Όσοι είχαμε την ευλογία να γνωρίσουμε τον «παππού» -έτσι συνηθίσαμε να τον προσφωνούμε- τον Παναή του Ιλαμιού από την Λύση, κάτι έχουμε να πούμε γι’ αυτόν τον σύγχρονο λαϊκό άγιο άνθρωπο του Θεού, που ζούσε στον κόσμο.
Τον «παππού» τον Παναή, που γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου 1905 στη Λύση, τον γνώρισα για πρώτη φορά στο χωριό μου, στη Ξυλοτύμπου, όταν φιλοξενείτο στο σπίτι του Σταυρή του Σαντάκκου, αδελφού της «στετές» μου της Στυλλούς, μετά την τουρκική εισβολή του 1974, μαζί με τα αδέλφια του, Βασίλη και Τρυφωνού.
«Έλα να γνωρίσεις κάποιον που μιλά και τα λόγια του είναι από το Ευαγγέλιο», μου είπε κάποια μέρα ο χωριανός μου ο π. Συμεών (σήμερα είναι Ηγούμενος της Ιεράς Μονής του Αγίου Γεωργίου Μαυροβουνίου, έξω από το χωριό Τρούλλους).
Πράγματι, πήγαμε έξω από το περιτείχισμα, χτισμένο από πλυνθάρι, του σπιτιού του Σαντάκκου, και ο π. Συμεών φώναξε τον Παναή, ο οποίος ήλθε προς το μέρος μας. Εκεί, έγιναν οι απαραίτητες συστάσεις από τον π. Συμεών. Δεν είπαμε και πολλά λόγια, γι’ αυτό, δεν μπορώ να πω, ότι εκείνη την πρώτη στιγμή, είδα κάτι «διαφορετικό» στον Γέροντα Παναή, εκτός, φυσικά, από τον γλυκύτατο ταπεινό τρόπο που μιλούσε.
Η γνωριμία μου με τον Γέροντα Παναή και τα αδέλφια του, έγινε, όταν γύρισα από τις σπουδές μου στην Αθήνα, και αυτοί έμεναν στον Προσφυγικό Συνοικισμό των Αγίων Αναργύρων, της επαρχίας Λάρνακας.
Το προσφυγικό σπίτι των τριών αδελφών από την Λύση μετατράπηκε, στην πραγματικότητα, σε ένα «οίκο Θεού», όπου λαϊκοί και ρασοφόροι πήγαιναν για να δουν τον Γέροντα Παναή, να του μιλήσουν, να πουν το πρόβλημά τους, να τον συμβουλευτούν, να ειρηνεύσουν και να πάρουν την ευχή του. Πήγαιναν και γνωστά πρόσωπα! Όπως η μ. Μαίρη Κοντογιάννη, γυναίκα του Κλείτου Ιωαννίδη -έτυχε να είμαι παρών.
Καθισμένος στην καρέκλα του, ο Γέροντας Παναής, τυλιγμένος, πολλές φορές, χειμώνα-καλοκαίρι, με μία έγχρωμη κουβέρτα, που έμπλεξε ο ίδιος. Συνήθιζε να μπλέκει τέτοιες έγχρωμες κουβέρτες, για τον εξής λόγο: Ήταν ο τρόπος που έλεγε την νοερά προσευχή, «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», χωρίς να τον υποψιαστεί κανένας. Ποτέ δεν τον είδα να κρατεί, στο σαλόνι που καθόμασταν, κομποσχοίνι! Αντίθετα, ο αδελφός του Βασίλης καθόταν στην απέναντι γωνία του σαλονιού, και όση ώρα μιλούσαμε με τον Γέροντα Παναή, αυτός προσευχόταν με το κομποσχοίνι του! Η αδελφή τους η Τρυφωνού ερχόταν για να ρωτήσει, τι θα πιούμε (συνήθως, τίποτε δεν ζητούσαμε, ή κάποτε μια λεμονάδα) και μετά αποσυρόταν σε άλλο δωμάτιο.
Κάποτε, ρώτησα ένα καλοκαίρι τον «παππού» τον Παναή: Δεν ζεσταίνεσαι τώρα το καλοκαίρι με αυτή την κουβέρτα; Ήταν τυλιγμένος από την μέση και κάτω. Και, ο Γέροντας Παναής απάντησε: «Είναι για να συνηθίσω τη ζέστη της κόλασης»! Αν είναι δυνατόν!
Θυμάμαι τον φίλο τον Γιωρκάτζη (Θεός, μακαρίσει τον), από το Παραλίμνι, που εργαζόταν στο λιμάνι της Λάρνακας, τα περισσότερα μεσημέρια, που σταματούσε την δουλειά για φαγητό και ξεκούραση, έπαιρνε το ποδήλατό του και πήγαινε στο σπίτι του Γέροντα Παναή, έστω για λίγα λεπτά, για να γεμίσει τις «μπαταρίες» του με ένα πνευματικό λόγο του.
Στο πρόγραμμα της εβδομάδας, ήταν και η Παράκληση προς την Παναγία. Πήγα μια μέρα, λίγο μετά το μεσημέρι, στο σπίτι των τριών αδελφών από τη Λύση και μόλις πλησίασα, άκουσα ψαλμωδίες! Στην ανοικτή πόρτα, κοντοστάθηκα, γιατί εκείνη τη στιγμή, έψαλλαν τον Παρακλητικό Κανόνα της Παναγίας, με κάποια πρόσωπα να βρίσκονται στο σαλόνι και να παρακολουθούν. Δεν μπήκα μέσα, για να μην ενοχλήσω, αλλά αυτό που είδα, πράγματι με εντυπωσίασε! Ο Γέροντας Παναής, ήταν γονατιστός και σχεδόν ξαπλωμένος στο πάτωμα, έκανε κάποιες ικετευτικές κινήσεις προς την Παναγία! Μου είναι, κάπως, δύσκολο να περιγράψω, αυτό που είδα για πρώτη φορά!
