Αφηνιασμένο θεριό σε πανικό οι ΗΠΑ – Απειλούν τώρα με σκληρές κυρώσεις τις χώρες που εγκαταλείπουν το δολάριο ενώ οδηγούνται σε οικονομικό όλεθρο
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η χρήση του δολαρίου ως όπλου έναντι της Ρωσίας.
Το μέτρο έχει πυροδοτήσει ένα παγκόσμιο κίνημα για αποδολαριοποίησης, το αντίθετο από αυτό που ήταν η στρατηγική πρόθεση της επιβολής των κυρώσεων
Ο ιστορικός λάθος υπολογισμός δεν εμπόδισε τον Αμερικανό γερουσιαστή Marco Rubio από τη Φλόριντα να εισαγάγει ένα νομοσχέδιο στο Κογκρέσο για να «τιμωρήσει» τις χώρες που αποδολαριοποιούν την οικονομία τους.
Το νομοσχέδιο επιδιώκει να απαγορεύσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που διευκολύνουν την αποδολαριοποίηση στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο βασίζεται στο δολάριο.
Το νομοσχέδιο του Marco Rubio απαιτεί από τους προέδρους των ΗΠΑ στο μέλλον να επιβάλλουν κυρώσεις σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που χρησιμοποιούν το σύστημα πληρωμών CIPS της Κίνας, τη ρωσική υπηρεσία χρηματοοικονομικών μηνυμάτων SPFS και άλλες εναλλακτικές λύσεις στο σύστημα SWIFT το οποίο έχει επίκεντρο το δολάριο.
Επίσης οι οικονομικοί σύμβουλοι του υποψηφίου για την προεδρία Donald Trump συζητούν τρόπους τιμωρίας των οικονομιών που απομακρύνονται ενεργά από το δολάριο.
Η ομάδα του Trump πρότεινε «την επιβολή κυρώσεων τόσο σε συμμάχους όσο και σε αντιπάλους που αναζητούν ενεργούς τρόπους για να εμπλακούν σε διμερές εμπόριο σε νομίσματα διαφορετικά από το δολάριο» – και αυτή η πρόταση βρίσκεται στο πλαίσιο της λογικής του Rubio.
Οι… παραβάτες θα υπόκεινται σε εξαγωγικούς περιορισμούς, δασμούς και «ποινές για τη χειραγώγηση νομίσματος».
Αφύπνιση BRICS
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ και οι ειδικοί στα χρηματοπιστωτικά μέσα αρχικά απέρριψαν την αποδολαριοποίηση.
Υποστήριξαν ότι το δολάριο χρησιμοποιείται στο 80% περίπου όλων των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών συναλλαγών.
Είναι αλήθειας ότι κανένα άλλο νόμισμα δεν πλησιάζει καν αυτό το ποσοστό.
Αλλά οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, που επιβλήθηκαν μετά τη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στην περιοχή του Donbass της Ουκρανίας το 2022, έγιναν σημείο καμπής.
Η τάση για αποδολαριοποίηση επεκτάθηκε ταχέως και πλέον έχει γίνει αναμφισβήτητα μη αναστρέψιμη.
Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, η Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) ανακοίνωσε σχέδια για την αποδολαριοποίηση του διασυνοριακού εμπορίου τους και τη χρήση τοπικών νομισμάτων.
Η ανακοίνωση είχε ελάχιστα παγκόσμια πρωτοσέλιδα, αλλά η ASEAN είναι ένα τεράστιο εμπορικό μπλοκ που αποτελείται από δέκα χώρες με συνολικό πληθυσμό 600 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Άλλες συμφωνίες για την παράκαμψη του συστήματος του δολαρίου περιλαμβάνουν συμφωνίες ανταλλαγής.
Το Ιράν και η Ταϊλάνδη διαπραγματεύονται τρόφιμα για πετρέλαιο, ενώ το Πακιστάν έχει εγκρίνει το ανταλλακτικό εμπόριο με το Ιράν, το Αφγανιστάν και τη Ρωσία.
Η Κίνα κατασκευάζει ένα υπερσύγχρονο αεροδρόμιο στο Ιράν, το οποίο θα πληρώνεται με πετρέλαιο.
Η χρήση των κρυπτονομισμάτων
Τα κρυπτονομίσματα χρησιμοποιούνται επίσης για να παρακάμψουν το σύστημα του δολαρίου και να αποφύγουν τον έλεγχο από το μακρύ χέρι της αμερικανικής νομοθεσίας στις διεθνείς συναλλαγές.
