Ας θυμηθούν ορισμένοι το παράδειγμα του Χρυσάνθου. Αν δεν μπορούν να το ακολουθήσουν, δεν κάνουν για ιεράρχες
Λείπουν οι μπροστάρηδες που εμπνέουν τον λαό. Λείπουν από την Ιεραρχία της Εκκλησίας μας οι προσωπικότητες που στέκονται σαν ασπίδες μπροστά από το έθνος και μιλάνε τη γλώσσα της αλήθειας, δίχως να υπολογίζουν τις συνέπειες.
Από την ημέρα του θανάτου του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστοδούλου οι Έλληνες νιώθουν ότι χάσκει ένα κενό, ακριβώς στο σημείο όπου θα έπρεπε να υπάρχει πλεόνασμα αγάπης και ποιμαντικής δράσης.
Τα παραπάνω γράφονται επειδή τα θυμίζει, με τον τρόπο της, η Ιστορία. Σαν σήμερα το 1941, με συντακτική πράξη της κατοχικής κυβέρνησης Τσολάκογλου, καθαιρέθηκε από το αξίωμά του ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος (1881-1949).
Το βασικό κίνητρο των Γερμανών και των φερεφώνων τους για την καθαίρεσή του ήταν ότι είχαν να κάνουν με έναν ορκισμένο και δηλωμένο εχθρό των κατοχικών δυνάμεων. Γνώριζαν καλά ότι επρόκειτο για φλογερό πατριώτη και πιστό χριστιανό, που θα τον έβρισκαν απέναντί τους σε καθημερινή βάση.
Όταν τον Απρίλιο του 1941 καταλήφθηκε η Αθήνα και του ζητήθηκε να ορκίσει τη δωσιλογική κυβέρνηση Τσολάκογλου, η απάντησή του ήταν κάθετη: «Δεν μπορώ να ορκίσω κυβέρνηση προβληθείσα από τον εχθρό, εμείς γνωρίζουμε ότι τις κυβερνήσεις τις ορίζει ο λαός ή ο Βασιλεύς».
Η αντίδραση του Χρυσάνθου στην πρόταση να ορκίσει τη δωσιλογική κυβέρνηση ήταν η φυσική συνέχεια του διαγγέλματός του, όταν οι Γερμανοί κήρυξαν τον πόλεμο στην Ελλάδα.
Στο διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό ο Χρύσανθος ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Από της σήμερον ημέρας και έτερος εχθρός η Χιτλερική Γερμανία, αδίκως και ανάνδρως επιτίθεται κατά της Ιεράς ημών χώρας. Η Α.Μ. ο Βασιλεύς και η Εθνική Κυβέρνησις καλούσιν ημάς εις νέας θυσίας προς υπεράσπισιν της Πίστεως ημών και του Δικαίου και της Ελευθερίας. […] Αλλ’ ο μέγας Θεός, όστις είνε Πνεύμα, Φως και Ζωή, δεν θα επιτρέψη την Βασιλείαν του σκότους και, όπως μέχρι τούδε ενίσχυσεν όπλα τα Ιερά και διά της απαραμίλλου ανδρείας και γενναιότητος υμίν κατέρριψεν τον εξ Ιταλίας αντίθεον Γολιάθ, ούτω θα συντρίψη και τον εκ Γερμανίας Εκατόγχειρα Τυφύεα, και θα ανατείλη και πάλιν εις την καθ’ ημάς Ανατολήν και καθ’ όλην την οικουμένην τον ήλιον της Δικαιοσύνης και της Αληθείας».
Η Εκκλησία μας άντεξε στον χρόνο, επειδή το θεμέλιό της και ο ιδρυτής της είναι ο Χριστός. Ωστόσο, ο σεβασμός στην Ιεραρχία και στα πρόσωπα που την απαρτίζουν δεν είναι δεδομένα. Αυτά κερδίζονται με τη συμπεριφορά, τα έργα και τους λόγους εκάστου.
Γι’ αυτό ας θυμηθούν ορισμένοι το παράδειγμα του Χρυσάνθου. Αν δεν μπορούν να το ακολουθήσουν, δεν κάνουν για ιεράρχες.