Αν είναι να μιλήσουμε για γαλάζιες πατρίδες, θα το κάνουμε σωστά! Ας μιλήσουμε για την Καρία
Η Καρία ή Καρική είναι Ιστορική περιοχή που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας. Τα εδάφη της είναι κατανεμημένα μεταξύ της Επαρχίας Μούγλων και της Επαρχίας Ντενιζλί στη σημερινή Τουρκία. Συνορεύει στα βόρεια με την Ιωνία και τη Λυδία, στα ανατολικά με τη Φρυγία και στα νότια με τη Λυκία.[1] Ένα τμήμα των παραλίων της αποικίστηκε από Δωριείς κατά τον Α΄ ελληνικό αποικισμό και ονομάστηκε εξ αυτών Δωρίδα (Δωρίς η εν Ασία). Ο Ηρόδοτος υποστήριζε ότι ήταν Μινωικής καταγωγής.[2]
Οι Κάρες ισχυρίζονταν ότι κατάγονται από τις ανατολικές ηπειρωτικές περιοχές, είχαν κύρια ασχολία τη ναυτιλία και ήταν συγγενείς με τους Λυδούς και τους Μυσούς.[3] Οι Κάρες μιλούσαν πραγματικά μία μορφή Ανατολίτικης γλώσσας αλλά αυτό δεν συνεπάγεται Ανατολίτικη καταγωγή επειδή οι Ανατολίτικες γλώσσες ήταν ευρύτατα διαδεδομένες στην περιοχή. Οι Κάρες σχετίζονται περισσότερο με τους Λέλεγες που ζούσαν παλιότερα στην ίδια περιοχή και είχαν παρόμοια έθιμα, πιθανότατα ήταν απόγονοι τους.
Γεωγραφία και πόλεις
Ο λεπτομερής κατάλογος των πόλεων της Καρίας στην Κλασική εποχή που κατέγραψε ο Κράμερ βασίζεται σε αρχαίες πηγές.[4] Τα πολλαπλά ονόματα των πόλεων και των γεωγραφικών χαρακτηριστικών όπως οι λόφοι και οι όρμοι δείχνουν κοινή εθνική καταγωγή. Η παραλιακή Καρία ξεκινά με τα Δίδυμα Μιλήτου νότια της Μιλήτου αλλά και η ίδια η Μίλητος περιλαμβάνεται στην προϊστορική Καρία.[5] Νοτιότερα βρισκόταν η Βαργυλία, η Καρύανδα και η Μπόντρουμ περίπου 56 μίλια νότια από τη Μίλητο. Στο άκρο της χερσονήσου του Μπόντρουμ (απέναντι από την Κω) βρίσκονται τα Τέρμερα και στα νότια ο Κεραμεικός Κόλπος, στη χερσόνησο δημιουργήθηκαν “αμέτρητες πόλεις”.[6] Η μεγάλη Δωρική πόλη Αρχαία Αλικαρνασσός δημιουργήθηκε από έξι μικρότερες: Θεάγγελα, Σίβδη, Μάδνασα, Ουράνιον, Πήδασα και Τελμησσός. Οι πόλεις αυτές όπως επίσης η Μύνδος και οι Συάγγελα αποτελούσαν την “Οκτάπολη των Λελέγων”, στη βόρεια ακτή του Κεραμεικού κόλπου βρισκόταν επίσης η Κέραμος Καρίας. Στα νότια του Κεραμεικού κόλπου βρίσκεται η χερσόνησος της Καρίας που ονομαζόταν χερσόνησος της Δωρίδος χάρη στη Δωρική αποικία Κνίδο που κτίστηκε στο άκρο. Στη βάση της χερσονήσου της Καρίας βρίσκεται η Βυβασσός γι’αυτό το αρχαιότερο όνομα της ήταν χερσόνησος της Βυβασσού, αργότερα ονομάστηκε Άκανθος η Δουλόπολις δηλαδή “πόλη των δούλων”.
Στα νότια της χερσονήσου της Δωρίδας υπάρχει ο Κόλπος της Δωρίδας έδρα της Δωρικής Συνομοσπονδίας, σχηματίζει τρεις όρμους της Βυβασσού, της Τύμνου και της Σχοινούς που περικλείει την πόλη Υδάς. Μέσα στον κόλπο υπάρχει κοντά στη Λώρυμα ένα μικρό νησί η Ελαιούς, στη νότια ακτή απέναντι από τη Σύμη βρίσκεται η Κυνός Σήμα. Το νοτιότερο τμήμα της Καρίας περιλαμβάνει τη Ροδιακή Περαία, την ακτή απέναντι από τη Ρόδο με πόλεις όπως η Άμος και η Κρήσσα, η περιοχή ανήκει σήμερα στην Επαρχία Μούγλων στην Τουρκία. Στη Ροδιακή Περαία υπήρχε πανάρχαιος Λυδικός οικισμός με το όνομα Χρυσαωρίς ή Ιδριάς, το όνομα Χρυσαωρίς χρησιμοποιήθηκε στα πανάρχαια χρόνια για ολόκληρη την Καρία. Οι Σελευκίδες αργότερα ίδρυσαν στη θέση της Χρυσαωρίς τη Στρατονίκεια Καρίας, έδρα του Χρυσαορικού συστήματος. Ο Εύρωμος ονομαζόταν στα πανάρχαια χρόνια “Κύρωμος”, ο Μαύσωλος του έδωσε το όνομα Εύρωμος στις προσπάθειες του να εξελληνίσει πλήρως την περιοχή.
