Ταξίδι με τον Υπερσιβηρικό. Μια εμπειρία ζωής
Μια σιδηροδρομική οδύσσεια στο 1/3 της ξηράς του πλανήτη, από τη Μόσχα ως το Βλαδιβοστόκ σε έξι ημέρες.
Οι Ρώσοι λένε με χαμόγελο ότι όποιος έχει κάνει μία φορά ολόκληρο το ταξίδι με τον Υπερσιβηρικό σιδηρόδρομο, θα έχει δει μέσα σε μία εβδομάδα «περισσότερη Ρωσία» απ’ ότι ο μέσος Ρώσος πολίτης σε όλη του τη ζωή. Η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα του κόσμου είναι ούτως ή άλλως ένας μυστηριώδης προορισμός, με εικόνες πολύ διαφορετικές απ’ αυτές που έχει στο μυαλό του ο μέσος Έλληνας. Πώς μπορείς να πάρεις μια γεύση όλης της χώρας μέσα σε λίγες ημέρες; Μόνο ο Υπερσιβηρικός σιδηρόδρομος προσφέρει αυτή τη δυνατότητα.
Aπό τη μία άκρη της Ρωσίας ως την άλλη
Μια διαδρομή που διασχίζει σχεδόν το 1/3 του πλανήτη, συνολικού μήκους 9.289 χιλιομέτρων, που ξεκινάει από την πρωτεύουσα Μόσχα και καταλήγει στο Βλαδιβοστόκ, το μεγάλο λιμάνι της Ρωσίας στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ένα ταξίδι που επιφυλάσσει ανεπανάληπτες εικόνες, μεγάλη ποικιλία τοπίων και μεγάλη γκάμα ανθρώπων που ταξιδεύουν. Αυτό είναι και η μαγεία της συγκεκριμένης διαδρομής. Το τρένο δεν είναι τουριστικό, δεν έχει καν τουριστικά βαγόνια. Το χρησιμοποιούν άνθρωποι όλων των κοινωνικών και οικονομικών τάξεων για τις δουλειές τους, τα επαγγελματικά ταξίδια τους, ακόμα και την αναψυχή τους.
Χρειάζονται κάτι περισσότερο από έξι ημέρες (για την ακρίβεια, 148 ώρες) για να ολοκληρωθεί το ταξίδι. Ολοένα και περισσότεροι τουρίστες δεν κάνουν όλη τη διαδρομή αμέσως, επιλέγουν να σταματήσουν σε κάποιες πόλεις για μία-δύο ημέρες, για να τις γνωρίσουν καλύτερα. Αλλά και μια διαδρομή χωρίς στάσεις είναι μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Τέτοια, που έχει εξελιχθεί σε φετίχ των απανταχού τουριστών που αναζητούν κάτι διαφορετικό και ολίγον περιπετειώδες.
Οι περισσότεροι τουρίστες επιλέγουν την κλασική διαδρομή από τη Μόσχα στο Βλαδιβοστόκ. Η γραμμή διακλαδώνεται και με τον Υπερ-μογγολικό σιδηρόδρομο, που διασχίζει τις μογγολικές στέπες και καταλήγει στο Πεκίνο, την κινεζική πρωτεύουσα. Αν κάποιος θέλει να ζήσει περισσότερο «τοπική» ατμόσφαιρα μέσα στο τρένο, θα πρέπει να κάνει την αντίθετη διαδρομή, από το Βλαδιβοστόκ στη Μόσχα. Μόνο το 7% του συνόλου των τουριστών επιλέγουν αυτό το δρόμο.
Η αμαξοστοιχία προσφέρει τρία επίπεδα ταξιδιού, ανάλογα με την ιδιωτικότητα που ψάχνει ο καθένας: Το σπάλνι βαγκόν (1η θέση), το κουπέ (2η θέση) και το πλατσκάρτνι (3η θέση). Τα χωρίσματα των βαγονιών φιλοξενούν δύο, τέσσερα και έξι άτομα αντίστοιχα. Στην 3η θέση, βέβαια, δεν υπάρχουν χωρίσματα και οι τριάδες των κρεβατιών (το ένα πάνω στο άλλο) βρίσκονται σε έναν ενιαίο χώρο. Και οι τιμές είναι αντίστοιχες: Το απευθείας ταξίδι στην 3η θέση κοστίζει 215 ευρώ, στη 2η θέση η τιμή είναι 810 ευρώ και στην 1η θέση 1.700 ευρώ.