Τα cryptos όπως το Bitcoin επιτρέπουν στα άτομα να στέλνουν και να λαμβάνουν κεφάλαια από οπουδήποτε στον κόσμο ανώνυμα, εκτός του παλαιού τραπεζικού συστήματος.
Η αποδολαριοποίηση βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των BRICS, η οποία γίνεται ταχύτατα το μεγαλύτερο οικονομικό μπλοκ στον κόσμο.
Μέχρι το 2022, οι BRICS είχαν λίγους σαφώς καθορισμένους στόχους εκτός από την κοινή επιθυμία να αναδείξουν ένα αντίπαλο δέος στο G7.
Όμως, ο χρήση του συστήματος του δολαρίου ως όπλου και το πάγωμα των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων των ρωσικών αποθεματικών που διατηρούνται σε δυτικές τράπεζες έδωσαν στον όμιλο νέα εστίαση και στόχο.
Οι BRICS ξεκίνησαν ως ένας απίθανος συνασπισμός.
Τα πέντε ιδρυτικά μέλη βρίσκονται σε τρεις διαφορετικές ηπείρους και έχουν ξεχωριστούς πολιτισμούς, πολιτικές δομές και οικονομικά συστήματα.
Αλλά μοιράζονται την επιθυμία να δημιουργήσουν έναν πολυπολικό κόσμο.
Η Κίνα είναι ο κύριος εμπορικός εταίρος για τις περισσότερες χώρες στον κόσμο. Είναι αναπόφευκτο ότι το διεμερές εμπόριο τους θα παρακάμψει σταδιακά το δολάριο.
Οι BRICS οδηγούνται οικονομικά και δεν έχουν ιδεολογικό πρόγραμμα, δηλαδή αξίες να μοιραστούν με τον υπολοιπο κόσμο όπως οι ΗΠΑ που θέλουν να επιβάλουν παγκοσμίως τις αξίες τους.
Επικεντρώνονται κυρίως στην οικονομική ανάπτυξη και συνεργασία και η πολιτικής τους βασίζεται στη συναίνεση, το αμοιβαίο συμφέρον και την αμοιβαιότητα.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος για τις περισσότερες χώρες, καθιστώντας την τον οικονομικό άξονα των BRICS.
Καθώς η Κίνα σταδιακά αποδολαριοποιεί τις διεθνείς συναλλαγές της, οι εμπορικοί της εταίροι είναι πιθανό να ακολουθήσουν σε διάφορους βαθμούς.
Το πετρέλαιο αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά είναι απαραίτητο για το υπόλοιπο 90%
Το πετροδολάριο και το νέο νομισματικό καθεστώς
Ο έλεγχος των ΗΠΑ στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα μπορεί να εντοπιστεί το 1974, όταν η αμερικανική κυβέρνηση έπεισε τη Σαουδική Αραβία να πουλάει το πετρέλαιο της μόνο σε δολάρια.
Η συμφωνία ακολούθησε την απόφαση των ΗΠΑ το 1971 να αθετήσουν τον κανόνα
του χρυσού.
Ο πρόεδρος Richard Nixon προχώρησε στην έξοδο από τον κανόνα του χρυσού όπου τα δολάρια μπορούσαν να ανταλλάσσονται με φυσικό χρυσό.
Οι ΗΠΑ διεξήγαγαν δύο πολέμους ταυτόχρονα –τον πόλεμο στο Βιετνάμ και τον πόλεμο κατά της φτώχειας– και η κυβέρνηση εξέδωσε περισσότερα δολάρια και χρέος από ό,τι μπορούσε να στηριχθεί με χρυσό.
Το πετροδολάριο εξασφάλισε τη συνεχιζόμενη παγκόσμια ζήτηση για δολάρια.
Η συμφωνία απαιτούσε από όλες τις χώρες εισαγωγής πετρελαίου να διατηρούν συναλλαγματικά αποθέματα σε δολάρια.
Οι χώρες εξαγωγής πετρελαίου επένδυσαν τα πλεονάσματά τους σε δολάρια σε αμερικανικά ομόλογα και αμερικανικές επιχειρήσεις, παρέχοντας συνεχή χρηματοδότηση για το εθνικό χρέος των ΗΠΑ.
Η τιμολόγηση του πετρελαίου σε δολάρια συνέδεσε την παγκόσμια οικονομία με το σύστημα του δολαρίου.