Στο εσωτερικό της Καρίας, στο δρόμο προς το Αϊδίνιο βρίσκεται η Αλάβανδα που φημίζεται για τα μάρμαρα και τους σκορπιούς της, η Ορθωσία και η Αλεξάνδρεια στη Λάτμο. Στη συμβολή του ποταμού Μαίανδρου με τον ποταμό Άρπασο βρίσκονται τα Άρπασα, βόρεια στην κοιλάδα του Μαίανδρου βρίσκεται η Αντιόχεια επί του Μαιάνδρου. Στα σύνορα με τη Φρυγία βρίσκεται η Αφροδισιάδα Ρωμαϊκή πρωτεύουσα της Καρίας, ιδρύθηκε από τους Λέλεγες και ονομαζόταν παλιότερα “Νινόη” ή “Μεγάλη Πόλις” ή “Λελέγων Πόλις”. Άλλες πόλεις στα σύνορα με τη Φρυγία ήταν οι Τάβαι και η Κιβύρα που βρίσκεται σήμερα στην Τουρκική Επαρχία Μπουρντούρ.
Ιστορία
Το όνομα της Καρίας εμφανίζεται στη Χεττιτική γλώσσα ως “Κερκίγια”, περί το 1250 π.χ. οι Χετταίοι την περιείχαν ανάμεσα στα κράτη που αποτελούσαν την “Ομοσπονδία των Ασούβα” των Μικρασιατικών παραλίων. Ο Ηρόδοτος γράφει ότι ιδρυτής της Καρίας ήταν ο μυθικός ήρωας Καρ γιος του Διός και της Κρήτης, οι αδελφοί του Καρ Λυδός και Μυσός ίδρυσαν αντίστοιχα τη Λυδία και τη Μυσία. Η Καρία έγινε τον 11ο αιώνα π.χ. ένα από τα Νέο-Χιττίτικα βασίλεια. Η ακτή της Καρίας έγινε τμήμα της Δωρικής Εξάπολης, οι Δωριείς έφτασαν στην ακτή της Καρίας τον 13ο αιώνα π.χ. όταν έληξε ο Τρωικός Πόλεμος σε θέση προηγούμενων αποικιών από τις Μυκήνες όπως η Κνίδος και η Αλικαρνασσός. Ο Ηρόδοτος ο πιό διάσημος Έλληνας ιστορικός ήταν και ο ίδιος από την Αλικαρνασσό και έζησε τον 5ο αιώνα π.χ. Ο Ελληνικός εποικισμός της Καρίας πραγματοποιήθηκε περισσότερο στις ακτές, στο εσωτερικό οργανώθηκαν συνομοσπονδίες κρατιδίων. Ο Όμηρος αναφέρει στην Ιλιάδα ότι στον Τρωικό Πόλεμο τη Μίλητο κατοικούσαν Κάρες που ήταν σύμμαχοι των Τρώων. Ο ιστορικός Τζον Λεμπριρε (1765 – 1824) σημειώνει “η Καρία αφθονούσε σε σύκα σε τέτοιο βαθμό που παρήγαγε ένα ιδιαίτερο είδος σύκων την Καρύκα, η φράση εν Κάρι κινδυνεύει έφτασε στο σημείο να σημαίνει ανθρώπους που αποφεύγουν τον κίνδυνο ή αφήνουν να κινδυνεύσουν άλλοι αντί αυτών”. Η περιοχή της Καρίας παράγει ακόμα και σήμερα τα περισσότερα Σύκα στην Τουρκία που είναι η μεγαλύτερη παραγωγός σύκων στον κόσμο.
