Εν όψει του νομοσχεδίου για το θέμα του γάμου των ομοφυλόφιλων ζευγαριών και της ψήφισής του από το ελληνικό Κοινοβούλιο, διατυπώθηκε ο ισχυρισμός ότι η μαζική παραίτηση βουλευτών και αναπληρωματικών των κομμάτων της αντιπολίτευσης μπορεί να οδηγήσει σε παύση λειτουργίας της Βουλής και σε πρόωρες εκλογές. Αυτός ο ισχυρισμός είναι αβάσιμος.
Σύμφωνα με το άρθρο 51 παρ. 1 του Συντάγματος προβλέπεται ότι ο αριθμός των βουλευτών ορίζεται με νόμο, δεν μπορεί όμως να είναι μικρότερος από διακόσιους ούτε μεγαλύτερος από τριακόσιους. Άρα δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένος ο αριθμός 300 οπωσδήποτε βουλευτών.
Ακόμη, σύμφωνα με το άρθρο 41 του Συντάγματος η διάλυση της Βουλής προβλέπεται στην περίπτωση που έχουν παραιτηθεί δύο Κυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα και για την ανανέωση της λαϊκής εντολής προκειμένου να αντιμετωπισθεί εθνικό θέμα εξαιρετικής σημασίας.
Το άρθρο 104 παρ. 1και 2 του εκλογικού νόµου (ΠΔ 26/2012) ορίζει ότι:
- Οι βουλευτικές έδρες που κενώνονται για οποιοδήποτε λόγο κατά τη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου σε κάποια εκλογική περιφέρεια, πληρώνονται από τους αναπληρωματικούς του ίδιου συνδυασμού στην ίδια εκλογική περιφέρεια, που τυχόν έχουν ανακηρυχθεί, οἱ οποίοι καλούνται από τον Πρόεδρο της Βουλής για την πλήρωση έδρας που κενώθηκε κατά τη σειρά της ανακήρυξής τους.
- Αν δεν υπάρχουν αναπληρωματικοί που προβλέπει η προηγούµενη παράγραφος ή ο αριθµός τους έχει εξαντληθεί, προκηρύσσεται αναπληρωματική εκλογή στην εκλογική περιφέρεια, στην οποία κενώθηκαν οι βουλευτικές έδρες.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι εφόσον κενωθεί έδρα βουλευτή, αυτή καλύπτεται αυτομάτως και αναγκαστικά καταρχήν από αναπληρωματικό βουλευτή, εφόσον υπάρχει, και, αν δεν υπάρχει αναπληρωματικός, ή αν παραιτηθούν όλοι οι αναπληρωματικοί του κόμματος που κατέλαβε την έδρα σε συγκεκριμένη περιφέρεια, καλύπτεται µε διεξαγωγή αναπληρωματικών εκλογών. Στην περίπτωση αυτή δεν κλείνει η Βουλή. Δεν υπάρχει νομική διάταξη που να ορίζει ότι αν ο αριθμός των βουλευτών μειωθεί κάτω των 300, η Βουλή αδυνατεί να νομοθετεί. Εφόσον φυσικά εξασφαλίζονται τα συνταγματικά όρια απαρτίας. Στην περίπτωση λοιπόν που διακοπεί πρόωρα η θητεία βουλευτή, η εξέλιξη αυτή δεν ασκεί επίδραση στη ζωή της Βουλής, αλλά συνεχίζεται έως ότου συμπληρωθεί.
Αναπληρωματικές εκλογές διενεργήθηκαν στο παρελθόν κατά το έτος 1992 σε ιδιάζουσες πολιτικές συνθήκες, όπου στις 5 Απριλίου του 1992 διεξήχθη αναπληρωματική εκλογή στη Β’ Εκλογική Περιφέρεια της Αθήνας για την πλήρωση της κενωθείσας θέσης του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Δημήτρη Τσοβόλα, ο οποίος εξέπεσε του αξιώματός του, λόγω καταδίκης από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο – και στην περίπτωση εκείνη, τονίζουμε ότι η Βουλή ουδέποτε έκλεισε κατά τη διενέργεια αναπληρωματικών εκλογών. Το ιστορικό αυτό παράδειγμα[i] αποδεικνύει του λόγου μας το αληθές.
Το ενδεχόμενο αυτό που εγείρεται σήμερα, έχει απασχολήσει και στο παρελθόν το δημόσιο διάλογο ως κίνηση παρελκυστικής πολιτικής. Καμία πολιτική δύναμη στο παρελθόν δεν έκανε χρήση μιας τέτοιας τακτικής που τώρα προτείνουν ανεύθυνα διάφορα πολιτικά πρόσωπα.
Συμπερασματικά:
Η παραίτηση ή κατ’ άλλο τρόπο απώλεια της βουλευτικής ιδιότητας από εν ενεργεία βουλευτή δεν οδηγεί σε κλείσιμο της Βουλής.
Σύμφωνα με το Σύνταγμά μας η Βουλή μπορεί να λειτουργήσει και με λιγότερους βουλευτές και ενδεχομένως, σε περίπτωση παραίτησης, η έδρα να μείνει κενή. Διότι δεν είναι συνταγματικά κατοχυρωμένος ο αριθμός 300 οπωσδήποτε βουλευτών, αλλά ορίζεται ένα όριο 200-300 και τον ακριβή αριθμό τον προσδιορίζει κοινός νόμος. Άρα δεν παραβιάζεται το Σύνταγμα αν η Βουλή λειτουργήσει με λιγότερους από 300 βουλευτές που ο ισχύων νόμος ορίζει.
Η Βουλή επομένως δεν διαλύεται και δεν προκηρύσσονται εκλογές ακόμη κι αν παραιτηθούν μεμονωμένα ή ομαδικά κάποιοι βουλευτές της αντιπολίτευσης. Η πολιτική ιστορία και πρακτική το αποδεικνύει στην περίπτωση έκπτωσης Τσοβόλα το 1992.
Στην περίπτωση δε μιας οργανωμένης παραίτησης όλων των βουλευτών ενός κόμματος μειοψηφίας, διαδοχικά ή από κοινού, το πιθανότερο είναι ότι θα ψηφισθεί νόμος από την πλειοψηφία, με τον οποίο αφενός η λειτουργία της Βουλής θα συνεχίζει να λειτουργεί και δεν θα παύει παρά τη μείωση του συνολικού αριθμού των βουλευτών, και αφετέρου θα χαρακτηριστεί μια τέτοια συμπεριφορά του κόμματος που θα το επιχειρήσει ως καταχρηστική και πράξη αντικοινοβουλευτική, με ό,τι ένας τέτοιος χαρακτηρισμός συνεπάγεται.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[i] Η τότε Βουλή, για παράδειγμα, πραγματοποίησε την επίσημη συνεδρίαση ΡΗ’ την Παρασκευή 3 Απριλίου 1992, τελευταία εργάσιμη προ των τότε αναπληρωματικών εκλογών, και την επίσημη συνεδρίαση ΡΘ’ τη Δευτέρα 6 Απριλίου 1992, αμέσως επομένη μέρα των εκλογών της 5ης Απριλίου.