Το δολάριο και η παγίδα του χρέους
Ο έλεγχος του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος δίνει στις ΗΠΑ σημαντική εξουσία έναντι άλλων χωρών.
Ελέγχουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν κυρώσεις σε οποιαδήποτε χώρα αντιλαμβάνονται ως οικονομικό ή πολιτικό αντίπαλο.
Επιπλέον, η κυβέρνηση μπορεί να χορηγεί δάνεια σε ξένες χώρες στο δικό της νόμισμα. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δανείζει χρήματα σε χώρες που πρέπει να εισάγουν βασικά είδη όπως πετρέλαιο, τρόφιμα και φάρμακα, αλλά δεν έχουν τα απαραίτητα δολάρια.
Η παροχή δανείων σε χώρες συνήθως συνοδεύεται από αυστηρούς νεοφιλελεύθερους όρους, δηλαδή άνοιγμα της οικονομίας, ιδιωτικοποίηση δημοσίων επιχειρήσεων και απελευθέρωση των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Τα αποτελέσματα ήταν κάτι λιγότερο από θετικά.
Το Πακιστάν, η Αργεντινή και η Αίγυπτος είναι τα αιώνια θύματα του ΔΝΤ και καταδεικνύουν ότι οι χώρες σπάνια ευημερούν με το χρέος.
Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, το Πακιστάν έλαβε το τελευταίο του πακέτο βοήθειας ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το 23ο δάνειό του από το ΔΝΤ από το 1958.
Το πετροδολάριο διευκόλυνε τις ΗΠΑ να χρηματοδοτήσουν το χρέος τους και οδήγησε σε άσκοπες δαπάνες από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Το 1985, δέκα μόλις χρόνια μετά τη συμφωνία του πετροδολαρίου, οι ΗΠΑ έγιναν ο μεγαλύτερος οφειλέτης στον κόσμο.
Το 1974, το εθνικό χρέος των ΗΠΑ ήταν 485 δισεκατομμύρια δολάρια, ή 31% του ΑΕΠ. Φέτος, το εθνικό χρέος ξεπέρασε τα 35 τρισεκατομμύρια δολάρια, αντιπροσωπεύοντας το 120% του ΑΕΠ.
Οι πληρωμές τόκων για το εθνικό χρέος θα υπερβούν τα 850 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος, καθιστώντας το τη μεγαλύτερη δαπάνη στον εθνικό προϋπολογισμό, πριν από τις αμυντικές δαπάνες και την κοινωνική ασφάλιση.
Χωρίς μια σημαντική διόρθωση πορείας, η εξυπηρέτηση του εθνικού χρέους θα παραγκωνίσει όλες τις υπόλοιπές κρατικές δαπάνες σε λίγα χρόνια.
Η απομάκρυνση από τα αμερικανικά ομόλογα
Η κρίση χρέους υπογραμμίζει τις αυξανόμενες ανησυχίες των ΗΠΑ για την αποδολαριοποίηση.
Μικρότεροι χρήση του δολαρίου σημαίνει λιγότερους αγοραστές χρέους των ΗΠΑ.
Οι επενδυτές θεωρούν εδώ και καιρό τα αμερικανικά ομόλογα ασφαλές καταφύγιο.
Τα ομόλογα προσφέρουν σταθερή απόδοση και η πληρωμή είναι εγγυημένη από την κυβέρνηση.
Όμως τα τελευταία χρόνια, η ζήτηση των επενδυτών για μακροπρόθεσμο χρέος των ΗΠΑ έχει δεχθεί πιέσεις.
Ένα σαφές σημάδι προβλήματος: το δολάριο και ο χρυσός, που για χρόνια διαπραγματεύονταν σε στενό εύρος , άρχισαν να αποκλίνουν.
Το δολάριο και ο χρυσός κινούνταν παράλληλα μέχρι τις τεράστιες δημοσιονομικές δαπάνες για τη στήριξη της οικονομίας από την κυβέρνηση Biden το 2020.
Ο χρυσός δεν ανέβηκε, το δολάριο έχασε αξία σε σχέση με τον χρυσό, ιστορικά την παγκόσμιο ασφαλές καταφύγιο του πλούτου.
Η ανησυχία των επενδυτών βασίζεται στην απλή αριθμητική.
Εάν οι ΗΠΑ εκδώσουν περισσότερα δολάρια/χρέος από όσα δικαιολογεί η οικονομική ανάπτυξη, προκαλεί πληθωρισμό.