Κάποιες φορές, που τους έπαιρνα κάποια τρόφιμα (π.χ. ψάρια για τον Παναή, που δεν έτρωγε κρέας, κοτόπουλο για τον Βασίλη, που έτρωγε κάποτε κρέας, κλπ), μου έλεγε η αδελφή τους η Τρυφωνού: «Κρατεί χρήματα ο Παναής! Πιάνει το τσεκκούι του»! (Εννοούσε, την σύνταξή του.).
Ποιός βρέθηκε σε αγρυπνία, που ήταν και ο Γέροντας Παναής (με τα αδέλφια του) και να μην εντυπωσιάστηκε από τον τρόπο που διάβαζε τον Εξάψαλμο! Βίωνε, πραγματικά, το νόημα κάθε λέξης, κάθε φράσης! Τα δύο αδέλφια, ο Παναής και ο Βασίλης, βοηθούσαν στο αριστερό ψαλτήρι, στην εκκλησία της Αγίας Θέκλας, του Συνοικισμού των Αγίων Αναργύρων.
Κάποια μέρα, ρώτησε ένας χριστιανός τον Γέροντα Παναή: Δεν θέλεις να πάεις να προσκυνήσεις τον Πανάγιο Τάφο του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα; Και, ο Γέροντας, του απάντησε: «Ο Χριστός μας είναι παντού»!
Όταν κοιμήθηκε ο μεγάλος αδελφός του Γέροντα Παναή, μετέφερα τα τρία αδέλφια με το αυτοκίνητο, στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου Κοντού, όπου θα γινόταν η ταφή του. Φεύγοντας από το κοιμητήριο και περπατώντας προς το αυτοκίνητο, ο Γέροντας Παναής, που ήμουν δίπλα του, έσκυψε και μου είπε: «Το γνώριζα, ότι θα πεθάνει, αλλά δεν μπορούσα να κάνω τίποτε»! Κάτι, που φανερώνει, ότι ο Γέροντας είχε το προορατικό χάρισμα!
Κάποτε, συμφωνήσαμε να πάμε να προσκυνήσουμε στο μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου, στην Πάφο. Πήρα και τα τρία αδέλφια με το αυτοκίνητο. Ήταν η πρώτη φορά που πήγαιναν στον Άγιο Νεόφυτο. Μου έβαλαν … χίλιες ευχές! Είχαμε πάρει και τα φαγητά μας και μετά το προσκύνημα, καθίσαμε έξω από το μοναστήρι και φάγαμε. Στην επιστροφή, ήταν αργά το απόγευμα και ακόμη, είμαστε στο δρόμο.
«Είναι η ώρα του εσπερινού», είπε ο Γέροντας Παναής και μαζί με τον αδελφό του Βασίλη, έψαλλαν τον Εσπερινό απέξω, μέσα στο αυτοκίνητο! Ακολούθησε και το απόδειπνο…
Μια μέρα, ο Γέροντας Παναής, μου διηγήθηκε το θαύμα που του έκανε η Αγία Θέκλα! Ήταν τον καιρό, που έμεναν στη Λύση, πριν από την Τουρκική εισβολή, και ο Γέροντας Παναής είχε βγάλει στα χέρια κάποια εξανθήματα. Είχε ακούσει για τη θαυματουργό λάσπη της Αγίας Θέκλας, στο ομώνυμο μοναστήρι της στην Μοσφυλωτή και αποφάσισε να πάει. Πήγε με ένα γαϊδούρι! Η λάσπη της Αγίας Θέκλας υπάρχει μέχρι σήμερα και είναι κοντά στο αγίασμά της.
«Έβαλα από αυτήν την λάσπη της Αγίας Θέκλας πάνω στα χέρια μου, και μετά από λίγες μέρες έγιναν καλά. Έφυγαν όλα τα σημάδια», είπε ο Γέροντας Παναής.
Δεν συνήθιζε να καταφεύγει στους γιατρούς και στα φάρμακα. Μια μέρα, που επισκέφτηκα τα τρία αδέλφια στο σπίτι τους, είδα ότι ο Γέροντας Παναής είχε κάποιο γδάρσιμο στη μύτη.
«Παππού», του είπα, «γιατί δεν έβαλες φάρμακο για να μην μολυνθεί»; Και, η αδελφή του η Τρυφωνού, με ενημέρωσε, ότι «έβαλε λάδι από την καντήλα της Παναγίας»! Αγαπούσε υπερβολικά την Παναγία και αυτήν εμπιστευόταν!
Ο όσιος Γέροντας Παναής κοιμήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1989, σε ηλικία 84 χρόνων. Στον επικήδειο λόγο που εκφώνησε ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου, Αρχιμ. Αθανάσιος, προσφώνησε τον Γέροντα Παναή, λαϊκός όντας: «Πάτερ Παναή, άνθρωπε του Θεού, εργάτα του Κυρίου… Η ζωή του ήτο ομοία ιερέων…».
Ας είναι αιώνια η μνήμη του και ας πρεσβεύει για τη σωτηρία ημών και την απελευθέρωση της πατρίδας μας.
