Σήμερα, τελειώνει το Δωδεκαήμερο. Δωδεκαήμερο είναι ο κύκλος των χαρμοσύνων εορτών, που αρχίζουν με τη γέννηση του Χριστού και τελειώνουν με τη βάπτιση του. Οι ημέρες είναι δώδεκα αν αφαιρεθεί η νηστήσιμος παραμονή των Φώτων.
Την ημέρα των Χριστουγέννων είδαμε το Χριστό νήπιο στο σπήλαιο.
Την 1η Ιανουαρίου τον είδαμε βρέφος οκτώ ημερών να περιτέμνεται και να λαμβάνει το όνομα Ιησούς. Και σήμερα τον βλέπουμε «άνδρα τέλειον» (Eφ. 4,13), σε ηλικία τριάντα ετών, που έρχεται στα Iορδάνεια ρείθρα να βαπτισθεί.
Γύρω από τη βάπτιση δημιουργούνται ορισμένα ζητήματα, τα οποία θέλουν εξήγηση.
Ένα ζήτημα είναι το εξής. Από τα Ευαγγέλια γνωρίζουμε τη ζωή του Χριστού. Οι πληροφορίες όμως φτάνουν μέχρι τότε που ο Χριστός δωδεκαετής, δώδεκα χρονών, πήγε στα Ιεροσόλυμα, προσκύνησε στο ναό του Σολομώντος, έμεινε εκεί τρεις μέρες, και κατέπληξε τους σοφούς του Ισραήλ με τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις του. Μετά, τα Ευαγγέλια σιγούν· υπάρχει ένα κενό.
Πού ήταν και τί έκανε ο Χριστός από 12 μέχρι 30 ετών;
Αυτό το κενό εκμεταλλεύονται οι εχθροί της πίστεως. Και τι λένε· ότι στο διάστημα αυτό (των δεκαοκτώ ετών) ταξίδεψε και πήγε μακριά, σε διάφορες χώρες, και ιδιαιτέρως στη χώρα της μυστικοπαθείας, τις Ινδίες, κ’ εκεί διδάχθηκε τη σοφία που κατόπιν εδίδαξε.
Ψέμα μέγα! Γιατί δεν πήγε πουθενά ο Χριστός. Πώς αποδεικνύεται αυτό; Το λέει το Ευαγγέλιο, σας το εξηγώ και με παράδειγμα.
Εγώ λόγου χάριν κατάγομαι από ένα μικρό χωριό των Κυκλάδων. Εάν πάτε εκεί στο χωριό μου, θα σας πούνε πληροφορίες για τη ζωή μου· που ήμουν μικρός, που πήγα στο δημοτικό, που πήγα στο γυμνάσιο, που πήγα στο πανεπιστήμιο, που…, που… Όλα τα ξέρουν. Γιατί αυτά συζητούν. Γνωρίζουν όλες τις λεπτομέρειες της ζωής κάθε συγχωριανού τους…
Σ’ ένα μικρό χωριό έμεινε και ο Χριστός, στη Ναζαρέτ· γι’ αυτό ονομάστηκε Ναζωραίος. Όταν λοιπόν πήγε μεγάλος, τριάντα ετών, και κήρυξε στη Ναζαρέτ, τι είπανε;
– Περίεργο πράγμα! Αυτός σχολείο δεν πήγε· «πώς ούτος γράμματα οίδε, μή μεμαθηκώς;» (Iωάν. 7,15), πού γνωρίζει τέτοια πράγματα;… Οι συμπατριώτες του δηλαδή μαρτυρούν, ότι δεν έφυγε από τον κύκλο της Ναζαρέτ, αλλά τί έκανε; Το διάστημα αυτό των 18 ετών ήταν εκεί ο πρώτος εργάτης.
Ας τ’ ακούσουν αυτό όσοι εργατοπατέρες και ψευτοπροστάτες εκμεταλλεύονται τους εργάτες. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός υπήρξε εργάτης, με ρόζους στα χέρια. Φτωχός, δούλευε στο εργαστήριο του αγίου Ιωσήφ για να συντηρήσει τον εαυτό του και την αγία του μητέρα. Υπάρχει και εικόνα, που τον παριστάνει μέσα στο ξυλουργείο του νομιζομένου πατέρα του, να κρατάει στα χέρια πριόνια και σκεπάρνια και να εργάζεται.
