του παραγόμενους προϊόντος) και ταυτόχρονα αύξηση των τιμών, γεγονός που θεμελιώνει την ύπαρξη της Καμπύλης Phillips.