Όταν οι αποδόσεις των ομολόγων είναι 4% και ο πληθωρισμός είναι 8%, τα ομόλογα είναι μια ζημιογόνος επένδυση, κάτι που δεν είναι καλό για τα συνταξιοδοτικά ταμεία και άλλους επενδυτές με μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις.
Η αμερικανική αγορά ομολόγων αποτιμάται στα 50 τρισεκατομμύρια δολάρια, ένα τεράστιο ποσό από τα περισσότερα μέτρα.
Αλλά το νούμερο είναι ωχρό σε σύγκριση με την ονομαστική αξία του παγκόσμιου συστήματος δολαρίων, η οποία είναι ουσιαστικά ανυπολόγιστη, κοντά στο 1 τετράκις δισεκατομμύρια.
-Το off-shore σκιώδες τραπεζικό σύστημα υπολογίζεται στα 65 τρισεκατομμύρια δολάρια
-Η αγορά παραγώγων αποτιμάται στα 800 τρισεκατομμύρια δολάρια
-Η υπεράκτια αγορά σκιώδους τραπεζικής είναι 65 τρισεκατομμύρια δολάρια
-Η αγορά του ευρωδολαρίου υπολογίζεται απο 5 τρισεκατομμύρια έως 13 τρισεκατομμύρια δολάρια
Η αποδολαριοποίηση σημαίνει ότι πολλά από τα τρισεκατομμύρια δολάρια που ανακυκλώνονται σε όλο τον κόσμο θα επιστρέψουν σταδιακά στην πηγή τους.
Όταν οι χώρες κινούνται προς το εμπόριο μέσω της ανταλλαγής νομισμάτων , η ζήτηση για δολάρια θα μειωθεί αυτόματα.
Τα δολάρια που επιστρέφουν στις ΗΠΑ, όχι μόνο θα εκτινάξουν τον πληθωρισμό, αλλά και θα μειώσουν τη δεξαμενή των πιθανών αγοραστών του αμερικανικού χρέους.
Λιγότεροι αγοραστές σημαίνει υψηλότερες πληρωμές τόκων, γεγονός που οδηγεί σε υψηλότερο χρέος.
Χρυσός εναντίον Bitcoin
Οικονομολόγοι και πολιτικοί έχουν προτείνει διάφορα μέτρα για τη μείωση του χρέους των ΗΠΑ σε βιώσιμο επίπεδο (πιστεύεται ότι είναι περίπου 70% του ΑΕΠ).
Αλλά οι απαιτούμενες δρακόντειες περικοπές στις δαπάνες και οι υψηλότεροι φόροι είναι πολιτικά αδύνατες.
Αρκετοί οικονομολόγοι και πολιτικοί έχουν προτείνει έναν τρίτο τρόπο αντιμετώπισης της σπείρας του θανάτου του χρέους: τη στήριξη του ισολογισμού των ΗΠΑ με την προσθήκη Bitcoin στα εθνικά αποθέματα.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατέχει ήδη πάνω από 200.000 Bitcoin από διάφορες κατασχέσεις και υποθέσεις πτώχευσης.
Ο Donald Trump έχει δεσμευτεί να διατηρήσει το Bitcoin στα συναλλαγματικά αποθέματα της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Οι οπαδοί των κρυπτονομισμάτων υποστηρίζουν ότι το Bitcoin είναι ακόμα φθηνό. Προβλέπουν ότι η αξία του θα μπορούσε να φτάσει τα έξι νούμερα, από 60.000 δολάρια τις τελευταίες εβδομάδες.
Οι “ταύροι’’ για αγορά συγκρίνουν μια μαζική αγορά Bitcoin με την αγορά της Λουιζιάνα του 19ου αιώνα, όταν οι ΗΠΑ αγόρασαν σχεδόν το ένα τρίτο της αμερικανικής γης από τη Γαλλία για 15 εκατομμύρια δολάρια.
Ο υποψήφιος για την προεδρία Robert F. Kennedy Jr προχώρησε ένα βήμα παραπέρα προτείνοντας στην κυβέρνηση των ΗΠΑ να αγοράσει Bitcoin ισοδύναμο με τα τρέχοντα εθνικά αποθέματα χρυσού.