Ιδού λοιπόν πού ήταν ο Χριστός από 12 μέχρι 30 ετών. Εάν είχε λείψει σε άλλες χώρες, θα το γνώριζαν οι συμπατριώτες του. Αλλ’ αυτοί μαρτυρούν, ότι δεν έλειψε· γι’ αυτό απορούν, πώς γνωρίζει «γράμματα μή μεμαθηκώς».
– Μια άλλη απορία είναι η εξής. Γνωρίζουμε, ότι κάθε άνθρωπος είναι αμαρτωλός. Ένας μόνο υπήρξε αναμάρτητος, ο Χριστός. Τότε όμως γεννάται το ερώτημα· Αφού είναι αναμάρτητος, Γιατί βαπτίσθηκε ο Χριστός; Απαντούμε.
Βαπτίσθηκε ο Χριστός, για να γίνει επισήμως γνωστός. Μέχρι την ώρα εκείνη ήταν άγνωστος. Κανείς δεν τον εγνώριζε. Ποιος να υποπτευθεί, ότι κάτω από τον εργάτη εκείνον με τα πριόνια και τα σφυριά κρυβόταν ο δημιουργός του παντός, ο αναμενόμενος Μεσσίας;
Και σ’ αυτόν ακόμα τον Πρόδρομο ήταν άγνωστος. Τώρα γίνεται σε όλους γνωστός.
Γιατί βαπτίσθηκε ο Χριστός;
Ακόμη Βαπτίσθηκε ο Χριστός, για να φανερωθεί το μυστήριο της αγίας Τριάδος. Την ώρα της βαπτίσεως φανερώθηκε ο αληθινός Θεός, που ήταν άγνωστος σε όλη την αρχαία εποχή.
Οι Αθηναίοι πρόγονοί μας στο «κλεινόν άστυ» είχαν στήσει βωμό τω «αγνώστω Θεώ» (Πράξ. 17,23).
Στα ρείθρα του Ιορδάνου λοιπόν φανερώθηκε ο αληθινός Θεός. Πώς φανερώθηκε; Ως αγία Τριάς. Ένας Θεός – τρία πρόσωπα, Πατήρ Υιός και Άγιον Πνεύμα. Ασύλληπτο μυστήριο! Τι παράδειγμα ν’ αναφέρω;
Να κάτι που δεν το εγνώριζα· όταν γίνεται διάσπασις του ατόμου, λένε ότι εκπέμπονται τρία σωματίδια· ένα είναι το άτομο, και εκπέμπει τρία σωματίδια. Τα τρία γίνονται εννιά, και ούτω καθεξής· αυξάνουν κατά γεωμετρική πρόοδο. Μια βοηθητική εικόνα είναι αυτό, αλλ’ ότι και να πούμε δεν μπορούμε να εξηγήσουμε το μέγα μυστήριο.
Μήπως άλλωστε μπορούμε να εξηγήσουμε τα μικρότερα μυστήρια της φύσεως;
Ο μέγας μαθηματικός Αϊνστάιν λέει· «Kολυμπούμε σε ωκεανό μυστηρίων…».
Γι’ αυτό εδώ, πέρα από το λογικό και τις πέντε αισθήσεις, χρειάζεται η «έκτη αίσθησις», δηλαδή η πίστις. Δια της πίστεως εγγίζουμε το μέγα μυστήριο και, σκώληκες εμείς, μικρά και ασήμαντα όντα, σκύβουμε τον αυχένα και λέμε· Αγία Τριάς, Πατήρ Υιός και Άγιον Πνεύμα, ελέησον τον κόσμον.
Φανέρωσις της αγίας Τριάδος σήμερα· Πατήρ Υιός και Άγιον Πνεύμα. Ανοίξαν τα ουράνια. Tαράχθηκαν τα νερά. «O Ιορδάνης εστράφη εις τα οπίσω» (Ψαλμ. 113,3). Περιστερά παρουσιάστηκε, σύμβολο της αγνότητος και καθαρότητος. Και φωνή ακούστηκε· «Ούτος εστιν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ο ευδόκησα» (Mατθ. 3,17).
