Τα “nonbinary” άτομα και το Ταλμούδ

Το Ταλμούδ, μια τεράστια και έγκυρη επιτομή των εβραϊκών νομικών παραδόσεων, περιέχει στην πραγματικότητα όχι λιγότερους από οκτώ «χαρακτηρισμούς φύλου», οι οποίοι είναι:

   1. Zachar, αρσενικό.

   2. Nekevah, θηλυκό.

   3. Ανδρόγυνο (androgynos), έχοντας και ανδρικά και γυναικεία χαρακτηριστικά.

   4. Tumtum, χωρίς χαρακτηριστικά φύλου (άρα «άφυλο»).

   5. Aylonit hamah, αναγνωρισμένο ως θηλυκό κατά τη γέννηση, αλλά που αργότερα φυσικά αναπτύσσει αρσενικά χαρακτηριστικά.

   6. Aylonit Adam, αναγνωρισμένο ως θηλυκό κατά τη γέννηση αλλά αργότερα αναπτύσσει αρσενικά χαρακτηριστικά μέσω ανθρώπινης παρέμβασης.

   7. Saris hamah, αναγνωρισμένο ως αρσενικό κατά τη γέννηση, αλλά που αργότερα φυσικά αναπτύσσει γυναικεία χαρακτηριστικά.        8. Saris Adam, αναγνωρισμένο ως αρσενικό κατά τη γέννηση και που αργότερα αναπτύσσει γυναικεία χαρακτηριστικά μέσω ανθρώπινης παρέμβασης.

Στην πραγματικότητα, οι ραβίνοι όχι μόνο αναγνώρισαν έξι φύλα εκτός του αρσενικού και του θηλυκού, αλλά είχαν την παράδοση ότι ο πρώτος άνθρωπος ήταν και τα δύο φύλα. Εκδόσεις αυτού του midrash βρίσκονται σε όλη τη ραβινική βιβλιογραφία, συμπεριλαμβανομένου του Ταλμούδ: Ο ραβίνος Yirmeya ben Elazar είχε πει: Ο Αδάμ δημιουργήθηκε για πρώτη φορά με δύο πρόσωπα (το ένα αρσενικό και το άλλο θηλυκό). Όπως αναφέρεται: «Με σχημάτισες όπισθεν και έμπροσθεν και έθεσες το χέρι σου επάνω μου». (Ψαλμός 139:5) / Eruvin 19a (Ταλμούδ).    

          

Ο ραβίνος Yirmeya ben Elazar φαντάζεται ότι ο πρώτος άνθρωπος δημιουργήθηκε και αρσενικό και θηλυκό — με δύο πρόσωπα. Αργότερα, αυτό το αρχικό ανθρώπινο ον χωρίστηκε και έγινε δύο ξεχωριστοί άνθρωποι, ο Αδάμ και η Εύα. Σύμφωνα με αυτό το midrash τότε, το πρώτο ανθρώπινο ον ήταν, χρησιμοποιώντας τη σύγχρονη γλώσσα, «μη δυαδικό». 

Το Γένεσις Ραμπά 8:1 προσφέρει μια ελαφρώς διαφορετική εκδοχή της διδασκαλίας του Ραβίνου Yirmeya: Ο ραβίνος Yirmeya ben Elazar: Την ώρα που ο Άγιος δημιούργησε τον πρώτο άνθρωπο, τον δημιούργησε ως ανδρόγυνο (και με αρσενικά και με θηλυκά χαρακτηριστικά), όπως λέγεται, «άρσεν και θήλυ δημιούργησε αυτόν». (Γένεση 1:27).

Ο ραβίνος Shmuel bar Nachmani είπε: Την ώρα που ο Άγιος δημιούργησε τον πρώτο άνθρωπο, δημιούργησε γι’ αυτόν ένα διπλό πρόσωπο, τον πριόνισε και τον έκανε πλάτη, μια πλάτη εδώ και μια πλάτη εκεί, όπως λέγεται, “όπισθεν και έμπροσθεν με διαμόρφωσες” (Ψαλμοί 139:5) / Genesis Rabbah 8:1 (Ταλμούδ). 