Οι μεγάλες διαφορές στις τιμές ανά θέση δικαιολογούνται και από τις ανέσεις που προσφέρονται, μαζί με την ιδιωτικότητα. Στα βαγόνια της πρώτης θέσης οι δύο τουαλέτες, στην αρχή και το τέλος κάθε βαγονιού, περιλαμβάνουν και μια μικρή ντουζιέρα, ενώ στα υπόλοιπα βαγόνια υπάρχουν μόνο νιπτήρας και λεκάνη. Στην 1η θέση, επίσης, μαζί με το εισιτήριο δίνονται και κουπόνια φαγητού, που εξαργυρώνονται στο βαγόνι-εστιατόριο του τρένου.
Οπουδήποτε κι αν επιλέξει να κλείσει κανείς για να κάνει το ταξίδι, είναι δεδομένο ότι θα περάσει ατέλειωτες ώρες στο διάδρομο. Τα παράθυρα είναι μεγάλα και η θεά συναρπαστική, ειδικά μετά την τρίτη ημέρα, στην οποία το τρένο μπαίνει για τα καλά στο τοπίο της Σιβηρίας. Οποιαδήποτε εποχή του χρόνου το θέαμα είναι ωραίο, αλλά πιο ενδιαφέρον έχει ένα ταξίδι το καλοκαίρι, όταν και δεν είναι τα πάντα σκεπασμένα από χιόνι. Σε αντίθεση με τις πολλές ιστορίες που κυκλοφορούν για βότκα που ρέει άφθονη και για σφηνάκια που προσφέροντα αφειδώς, η κύρια συντροφιά του ταξιδιώτη είναι το… βραστό νερό. Ένα σαμοβάρι λειτουργεί όλες τις ώρες της ημέρας και προσφέρει ζεστό νερό για τσάι, καφέ ή ακόμα και νουντλς, που είναι το «ανεπίσημο» φαγητό του τρένου. Όποιος επιλέξει να τρώει στο βαγόνι-εστιατόριο πρέπει να προετοιμαστεί ότι δεν θα βρει όλο το μενού όλες τις ώρες.
Στα χωρίσματα των βαγονιών υπάρχει μία πρίζα ανά κρεβάτι, οπότε ένα μικρό πολύπριζο είναι απαραίτητο «εξάρτημα» για την φόρτιση συσκευών, από κινητό τηλέφωνο μέχρι υπολογιστή. Δυστυχώς ακόμα και στα νεότερα τρένα δεν υπάρχει σύνδεση Wi-Fi, οπότε το κενό καλύπτεται από κάρτες SIM 3G ή και 4G, που είναι διαθέσιμες σχεδόν σε όλους τους σταθμούς.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του ταξιδιού είναι η… αλλαγή ώρας. Ο σιδηρόδρομος διασχίζει οκτώ διαφορετικές ζώνες ώρας κι έτσι κάθε φορά που το τρένο περνάει σε διαφορετική ζώνη γίνεται ανακοίνωση από τα μεγάφωνα, έτσι ώστε οι ταξιδιώτες να ρυθμίσουν τα ρολόγια τους ανάλογα, βάζοντάς τα μία ώρα πίσω ή μπροστά, ανάλογα με το πού κατευθύνονται.
Όπως είναι φυσικό, ο Υπερσιβηρικός ενώνει τις μεγαλύτερες πόλεις της ανατολικής Ρωσίας και της Σιβηρίας. Οι σταθμοί, πάντως, φτιάχτηκαν όχι μέσα στις πόλεις, αλλά στις παρυφές τους, επειδή κατά τη διάρκεια της κατασκευής (που κράτησε 25 χρόνια, από το 1891 ως το 1916) ο τσάρος δεν ήθελε να επιβαρύνει κι άλλο τον προϋπολογισμό απαλλοτριώνοντας κτήματα, που ανήκαν σε ευγενείς. Έτσι το σύνολο του ταξιδιού γίνεται στην ύπαιθρο.
