Ένωσαν κρανίο ανθρώπου, γνάθο ουραγκοτάγκου και δόντι χιμπατζή και το πούλησαν για εξέλιξη
Γρηγόρης Κεντητός
Ανάμεσα στο 1910 και το 1912, ο Charles Dawson, ερασιτέχνης αρχαιολόγος από την Αγγλία, παρουσίασε ένα εύρημα που έμελλε να συγκλονίσει την επιστήμη. Στο Piltdown του Sussex ισχυρίστηκε πως ανακάλυψε απολιθώματα ενός αρχαίου πλάσματος, ενός υποτιθέμενου κρίκου ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πίθηκο. Η ανακάλυψη έμεινε στην ιστορία ως ο «Άνθρωπος του Piltdown».
Το κρανίο που παρουσίασε ήταν ανθρώπινο. Σύγχρονο. Η κάτω γνάθος ανήκε σε ουραγκοτάγκο. Το δόντι, σε χιμπατζή. Τα οστά είχαν τρίφτηκαν, τροχιστεί, βουτηχτεί σε χημικά και σκόπιμα γεράσει με χρώματα και λεκέδες. Ήταν μια κατασκευή. Μια σύνθεση τριών ειδών για να μοιάζει με έναν πρόγονο που ποτέ δεν υπήρξε.
Η επιστημονική κοινότητα της εποχής, διψασμένη να αποδείξει την ανθρώπινη προέλευση από ευρωπαϊκό έδαφος, τον πίστεψε. Για σαράντα χρόνια, το Piltdown φιγουράριζε σε μουσεία και βιβλία ως απόδειξη της εξελικτικής θεωρίας. Ήταν ο κρίκος που κάποιοι ήθελαν τόσο πολύ να βρουν, που δεν σκέφτηκαν να τον ελέγξουν.
Το 1953, με τη βοήθεια νέων τεχνικών όπως η χρονολόγηση με φθόριο και μικροσκοπική ανάλυση, αποκαλύφθηκε η απάτη. Οι ενώσεις δεν ταίριαζαν, το χρώμα ήταν επιφανειακό, το δόντι είχε τροχιστεί για να μοιάζει φθαρμένο. Ολόκληρη η κατασκευή ήταν μια συνειδητή απόπειρα εξαπάτησης.
Η απάτη δεν ξεσκεπάστηκε αμέσως, γιατί επιβεβαίωνε προκαταλήψεις και φιλοδοξίες. Το Piltdown Man ήταν πιο χρήσιμο ψέμα παρά άχρηστη αλήθεια. Και όταν τελικά η αλήθεια βγήκε στο φως, κανείς δεν ήξερε πια ποιον να κατηγορήσει. Ο Dawson είχε πεθάνει δεκαετίες πριν. Και η επιστήμη, για πρώτη φορά, ντράπηκε.