 Σε αυτήν την εκδοχή της διδασκαλίας, ο ραβίνος Yirmeya δεν εστιάζει στο πρόσωπο του πρώτου ανθρώπου (ή, μάλλον, στα πρόσωπα) αλλά στα γεννητικά του όργανα — έχουν και των δύο φύλων. Το midrash φαντάζεται ότι αυτός ο αρχικός άνθρωπος έμοιαζε σαν άνδρας και γυναίκα ενωμένοι πλάτη – πλάτη, έτσι ώστε η μία πλευρά να έχει ένα γυναικείο πρόσωπο και τα γεννητικά όργανα μιας γυναίκας και από την άλλη το πρόσωπο και τα γεννητικά όργανα ενός άνδρα. Τότε ο Θεός χώρισε αυτό το αρχικό πρόσωπο στη μέση, δημιουργώντας τον πρώτο άνδρα και τη γυναίκα. Οι λάτρεις της αρχαίας ιστορίας θα αναγνωρίσουν αυτή την εικόνα ως παρόμοια με την περιγραφή του χαρακτήρα του Αριστοφάνη για τους πρώτους ανθρώπους ως αρσενικούς και θηλυκούς, που τελικά χωρίστηκαν για να δημιουργήσουν μοναχικά αρσενικά και θηλυκά που αναζητούν για πάντα τρελά το ένα το άλλο για τους σκοπούς της επανένωσης για να βιώσουν αυτή την αρχέγονη κατάσταση. (Πλάτωνας, Συμπόσιο, 189 επ.)

Για τους ραβίνους, ο ανδρόγυνος άνθρωπος δεν ήταν απλώς κάτι που ανήκει στο μυθικό παρελθόν. Το ανδρόγυνο ον ήταν στην πραγματικότητα μια αναγνωρισμένη κατηγορία φύλου στο παρόν τους — αν και όχι με δύο κεφάλια, αλλά μόνο και με τα δύο είδη γεννητικών οργάνων. Ο όρος εμφανίζεται τουλάχιστον 32 φορές στο Mishnah και 283 φορές στο Ταλμούδ. Οι περισσότερες από αυτές τις αναφορές δεν είναι παραλλαγές αυτού του μύθου, αλλά μάλλον συζητήσεις που εξετάζουν πώς εφαρμόζεται ο εβραϊκός νόμος (halakhah/χαλακά) σε κάποιον που έχει τόσο αρσενικά όσο και γυναικεία χαρακτηριστικά φύλου.

          

Το ότι το ανδρόγυνο ον δεν είναι, από μια χαλακική προοπτική, ούτε αρσενικό ούτε θηλυκό, επιβεβαιώνεται από το Mishnah Bikkurim 4:1, το οποίο το δηλώνει ρητά: Το ανδρόγυνο (androgynos) μοιάζει σε κάποια σημεία με τους άντρα και σε κάποια άλλα σημεία με γυναίκα. Σε κάποια σημεία μοιάζει και με άντρα και με γυναίκα και σε κάποια άλλα σημεία δεν μοιάζει ούτε με άνδρα, ούτε με γυναίκα. (Mishnah Bikkurim 4:1). Επειδή τα Εβραϊκά δεν έχουν αντωνυμία ουδέτερου φύλου, το Mishnah χρησιμοποιεί μια αρσενική αντωνυμία για το ανδρόγυνο, αν και αυτό είναι προφανώς ανεπαρκές δεδομένων των ραβινικών περιγραφών αυτού του ατόμου.

Διαβάζοντας παρακάτω διαπιστώνουμε ότι το ανδρόγυνο είναι, για τους ραβίνους, από πολλές απόψεις σαν άντρας — ντύνεται σαν άντρας, είναι υποχρεωμένο σε όλες τις εντολές σαν άντρας, παντρεύεται γυναίκα και οι «λευκές εκπομπές» του το οδηγούν στην ακαθαρσία.

Ωστόσο, με άλλους τρόπους, το ανδρόγυνο είναι σαν γυναίκα — δεν μοιράζεται την κληρονομιά σαν γιος, δεν τρώει θυσίες που προορίζονται μόνο για άνδρες και η «κόκκινη εκκένωση» του το οδηγεί σε ακαθαρσία.