ΧΑΡΤΗΣ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ
–Νίζνι Νόβγκοροντ (6 ώρες): Η δεύτερη πολυπληθέστερη πόλη του Βόλγα, παλιά πρωτεύουσα της Ρωσίας, γεμάτη πανεπιστήμια, θέατρα, μουσεία και εκκλησίες, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μεγάλης πόλης της ρωσικής επαρχίας.
–Κίροφ (13 ώρες): Έδρα του ομώνυμου πριγκιπάτου πριν η Ρωσία ενωθεί σε ένα κράτος, το Κίροφ είναι γνωστό ανά τον κόσμο για τα διάσημα μπαλέτα του. Υπήρξε για αιώνες μεγάλο εμπορικό κέντρο, όπου συγκεντρώνονταν όλα τα αγαθά της Σιβηρίας για να προωθηθούν στα δυτικά.
–Περμ (20 ώρες): Η πύλη των Ουραλίων, της μεγάλης οροσειράς που αποτελεί το φυσικό σύνορο της Ευρώπης και το χώρισμα ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ρωσία και τη Σιβηρία.
–Εκατερίνεμπουργκ (1 ημέρα 2 ώρες): Τη λένε και βιομηχανική πρωτεύουσα της Ρωσίας, με τεράστια εργοστάσια και ορυχεία. Εκεί έπεσε η αυλαία της τσαρικής Ρωσίας το 1918, με τη δολοφονία του τελευταίου τσάρου Νικόλαου Β’ και της οικογένειάς του.
–Ομσκ (1 ημέρα 14 ώρες): Η πρώτη καθαρά σιβηρική πόλη του ταξιδιού, άλλοτε πρωτεύουσα όλης της αχανούς περιοχής. Πόλη χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ιρτίς, το όνομά της σημαίνει «ήρεμος, σιωπηλός».
–Νοβοσιμπίρσκ (1 ημέρα 22 ώρες): Χτισμένη στις όχθες του τεράστιου ποταμού Ομπ, είναι η μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της Σιβηρίας και η μοναδική που διαθέτει ζωολογικό κήπο, όπου μπορεί κανείς να δει πολικές αρκούδες.
–Κρασνογιάρσκ (2 ημέρες 11 ώρες): Σύμφωνα με τον Άντον Τσέχοφ είναι «η ομορφότερη πόλη στη Σιβηρία». Το τοπίο γίνεται πιο ασιατικό, όπως και οι άνθρωποι που κυκλοφορούν στους δρόμους.
–Ιρκούτσκ (3 ημέρες 4 ώρες): Το διοικητικό κέντρο της τσαρικής Ρωσίας στη Σιβηρία, χτισμένο στο νότιο άκρο της τεράστιας λίμνης Βαϊκάλης, της βαθύτερης στην υφήλιο. Μετά την πόλη η διαδρομή ακολουθεί για σχεδόν 500 χιλιόμετρα τις όχθες.
–Ουλάν Ουντέ (3 ημέρες 12 ώρες): Η πρωτεύουσα της αυτόνομης δημοκρατίας της Μπουριατίας, στο ανατολικό άκρο της Βαϊκάλης. Τα χαρακτηριστικά της πόλης είναι πια τελείως μογγολικά.
–Τσίτα (3 ημέρες 22 ώρες): Πόλη χτισμένη από τους Κοζάκους το 1653, στις όχθες του ομώνυμου ποταμού. Αναπτύχθηκε κυρίως ως τόπος εξορίας πολιτικών κρατούμενων και στην τσαρική Ρωσία, αλλά και στην ΕΣΣΔ.
–Χαμπάροφσκ (5 ημέρες 15 ώρες): Εκεί που ενώνονται οι ποταμοί Αμούρ και Ουσούρι, μια πανέμορφη πόλη γεμάτη πράσινο, η οποία από το 2015 είναι και η πολυπληθέστερη της ρωσικής Άπω Ανατολής.
–Βλαδιβοστόκ (6 ημέρες 4 ώρες): Το μεγαλύτερο «ανοιχτό» λιμάνι στις ακτές του Ειρηνικού (δεν παγώνει το χειμώνα), είναι ρωσικό από το 1860 και φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό Ρώσων σε ολόκληρη τη Σιβηρία (πάνω από 90%).