«Από τον Ιπποκράτη στον Μέγα Βασίλειο»
Ο Ιπποκράτης επηρεασμένος από τη φιλοσοφία του μεγάλου Σωκράτη, που ήταν και σύγχρονός του, θεώρησε ότι ολοκληρωτική θεραπεία δεν είναι μόνο του σώματος, αλλά και της ψυχής. Στο έργο του Πλάτωνα «Διάλογος με τον Χαρμίδη» ο νέος παραπονείται στον Σωκράτη ότι ταλαιπωρείται από ισχυρούς πονοκεφάλους και μ’ αυτήν την αφορμή αναπτύσσει στους συνομιλητές τους ποια ιατρική αγωγή είναι άριστη. Σύμφωνα με τον Σωκράτη είναι αδύνατον να θεραπεύσει ο γιατρός το σώμα ενός ασθενή πλήρως εάν δεν διαγνώσει και από τι πάσχει η ψυχή, δηλ. αν δεν επικοινωνήσει, αν δεν τον εμπιστευθεί ο ασθενής και εάν δεν κατανοήσει τον ψυχικό του κόσμο και τον τρόπο σκέψης του.
Αυτήν την φιλοσοφική άποψη του Σωκράτη ασπάσθηκε ο Ιπποκράτης στην άσκηση της ιατρικής του επιστήμης. Για τον Ιπποκράτη αντικείμενο της προσοχής και του ενδιαφέροντος του γιατρού δεν είναι αποκλειστικά η εξέταση των συμπτωμάτων της δυσλειτουργίας ενός οργάνου, αλλά η δυσλειτουργία ολόκληρου του ανθρώπου. Άρα για τον Ιπποκράτη ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως ψυχοσωματική οντότητα.
Αυτήν ακριβώς την ιπποκρατική ιατρική φιλοσοφία ασπάζονται και οι χριστιανοί ιατροί από τον 4ο αιώνα κι έπειτα με πρώτο τον Μέγα Βασίλειο. Ο χριστιανισμός ντύνει την ιατρική τέχνη των μεγάλων ελλήνων ιατρών με τον μανδύα της αγάπης και της φιλανθρωπίας. Η νέα χριστιανική διδασκαλία θεωρεί τον πάσχοντα ιερό πρόσωπο και τον ταυτίζει με τον Χριστό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία από μέρους της Εκκλησίας ξενώνων, νοσοκομείων, ιατρικών σχολών και ιατρικής δεοντολογίας.
Πρώτος ο Μέγας Βασίλειος χτίζει συγκρότημα προνοιακών και νοσοκομειακών ιδρυμάτων που ονομάστηκε «Βασιλειάδα». Διδάσκει προς τους νέους γιατρούς επηρεασμένος από τη διδασκαλία του Σωκράτη και του Ιπποκράτη ότι η ιατρική καλείται να αντιμετωπίσει τον κάθε άνθρωπο προσωπικά και η προσωπική αυτή σχέση έχει άμεση επίπτωση στη θεραπεία. Αυτή η αντίληψη του Αγίου Βασιλείου εκφράζει αλλά και διαμορφώνει και τη θεολογία της Εκκλησίας στο συγκεκριμένο θέμα η οποία αντιμετωπίζει τα προβλήματα του ανθρώπου εξατομικευμένα και ανθρωποκεντρικά. Ο Μέγας Βασίλειος στο έργο του «Όροι κατά πλάτος» γράφει σε νέο γιατρό ότι ο ίδιος φρόντιζε προσωπικά τους ασθενείς σου, τους χαιρετούσε με ασπασμό, συζητούσε μαζί τους, άλλαζε τα τραύματά τους. Δεν δίσταζε και στις περιπτώσεις των μολυσματικών ασθενειών να περιποιείται τους ασθενείς.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει για την «Βασιλειάδα»: «Νόσος φιλοσοφείται, συμφορά μακαρίζεται και το συμπαθές δοκιμάζεται»[2]. Ο Μέγας Βασίλειος γράφει σε επιστολή του σε γιατρούς: «Να προσέχετε ιδιαίτερα τους δύστροπους ασθενείς και να τους περιποιείσθε με καλωσύνη»[3]. Ενώ σε άλλη του ομιλία αναφέρει: «Ο γιατρός μάχεται εναντίον της νόσου και όχι των αρρώστων. Ο άρρωστος είναι πρόσωπο ιερό»[4].
Με όλα όσα αναφέραμε αποδεικνύεται ότι η ιατρική τέχνη από τον Ιπποκράτη και μετά και η Εκκλησία από τον Μ. Βασίλειο και τους Αναργύρους ιατρούς, εφάρμοσε την λεγόμενη «ψυχοσωματική ιατρική» και έδωσε στην ιατρική τέχνη χαρακτήρα φιλανθρωπικό. Αυτό άλλωστε έκανε και ο μεγάλος Ιατρός των ψυχών και των σωμάτων, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Πρώτα θεράπευε την ψυχή και μετά το σώμα.
Είναι γεγονός σήμερα ότι η φιλοσοφία αυτών των δύο μεγάλων ιατρών, του Ιπποκράτη και του Μ. Βασιλείου, επηρέασαν και τη σύγχρονη ιατρική η οποία προσπαθεί να ανακαλύψει και τις ψυχικές παραμέτρους της ασθένειας και να θεραπεύσει τον πάσχοντα ως ψυχοσωματική οντότητα.
[1] Πλάτων, Χαρμίδης 156b Περί Σωφροσύνης.
[2] Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 43, 63.
3] Μεγάλου Βασιλείου, «Λόγος προς ιατρόν», ΕΠΕ 3, 76.
[4] Μεγάλου Βασιλείου, «Ομιλία ότι ουκ έστιν αίτιος των κακών ο Θεός», ΕΠΕ 7.94, 1-2.