Μην παρασύρεσαι σε άκαιρο και αδιάκριτο γέλιο και σε αργολογία, για να μη σκορπίσεις ό,τι μάζεψες με κόπο και δάκρυ. Το αδιάκριτο γέλιο διασκορπίζει όλα τα καλά που μαζεύτηκαν στην ψυχή. Απομακρύνει τη χάρη του Κυρίου, φονεύει τη μνήμη του θανάτου, φέρνει τη λησμοσύνη της φοβερής κρίσεως, ψυχραίνει τον αγωνιστικό ζήλο, σκοτίζει τη συνείδηση, θλίβει τους αγγέλους, χαροποιεί τους δαίμονες. Το γέλιο είναι αίτιο της αυθάδειας, παραγωγός της αμαρτίας, χειραγωγός στην ασωτία, πρόδρομος κάθε πτώσεως. Το γέλιο είναι γνώρισμα φιλήδονης καρδίας, φανέρωσις ψυχής δειλής και απόδειξις πνευματικής ανανδρίας.
Φυλάξου από το άκαιρο γέλιο, για να μη σου κλέψει τα δάκρυα, που προξενούν κάθε πνευματικό καλό. Φυλάξου από το γέλιο, για να μην αδειάσει η ψυχή σου από την αρετή, νια να μη σε κυρίευση πνευματική αδιαφορία, για να μην πέσεις στα δίχτυα του διαβόλου. Ο Χριστός μακαρίζει όχι αυτούς που γελούν, αλλά αυτούς που με επίγνωση κλαίνε και πενθούν: “Μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί παρακληθήσονται” (Ματθαίος 5. 4). “Μακάριοι οι κλαίοντες νυν, ότι γελάσετε” (Λουκάς 6. 21). Μακάριοι είναι όσοι κλαίνε σ’ αυτή τη ζωή για τις αμαρτίες τους και τις παιδαγωγικές δοκιμασίες του Θεού, που με ευγνωμοσύνη και υπομονή αποδέχονται. Αυτοί θα γελάσουν και θα χαρούν στη μέλλουσα ζωή.
Φυλάξου όμως και από την πολυλογία και αργολογία. Αν δεν είναι ανάγκη να μιλήσεις, μη λες τίποτα, έστω κι αν θες να πεις κάτι καλό. Γιατί από τα περίσσια λόγια συνήθως προέρχονται πολλά κακά. “Το περισσόν εκ του πονηρού”. Συχνά αρχίζοντας από θεαρέστους λόγους καταλήγουμε σε αισχρολογίες, όρκους, συκοφαντίες, ψεύδη και κάθε πονηρό. Η πολυλογία τρέφει την κενοδοξία όπως το λάδι τη φωτιά. Η πολυλογία καλλιεργεί τη λήθη του Θεού και των αμαρτιών μας και σκορπίζει την κατάνυξη. Η πολυλογία ψυχραίνει την πνευματική θέρμη και γεννά την πνευματική οκνηρία και την ακηδία. Η πολυλογία χαλαρώνει την προσοχή και αδυνατίζει την προσευχή.
Πρόσεξε λοιπόν να μη γίνεις εχθρός του εαυτού σου, Γιατί “θάνατος και ζωή εν χειρί γλώσσης, οι δε κρατούντες αυτής έδονται τους καρπούς αυτής” (Παροιμίες 18. 21).
Η σιωπή είναι η αρχή της καθάρσεως της ψυχής από τα πάθη. Άκοπα διδάσκει όλες τις εντολές. Ο Απόστολος Ιάκωβος λέει: “Η γλώσσα μικρόν μέλος εστί και μεγαλαυχεί… Ακατάσχετον κακόν, μεστή του θανατηφόρου. Εν αυτή ευλογούμεν τον Θεόν και πατέρα, και εν αυτή καταρώμαστε τους ανθρώπους τους καθ’ ομοίωσιν Θεού γεγονότος… Ει τις εν λόγω ου πταίει, ούτος τέλειος ανήρ, δυνατός χαλιναγωγήσαι και όλον το σώμα” (Ιάκωβος 3. 5, 8-9,2).