Το Mishnah συνεχίζει να απαριθμεί τρόπους με τους οποίους, κατά το Νόμο, ένα ανδρόγυνο ον είναι όπως κάθε άλλο άτομο. Έτσι, εάν κάποιος δολοφονήσει ένα ανδρόγυνο ον είναι δολοφόνος. Αλλά το ανδρόγυνο είναι επίσης διαφορετικό από έναν άνδρα ή μια γυναίκα – για παράδειγμα, δεν είναι υπεύθυνο για την είσοδο στο Ναό σε κατάσταση ακαθαρσίας, όπως θα ήταν τόσο ένας άνδρας όσο και μια γυναίκα. Όπως παρατηρεί ο Ραβίνος Yose σε αυτό το ίδιο κεφάλαιο του Μισνά: «Το ανδρόγυνο ον είναι ένα μοναδικό πλάσμα και οι σοφοί δεν μπορούσαν να αποφασίσουν γι’ αυτόν». (Bikkurim 4:5).

Σε πολλές περιπτώσεις, το ανδρόγυνο συμπεριλαμβάνεται μαζί με άλλα είδη μη δυαδικών ατόμων καθώς και άλλους περιθωριοποιημένους πληθυσμούς, όπως γυναίκες, σκλάβους, ανάπηρους και ανήλικα. Για παράδειγμα, σχετικά με τη συμμετοχή στις τρεις ιουδαϊκές προσκυνηματικές γιορτές (Πάσχα, Σαβουότ και Σουκότ) κατά τις οποίες οι Εβραίοι της αρχαιότητας ταξίδευαν στον Ναό της Ιερουσαλήμ, λέει η μίσνα της Τσαγιγκά: Όλοι είναι υποχρεωμένοι στις τρεις εορτές να εμφανίζονται στο Ναό και να θυσιάζουν μια προσφορά, εκτός από τους κωφάλαλους τους ανόητους και τους ανήλικους και τα τούμτουμ, τα ανδρόγυνα (androgynos), τις γυναίκες και σκλάβους που δεν έχουν χειραφετηθεί και τους χωλούς, τυφλούς, άρρωστους και γέροντες, και αυτούς που δεν μπορούν να ανέβουν στα Ιεροσόλυμα με τα πόδια τους. (Chagigah 1:1).

Όπως είπαμε, το androgynos δεν ήταν το μόνο άτομο διφορούμενου φύλου, κατά τους ραβίνους. Έτσι, ένα ον του οποίου τα χαρακτηριστικά φύλου λείπουν ή είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, ονομάζεται tumtum. Ένα άλλο είναι το aylonit, το οποίο γεννιέται με όργανα που αναγνωρίζονται ως θηλυκά στη γέννηση, αλλά αναπτύσσει αρσενικά χαρακτηριστικά στην εφηβεία ή καθόλου χαρακτηριστικά φύλου, και το saris, που γεννιέται με αρσενικά αναγνωρισμένα όργανα και αργότερα αναπτύσσει χαρακτηριστικά που αναγνωρίζονται ως γυναικεία (ή καθόλου χαρακτηριστικά φύλου). Αυτές οι αλλαγές μπορούν να συμβούν φυσικά με την πάροδο του χρόνου (saris hamah) ή με ανθρώπινη παρέμβαση (saris adam). Για τους ραβίνους, αυτό που είναι πιο σημαντικό για το aylonit και το saris είναι ότι θεωρούνται άγονοι – το τελευταίο μερικές φορές μεταφράζεται ως “ευνούχος”.

Αξίζει να πούμε ότι ένα μη δυαδικό / nonbinary άτομο που δεν είναι αρσενικό ή θηλυκό, αλλά κάτι άλλο, δεν ήταν κάτι το ξένο για τους ραβίνους, οι οποίοι συζητούν κάτι ανάλογο στο ζωικό και φυτικό βασίλειο. Έτσι, τα ραβινικά κείμενα περιγράφουν ένα koi ως ένα ζώο που βρίσκεται κάπου μεταξύ άγριου και εξημερωμένου (Mishnah Bikkurim 2:8) και ένα etrog, ως κάτι μεταξύ ενός φρούτου και ενός λαχανικού (Mishnah Bikkurim 2:6). Η ραβινική αντίληψη του κόσμου ήταν ότι οι περισσότερες κατηγορίες – είτε είναι ζωικές, φυτικές ή ορυκτές – είναι ατελείς περιγραφές του κόσμου, είτε όπως αυτός είναι είτε όπως αυτός θα έπρεπε να είναι.

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι ‘queer Εβραίοι’ και οι σύμμαχοί τους προσπάθησαν να ερμηνεύσουν εκ νέου αυτά τα οκτώ φύλα του Ταλμούδ ως έναν τρόπο ανάκτησης ενός «θετικού χώρου» για τους nonbinary Εβραίους στην παράδοση.