Γιατί η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης μπορεί να είναι μεγαλύτερη από αυτή της Ισλανδίας που άλλαξε τον καιρό στην Ευρώπη;
Διονύσης Αντωνέλλος
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Σαντορίνη και στην Ισλανδία έχει αρκετές ομοιότητες αλλά και διαφορές, καθώς και οι δύο περιοχές είναι ιδιαίτερα ενεργές ηφαιστειακά λόγω της γεωλογικής τους θέσης.
Τόσο η Σαντορίνη όσο και η Ισλανδία έχουν ηφαίστεια που συνδέονται με τη θάλασσα. Η Καλντέρα της Σαντορίνης και τα υποθαλάσσια ηφαίστεια της Ισλανδίας (π.χ. το Surtsey) είναι αποτέλεσμα εκρήξεων που έλαβαν χώρα κάτω από το νερό.
Η έκρηξη της Θήρας (~1600 π.Χ.) επηρέασε το κλίμα της εποχής και συνδέεται με την καταστροφή του Μινωικού Πολιτισμού.
Οι εκρήξεις στην Ισλανδία, όπως το Laki (1783), προκάλεσαν πείνα και περιβαλλοντικές αλλαγές στην Ευρώπη λόγω της εκπομπής τεράστιων ποσοτήτων θείου στην ατμόσφαιρα.
Και οι δύο περιοχές έχουν ηφαίστεια που προκαλούν ισχυρές εκρήξεις με μεγάλες στήλες τέφρας. Η Σαντορίνη έχει ηφαίστεια τύπου Καληδονικού Τόξου, ενώ η Ισλανδία ηφαίστεια που σχηματίζονται πάνω στον Μεσοατλαντικό Ρήγμα.
Στη Σαντορίνη η ηφαιστειακή δραστηριότητα συνοδεύεται από σεισμούς και γεωθερμική δραστηριότητα (π.χ. αυξήσεις στη θερμοκρασία των θερμών πηγών) ενώ στην Ισλανδία μεγάλοι σεισμοί προηγούνται συχνά των ηφαιστειακών εκρήξεων λόγω της κίνησης των λιθοσφαιρικών πλακών.
Η Σαντορίνη ανήκει στο Ελληνικό Τόξο, όπου η Αφρικανική πλάκα βυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική ενώ η Ισλανδία βρίσκεται πάνω στο Μεσοατλαντικό Ρήγμα, όπου η Ευρασιατική και η Βορειοαμερικανική πλάκα απομακρύνονται.
Στη Σαντορίνη, το μάγμα είναι πλούσιο σε διοξείδιο του πυριτίου (σιλικόνη), κάνοντας τις εκρήξεις ιδιαίτερα εκρηκτικές. Αντίθετα, στην Ισλανδία, το μάγμα είναι βασαλτικό, κάτι που συνήθως οδηγεί σε λιγότερο εκρηκτικές, αλλά μεγάλης διάρκειας εκχύσεις λάβας (όπως η έκρηξη στο Eyjafjallajökull το 2010).
Η Σαντορίνη και η Ισλανδία είναι ηφαιστειακά ενεργές περιοχές με ισχυρές εκρήξεις, αλλά η Σαντορίνη έχει πιο εκρηκτικά ηφαίστεια λόγω του τύπου μάγματος, ενώ η Ισλανδία είναι πιο συνεχώς ενεργή με συχνές ροές λάβας λόγω του τεκτονικού της περιβάλλοντος.