Ο λόγος θέλει πολλή προσοχή. Πρέπει να σκεφθείς σε ποιο χώρο και χρόνο μιλάς, για ποιο σκοπό, σε ποιους απευθύνεσαι, ποιο είναι το κίνητρο και ποια τα αποτελέσματα του λόγου σου. Πριν μιλήσεις να τα σκέπτεσαι όλα αυτά. Ο σιωπηλός τα σκέφθηκε. Και γι’ αυτό σιώπησε.
Την ημέρα της Κρίσεως θα δώσεις λόγο έστω και για έναν ασήμαντο άσκοπο λόγο. Μάς διαβεβαίωσε ο ίδιος ο Κύριος γι’ αυτό: “Λέγω δε υμίν ότι παν ρήμα αργό ό εάν λαλήσωσιν οι άνθρωποι, αποδώσουσι περί αυτού λόγο εν ημέρα κρίσεως” (Ματθαίος 12. 36). Γι’ αυτό, ήδη πολλούς αιώνες πριν, ο προφήτης Δαβίδ παρακαλούσε τον Θεό: “Θου, Κύριε, φυλακή τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου. Μη εκκλίνης την καρδιά μου εις λόγους πονηρίας” (Ψαλμοί 140. 3-4). Και άλλου: “Φυλάξω τας οδούς μου του μη αμαρτάνειν με εν γλώσσα μου· εθέμην τω στόματί μου φυλακή εν τω συστήναι τον αμαρτωλόν εναντίον μου. Εκωφώθην και εταπεινώθην και σίγησα” (Ψαλμοί 38. 2-3).
“Επί των ποταμών Βαβυλώνας εκεί καθίσαμε και κλάψαμε εν τω μνησθήναι ημάς την Στων… Πως άσωμεν την ωδήν Κυρίου επί γης αλλότριας;” (Ψαλμοί 136. 1, 4). Όπως οι Εβραίοι στη Βαβυλώνα, έτσι κι εμείς είμαστε αιχμάλωτοι, πάροικοι και παρεπίδημοι σ’ αυτή τη γη. Πατρίδα μας δεν είναι η πρόσκαιρη γη, αλλά η αιώνια νέα Σιών του ουρανού. Τώρα ζούμε στην κοιλάδα του κλαυθμώνος αύριο ελπίζουμε να βρεθούμε στη χώρα της αιώνιας παρηγοριάς και της χαράς. Τώρα ζούμε στην εξορία· αύριο θα είμαστε στην αληθινή μας πατρίδα. “Ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πάλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν” (Εβραίους 13. 14).
Πώς λοιπόν γελάς ενώ είσαι αιχμάλωτος και εξόριστος “επί γης αλλοτρίας”; Κλάψε και θρήνησε που είσαι μακριά από την αιώνια πατρίδα σου και ζήτησε με δάκρυα από τον Κύριο να μη σου τη στέρηση όταν θα έρθει η μεγάλη ώρα της επιστροφής…
“Ταλαιπωρήσατε και πενθήσατε και κλαύσατε· ο γέλως υμών εις πένθος μεταστραφήτω και η χαρά εις κατήφεια” (Ιάκωβος 4. 9). Έχε βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητάς σου, πένθησε, κλάψε. Το γέλιο σου κάνε το πένθος μετανοίας. Τη χαρά σου κάνε την θλίψη συντριβής. Δύο είναι οι πηγές, αλλά και οι θυγατέρες, του γέλιου και της ευτραπελίας: η υπερηφάνεια και η φιληδονία, τα δυο πιο θανάσιμα πάθη. Φυλάξου λοιπόν απ’ αυτά, για να μη διαπίστωσης την πνευματική σου φτώχεια κατά την έξοδο της ψυχής σου. Τότε που θα είναι πολύ αργά πια νια να βοηθήσεις τον εαυτό σου.