Η ευχάριστη συνήθεια που κάνει τα παιδιά πιο έξυπνα
Μπορούν τα παιδιά έχοντας ως όχημα τη σωματική δραστηριότητα να βελτιώσουν τις γνωστικές ικανότητες του εγκεφάλου τους; Διαβάστε τα εντυπωσιακά ευρήματα αμερικανικής μελέτης που συσχετίζει την εκγύμναση με τις οργανωτικές ικανότητες του εγκεφάλου.
Από τη ρύθμιση της αρτηριακής μας πίεσης μέχρι τη διατήρηση του βάρους μας σε υγιή επίπεδα αλλά και την τόνωση της ψυχολογίας μας, τα οφέλη της γυμναστικής για την υγεία μας είναι πολλαπλά. Μάλλον λοιπόν δεν αποτελούν έκπληξη και τα νεότερα ερευνητικά στοιχεία σχετικά με ακόμα μια θετική έκβαση της άσκησης, ειδικότερα στα παιδιά: η σωματική δραστηριότητα φαίνεται πως όχι μόνο ευνοεί τη λειτουργία του εγκεφάλου, αλλά και τον βοηθά στην οργάνωσή του.
Μάλιστα, η επικεφαλής της έρευνας και ελληνικής καταγωγής Δρ. Κατερίνα Σταμούλη, διευθύντρια του Εργαστήριο Υπολογιστικών Νευροεπιστημών του Νοσοκομείου Παίδων της Βοστώνης σημειώνει ότι δεν είχε τόσο μεγάλη σημασία το είδος της άσκησης, αρκεί τα παιδιά να παραμείνουν ενεργά. Από τις απεικονίσεις του εγκεφάλου περίπου 6.000 παιδιών, ηλικίας 9 και 10 ετών, η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι σωματική δραστηριότητα σχετίζεται με πιο αποτελεσματικά οργανωμένες, ισχυρές και ευέλικτες διασυνδέσεις του εγκεφάλου. Μάλιστα, όσο περισσότερο γυμνάζονται τα παιδιά, τόσο πιο «γυμνασμένος» είναι και ο εγκέφαλος.
Η μεθοδολογία της έρευνας
Κάνοντας μια πιο ενδελεχή κατάδυση στη μεθοδολογία της έρευνας, η Δρ. Σταμούλη μαζί με την ομάδα της χρησιμοποίησαν στοιχεία από την μακροχρόνια έρευνα για την Γνωστική Ανάπτυξη του Εγκεφάλου των Εφήβων (Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) και συγκεκριμένα χρησιμοποιώντας δεδομένα από τη λειτουργική μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (fMRI) για να εκτιμήσουν τη δυναμικότητα και τις οργανωτικές ικανότητες των κυκλωμάτων του εγκεφάλου των παιδιών. Οι μετρήσεις αυτές καθορίζουν πόσο αποτελεσματικά λειτουργεί ο εγκέφαλος και πόσο εύκολα μπορεί να προσαρμοστεί στις αλλαγές στο περιβάλλον.
Τα συγκεκριμένα στοιχεία συνδυάστηκαν με τις πληροφορίες σχετικά με τη σωματική δραστηριότητα των παιδιών που κατέθεσαν οι γονείς, καθώς και στοιχεία όπως τον Δείκτη Μάζας Σώματος. Τέλος, προσάρμοσαν τα δεδομένα λαμβάνοντας υπόψιν και άλλους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, όπως ο τοκετός πριν από 40 εβδομάδες κύησης, η εφηβεία, το φύλο και το οικογενειακό εισόδημα.
Ιδιαίτερα για τα παιδιά που βρίσκονται στην προεφηβεία, οι αλλαγές του εγκεφάλου παίζουν καθοριστικό ρόλο: «Η συγκεκριμένη περίοδος συνδέεται με πολλές αλλαγές στα λειτουργικά κυκλώματα του εγκεφάλου, ιδίως εκείνα που υποστηρίζουν τις διαδικασίες της σκέψης. Αρνητικές επιδράσεις σε αυτές τις περιοχές αυξάνουν τον κίνδυνο επικίνδυνων συμπεριφορών στο μέλλον αλλά και σε μακροχρόνιες δυσλειτουργίες σε δεξιότητες που απαιτούνται για τη μάθηση και τη συλλογιστική», τονίζει η Δρ. Σταμούλη
Τα αποτελέσματα
Τα παιδιά που διατηρούσαν τη φυσική τους δραστηριότητα σε υψηλά επίπεδα παρουσίασαν ιδιαίτερα οφέλη στα κυκλώματα του εγκεφάλου και σε διαφορετικές περιοχές καίριες στη μάθηση και τη λογική. Οι ικανότητες που αφορούσαν αυτές οι περιοχές ήταν η προσοχή, η αισθητηριακή και κινητική επεξεργασία, η μνήμη, η λήψη αποφάσεων και ο εκτελεστικός έλεγχος (η ικανότητα σχεδιασμού, συντονισμού και ελέγχου δράσεων και συμπεριφορών).
Αντίθετα, τα παιδιά με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος παρουσίασαν αρνητικές επιδράσεις στα ίδια εγκεφαλικά κυκλώματα. Ωστόσο, η συστηματική εκγύμναση κατάφερε να μειώσει αυτά τα αρνητικά αποτελέσματα: «Πιστεύουμε ότι η σωματική δραστηριότητα επηρεάζει την οργάνωση του εγκεφάλου άμεσα, αλλά και έμμεσα μειώνοντας τον Δείκτη Μάζας Σώματος» σημειώνει η Δρ Σταμούλη.
Πώς επηρεάζεται ο εγκέφαλος
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι ο εγκέφαλος λειτούργησε ως ένα δίκτυο από «κόμβους»: ένα σύνολο περιοχών του εγκεφάλου διασυνδέονται με συνδέσεις διαφορετικής δυναμικής. Τα οφέλη της σωματικής δραστηριότητας ήταν δύο: η αποτελεσματικότητα του «δικτύου» και η ευρωστία του εν γένει και σε περισσότερα τοπικά οφέλη όπως το πλήθος και η ομαδοποίηση των συνδέσεων κόμβων. Αυτά τα εγκεφαλικά δίκτυα που επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ισχυρής συνδεσιμότητας βελτιστοποιούν την επεξεργασία και τη μετάδοση πληροφοριών στον εγκέφαλο. Επομένως όσο καλύτερη είναι η συνδεσιμότητα, τόσο γρηγορότερα γίνεται και η επεξεργασία των πληροφοριών.