Αρχαιότητα
Ο βασιλιάς της Λυδίας Κροίσος κατέκτησε την Καρία και την ενσωμάτωσε στο βασίλειο του λίγο πριν κατακτηθεί από την Περσική αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών. Η Καρία ενσωματώθηκε στην Αχαιμενιδική Αυτοκρατορία σαν Σατραπεία (545 π.χ.). Η σημαντικότερη πόλη στην Περσική κυριαρχία ήταν η Αλικαρνασσός στην οποία είχε την έδρα της η τοπική δυναστεία τυράννων από την οικογένεια των Λυγδαμιδών (520 – 450 π.χ.). Άλλες μεγάλες πόλεις στην Καρία ήταν η Λάτμος, η Αντιόχεια, η Μύνδος, η Ντενιζλί, η Αλεξάνδρεια στη Λάτμο και η Αλάβανδα. Η Καρία συμμετείχε στην Ιωνική Επανάσταση απέναντι στην Περσική κυριαρχία (499 – 493 π.χ.).[7] Στη Δεύτερη περσική εισβολή στην Ελλάδα (480 – 479 π.χ.) οι πόλεις της Καρίας συμμάχησαν με τον Ξέρξη Α΄ και πολέμησαν στην Ναυμαχία του Αρτεμισίου και τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, η Αρτεμισία Α΄ της Καρίας συμμετείχε με 70 πλοία. Ο Θεμιστοκλής πριν της ναυμαχίες του Αρτεμισίου και της Σαλαμίνας προσπάθησε να αποσπάσει τους Κάριους από την Περσική συμμαχία. Ο Θεμιστοκλής τους ζήτησε να πολεμήσουν μαζί του η να μείνουν ουδέτεροι, στην περίπτωση που είχαν δεσμευτεί με όρκο στον Πέρση βασιλιά τους ζήτησε να είναι αδιάφοροι στη μάχη.[8] Ο Πλούταρχος στο έργο του Βίοι Παράλληλοι ειδικότερα στη “Ζωή του Θεμιστοκλή” γράφει: “ο Φαινίας γράφει ότι η μητέρα του Θεμιστοκλή δεν είναι Θρακικής καταγωγής αλλά από την Καρία και το όνομα της ήταν Ευτέρπη, ο Νεάνθης προσθέτει ότι ήταν από την Αλικαρνασσό της Καρίας”.[9]
Μετά την αποτυχημένη Περσική επίθεση στην Ελλάδα (479 π.χ.) οι πόλεις της Καρίας συμμετείχαν στη Συμμαχία της Δήλου — στους πίνακες των Ελληνοταμίων αναφέρονται οι πόλεις Τράλλεις, Μίλητος, Μύλασσα, Αλικαρνασσός, Τέρμερα, η Νύσσα, Πέδασα, Κνίδος, Ιασός, Αλάβανδα, Καύνος και Καρύανδα. Η χώρα διακρινόταν στην «καθαρώς Ελληνικήν» και τη «δίγλωσσον», όπου μιλούσαν την ελληνική και την Καρική. Οι πόλεις της Καρίας αργότερα επέστρεψαν στην κυριαρχία των Αχαιμενιδών (428 π.χ.). Στις αρχές του 4ου π.Χ. αι. οι δυνάστες των διαφόρων Καρικών πόλεων αναγνώρισαν ένα δυνάστη για όλη τη χώρα τον Εκατόμνο (391-377) που τον διαδέχθηκε ο γιος του Μαύσωλος (377-351). Αυτός μετέφερε την πρωτεύουσα από τα Μύλασα στην Αλικαρνασσό. Τον διαδέχτηκε η αδερφή και σύζυγός του Αρτεμισία Β΄ της Καρίας, προς τιμήν του έχτισε το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Ελληνιστικά χρόνια και Ρωμαίοι
Η Αρτεμισία Α΄ της Καρίας διευθύνει προσωπικά το στρατιωτικό σύνταγμα των Καρίων στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας στο πλευρό των Αχαιμενιδών, έργο του 19ου αιώνα.
Οι Κάρες ενσωματώθηκαν στη Μακεδονική αυτοκρατορία όταν κατέκτησε την περιοχή τους ο Αλέξανδρος ο Μέγας στην Πολιορκία της Αλικαρνασσού (334 π.χ.).[10] Η Καρία κατακτήθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο με τη βοήθεια της τοπικής βασίλισσας Άδας της Καρίας που είχε εκθρονιστεί τους Πέρσες, βοήθησε τον Μέγα Αλέξανδρο υπό τον όρο να την αφήσει να παραμείνει βασίλισσα. Η Άδα της Καρίας όρισε στη συνέχεια διάδοχο της τον ίδιο τον Μέγα Αλέξανδρο.[11] Μετά τον Μέγα Αλέξανδρο η Καρία κυβερνήθηκε διαδοχικά υπό τον Λυσίμαχο, τη Δυναστεία των Σελευκιδών, τη Δυναστεία των Πτολεμαίων, την Πέργαμο, τους Ρόδιους και τέλος υπό τον Μιθριδάτη ΣΤ΄ Ευπάτωρ.
Όταν έγινε επαρχία στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία το όνομα της Καρίας χρησιμοποιήθηκε μόνο σαν γεωγραφικός προσδιορισμός, ήταν τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας (129 π.χ.). Με τη διοικητική διαίρεση του 4ου αιώνα επί αυτοκράτορα Διοκλητιανού η Ρωμαϊκή επαρχία της Ασίας διασπάστηκε, η Καρία έγινε ξεχωριστή διοικητική μονάδα στην επισκοπή της Ασίας. Επί Ιουστινιανού η Καρία έγινε τμήμα του Θέματος των «Κιβυρραιωτών». Ο Χριστιανισμός διαδόθηκε στην Καρία, την περιοχή επισκέφτηκε ο Απόστολος Παύλος. Οι εκκλησίες που ιδρύθηκαν ήταν η Λαοδίκεια η Φρυγική και οι Κολοσσαί, στο εσωτερικό εξακολουθούσε να επικρατεί για λίγο ακόμα ο Παγανισμός. Ο χριστιανισμός επικράτησε πλήρως στην Καρία μόνο όταν έγινε επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής – Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ο χριστιανισμός και η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.