Ακόμη βαπτίσθηκε ο Χριστός και για να γίνει υπόδειγμα των Χριστιανών. Ο ίδιος δεν είχε ανάγκη από βάπτισμα· εμείς έχουμε ανάγκη από την κάθαρση που χαρίζει το μυστήριο. Το νερό της κολυμβήθρας δεν είναι κοινό νερό – αν πιστεύεις βέβαια· αν δεν πιστεύεις, δικαίωμά σου…
Aφ’ ης στιγμής ο ιερεύς βάζει πετραχήλι και ευλογεί, από την ώρα εκείνη το νερό παίρνει πλέον θαυματουργό δύναμη, ορατή δια της πίστεως, και μέσα στην κολυμβήθρα θάβεται ο παλαιός Αδάμ με όλα τα αμαρτήματά του, και ο άνθρωπος βγαίνει πιο λευκός κι από το χιόνι. Αυτή είναι η πίστις μας. Έγινε λοιπόν το βάπτισμα του Χριστού υπόδειγμα για μας.
– Τέλος ένα ακόμη ερώτημα. Βαπτίζεται κάθε μεγάλος άνθρωπος γιατί είναι αμαρτωλός· τα αθώα νήπια όμως γιατί να βαπτίζονται;
Απάντησις· διότι φέρουν το προπατορικό αμάρτημα. Μερικοί θα γελάσουν ακούγοντας αυτά· αλλά έρχεται σήμερα η επιστήμη, η ψυχολογία, να βεβαιώσει, ότι αυτό είναι αληθές· μόνο που το λέει με άλλα λόγια. δεν έχω καιρό να σας μιλήσω για το προπατορικό αμάρτημα. Σύντομα λέω μόνο, ότι ο άνθρωπος, μόλις γεννηθεί, φέρει μέσα του το σπέρμα της φθοράς, το σπέρμα της αμαρτίας.
Αυτό με τη γλώσσα της επιστήμης λέγεται «κληρονομικότης», και το παραδέχονται όλοι. Άμα όμως το πεις «προπατορικό αμάρτημα», ενοχλούνται. Το παιδί, λοιπόν, έχει κι αυτό κάποια ενοχή· και γι’ αυτό γίνεται η βάπτισις, για να σβήσει η ενοχή, η οποία προέρχεται από το προπατορικό αμάρτημα.
Λύσαμε, αγαπητοί μου, μερικές απορίες. Τι έκανε ο Χριστός από δώδεκα μέχρι τριάντα ετών. Γιατί ο Χριστός, ενώ είναι αναμάρτητος, βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη. Γιατί βαπτίζονται και τα μικρά παιδιά. Τώρα θα μού πείτε·
– Εμείς βαπτισθήκαμε, και έπρεπε εν συνεχεία να κρατήσουμε άσπιλο το χιτώνα, να μη διαπράξουμε αμαρτία μετά το βάπτισμα. Αλλά δυστυχώς και μετά το ιερό μυστήριο πέσαμε πάλι και είμεθα βουτηγμένοι σε αμαρτίες. Πρέπει λοιπόν ν’ απελπισθούμε;
Όχι, όχι! Εάν και χίλιες φορές ν’ αμαρτήσεις και να πέσεις, μη απελπισθείς. Σήκω πάλι επάνω. Διότι υπάρχει κ’ ένα άλλο βάπτισμα, όπως λένε οι πατέρες της Εκκλησίας· είναι το δάκρυ της μετανοίας και Εξομολογήσεως. Τα δάκρυα του Πέτρου, της αμαρτωλής γυναίκας, τα δάκρυα μυριάδων μετανοούντων ανθρώπων…
Πολλά τα δάκρυα στον κόσμο. Υπάρχει άνθρωπος που δεν έκλαψε; «Kοιλάς κλαυθμώνος» λέγεται η γη (Ψαλμ. 83,6), κοιλάδα δακρύων. Αλλ’ αυτά συνήθως είναι δάκρυα μάταια, άχρηστα. Διότι όσο και να κλάψεις λ.χ. για ένα νεκρό, δε μπορείς να τον αναστήσεις.
Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα δάκρυα πολύτιμα, δάκρυα σπάνια. Είναι τα δάκρυα της μετανοίας. Δώστε μου, δώστε μου, αμαρτωλοί, ένα τέτοιο δάκρυ! Tο δάκρυ αυτό, που χύνεις εδώ για τ’ αμαρτήματά σου, ισοδυναμεί με τον Ιορδάνη. Αυτό το δάκρυ γίνεται Ιορδάνης ποταμός, γίνεται ωκεανός, μέσα στον οποίο πλένονται τα αμαρτήματα του κόσμου, όλων των γενεών. Και τότε δοξάζεται και υμνείται ο Χριστός εις πάντας τους αιώνας. Αμήν.
† επίσκοπος Αυγουστίνος