Το Bitcoin ακολουθεί την τιμή του χρυσού σε δολάρια.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατέχει επί του παρόντος απόθεμα χρυσού αξίας περίπου 615 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ένα κλάσμα του χρέους των 35 και πλέον τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Σε τρέχουσες τιμές, η κυβέρνηση θα έπρεπε να αγοράσει πάνω από 9 εκατομμύρια Bitcoin για να προσεγγίσει την αξία των αποθεμάτων χρυσού της Συγκεκριμένα, ο Kennedy Jr θέλει η κυβέρνηση να στηρίξει το δολάριο με έναν συνδυασμό περιουσιακών στοιχείων όπως ο χρυσός, το ασήμι και η πλατίνα, εκτός από το Bitcoin.
Ένα «καλάθι» αυτών των περιουσιακών στοιχείων θα γινόταν μια νέα κατηγορία αμερικανικών ομολόγων.
Το να αφήσουμε το Bitcoin να έρθει να σώσει το δολάριο θα ήταν ειρωνικό.
Το κρυπτονόμισμα σχεδιάστηκε για να παρακάμψει, αν όχι να υπονομεύσει, το δολάριο και το σύστημα χρημάτων fiat (που εκδίδονται από την κεντρική τράπεζα).
Εξίσου ειρωνικό, το Bitcoin εκφράζεται κυρίως και αποτιμάται σε δολάρια.
Δηλαδή, ό,τι συμβαίνει με το δολάριο θα επηρεάσει το Bitcoin η αξία του οποίου εκφράζεται σε δολάρια. \
Ο χρυσός, από την άλλη πλευρά, είναι σε μια επενδυτική κατηγορία από μόνος του.
Εάν το δολάριο ή το Bitcoin πέσει στο μηδέν, ο ιδιοκτήτης δεν μένει χωρίς τίποτα.
Εάν ο χρυσός πάει στο μηδέν, ο ιδιοκτήτης εξακολουθεί να έχει τον χρυσό.
Το τελευταίο αποθεματικό νόμισμα
Ο Kennedy Jr μάλλον έχει δίκιο όταν υποθέτει ότι το δολάριο θα πρέπει να υποστηρίζεται από σκληρά περιουσιακά στοιχεία.
Εκτός αυτού, το δολάριο θα μπορούσε να ακολουθήσει το πέσο Αργεντινής ή το δολάριο της Ζιμπάμπουε.
Και οι δύο χώρες υποτίμησαν τα νομίσματά τους σχεδόν στο μηδέν.
Η Ζιμπάμπουε τελικά στράφηκε σε ένα νόμισμα το οποίο στηρίζεται στο χρυσό και τη δέσμευση από την κυβέρνηση για δημοσιονομική πειθαρχία.
Η αποδολαριοποίηση είναι η πρώτη πρόκληση για το δολάριο από το 1944, όταν η Συμφωνία του Bretton Woods έκανε το δολάριο το οποίο υποστηρίζεται στον χρυσό σημείο αναφοράς για όλα τα άλλα νομίσματα.
Δεδομένης της γεωπολιτικής έντασης μεταξύ των BRICS και των χωρών της G7, ένα Bretton Woods II είναι εξαιρετικά απίθανο.
Η τριχοτόμηση του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος
Αντίθετα, θα δούμε έναν αυξανόμενο αριθμό συμφωνιών πολλαπλών νομισμάτων
και κάποια στιγμή την έναρξη ενός νομίσματος συναλλαγών BRICS.
Η νομισματική μονάδα BRICS θα υποστηρίζεται από περιουσιακά στοιχεία, αλλά θα είναι μόνο ψηφιακή.
Δεν θα εκδίδονταν νομίσματα ή χαρτονομίσματα.
Επομένως, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πιθανό να κατακερματιστεί σε τρία μέρη: το σύστημα fiat υπό την ηγεσία του δολαρίου, τις συμφωνίες πολλαπλών νομισμάτων και ένα νόμισμα συναλλαγών υπό την ηγεσία των BRICS. Το σύστημα του δολαρίου θα υπάρχει μαζί με τα άλλα δύο συστήματα, αλλά το δολάριο είναι πιθανό να είναι το τελευταίο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο.
Τα αποθεματικά νομίσματα είναι κατάλοιπο της (νεο)αποικιακής εποχής.
Ωφελούν πρωτίστως τις εταιρείες και το πλούσιο 1%.
Ένα πολυνομισματικό σύστημα θα ωφελήσει πρωτίστως τις χώρες, επιτρέποντάς τους να αναλάβουν την ευθύνη για το μέλλον τους, ανακτώντας τη νομισματική και δημοσιονομική τους αυτονομία.
www.bankingnews.gr