Η πρώτη σκληρή μάχη Trump με το βαθύ κράτος των ΗΠΑ – Η καρατόμηση Powell, το Κογκρέσο, οι αγορές και το τραπεζικό λόμπι
Είναι μία μάχη υψηλού ρίσκου καθώς θα κρίνει την πορεία της οικονομίας, αλλά θα δείξει τις προθέσεις της νέας κυβέρνησης όσον αφορά το πόσο θα επιδιώξει να ασκήσει την ισχύ της – στα δύσκολα από την αρχή, γιατί δεν αρκεί η καταγγελία του «βαθέος κράτους», ο Trump πρέπει να το διαλύσει στην πράξη.
Σε ένα χαρακτηριστικά φορτισμένο στιγμιότυπο από στη συνέντευξη Τύπου της FOMC (Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς) την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, δύο δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Jerome Powell σχετικά με την προοπτική ο Donald Trump να ζητήσει από αυτόν να παραιτηθεί.
Ο πρώτος δημοσιογράφος ρώτησε «θα παραιτηθήκατε αν το ζητούσε ο Donald Trump;»
Ο Powell απάντησε με ένα ηχηρό «όχι» ακολουθούμενο από σιωπή.
Λίγες στιγμές αργότερα, ο Powell ρωτήθηκε από έναν άλλο δημοσιογράφο εάν ήταν νόμιμο για τον Trump είτε να τον απολύσει είτε να τον «υποβιβάσει» —δηλαδή να καθαιρέσει τον Powell από επικεφαλής, αλλά να τον αφήσει στο Συμβούλιο των Διοικητών.
Σε αυτό, ο Powell απάντησε ξερά: «δεν επιτρέπεται από το νόμο», ενώ η θητεία του ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2026.
Προφανώς, ο Powell επιθυμούσε να μην αφήσει καμία ασάφεια σχετικά με αυτή την τοποθέτησή του και παίρνει θέση μάχης.
Θα συμφωνούσε κάποιος ότι το πνεύμα του νόμου λέει αυτό, ότι ένας πρόεδρος δεν μπορεί να απομακρύνει έναν πρόεδρο της Fed, εκτός από από την καταγγελία για κάποιου είδους ανάρμοστη συμπεριφορά.
Όμως, η ασάφεια παραμένει.
Ακόμη και υπέρμαχοι του μύθου της «ανεξαρτησίας της Fed», παραδέχονται ότι ο Trump θα μπορούσε ενδεχομένως να απομακρύνει τον Powell.
Οι ειδικοί που μίλησαν στο ABC News αναγνώρισαν ότι υπάρχει κάποια νομική ασάφεια σχετικά με το είδος της συμπεριφοράς που να δικαιολογεί επαρκή αιτία για την καρατόμηση του επικεφαλής, αλλά είπαν ότι μια διαφωνία σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής είναι απίθανο να πληροί τις πρόνοιες αυτής της νομοθετικής πρόνοιας.
Ωστόσο, ο Trump θα μπορούσε να επιχειρήσει να εκπαραθυρώσει τον Powell και να αφήσει τα δικαστήρια ερμηνεύουν τον νόμο, πρόσθεσαν ειδικοί, σημειώνοντας ότι η υπόθεση θα μπορούσε να καταλήξει στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου έχουν την πλειοψηφία οι συντηρητικοί, διορισμένοι από την πρώτη θητεία Trump.
«Ο Trump θα μπορούσε να προσπαθήσει», λέει o Alan Blinder, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Princeton και πρώην αντιπρόεδρος της Federal Reserve.
«Είναι απίθανο να έχει αυτή την εξουσία, αλλά αν το πάει στο Ανώτατο Δικαστήριο, δεν ξέρω τι να υποθέσω πώς θα αποφασίσει ».
Αντίθετα, θα μπορούσε να αφήσει τον Powell στη θέση του στο 7μελές Συμβούλιο των Διοικητών της Fed, αλλά να τον υποβιβάσει από τον ρόλο του ως προέδρου, είπε ο Blinder.
«Αυτό είναι ένας λεπτός χειρισμός που δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ», είπε ο Blinder, αναγνωρίζοντας την έλλειψη σαφήνειας σχετικά με το εάν θα επιτρεπόταν.
«Δεν μπορούμε να απαντήσουμε σε αυτό το ίδιο οριστικά».
Σε κάθε περίπτωση, ο πιθανότατα θα πρέπει να ξοδέψει κάποιο σοβαρό πολιτικό κεφάλαιο, εάν θέλει να απομακρύνει τον Powell μέσω της προεδρικής εξουσίας.
Η αγορά και η νομισματική πολιτική
«Δεν νομίζω ότι θα έπρεπε να μου επιτραπεί να το διατάξω, αλλά νομίζω ότι έχω το δικαίωμα να κάνω σχόλια σχετικά με το εάν τα επιτόκια πρέπει να αυξηθούν ή να μειωθούν», δήλωσε ο Dinald Trump στο The Economic Club of Chicago. τον περασμένο μήνα.
Ο Pierre-Olivier Gourinchas, ο κορυφαίος οικονομολόγος του ΔΝΤ, δήλωσε στους Financial Times ότι «η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας είναι ένα από τα σπουδαία επιτεύγματα που είχαμε τα τελευταία 50 χρόνια».
«Οτιδήποτε θα πήγαινε προς την κατεύθυνση της μείωσης της αξιοπιστίας μιας κεντρικής τράπεζας για την καταπολέμηση του πληθωρισμού είναι δυνητικά πρόβλημα» και οι αγορές μπορεί να το ερμηνεύσουν ως κήρυξη πολέμου.
Ο Trump θα εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο σε μια εποχή που η Fed συζητά πόσο γρήγορα θα μειώσει τα επιτόκια σε ένα επίπεδο που δεν περιορίζει πλέον την ανάπτυξη, αλλά θα διατηρεί επίσης υπό έλεγχο τις ανοδικές πιέσεις στις τιμές.
Οι αγορές είναι έτοιμες να τιμωρήσουν οποιαδήποτε λάθος κίνηση, όπως έδειξαν πρόσφατα με τη Βρετανία.
Αυτό θα απαιτήσει μια προσεκτική πράξη εξισορρόπησης, στην οποία ο Powell αναφέρθηκε την Πέμπτη (7/11) μετά την απόφαση της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς για μείωση των επιτοκίων κατά ένα τέταρτο της μονάδας.
Υπάρχει η ευκαιρία για πολιτικές εντάσεις, εάν η Fed δεν μειώσει τα επιτόκια τόσο γρήγορα όσο θα ήθελε ο Trump.
Ο Powell δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να αυξήσει ξανά τα επιτόκια εάν επιδεινωθούν οι οικονομικές συνθήκες – μια προειδοποίηση προς τον εκλεγμένο πρόεδρο λόγω των φόβων ότι τα σχέδιά του να επιβάλει σαρωτικούς δασμούς, μαζική απέλαση μεταναστών και χαμηλότερους φόρους θα μπορούσαν να αναζωπυρώσουν τις ανοδικές πιέσεις στις τιμές.
Η πολιτική παρέμβαση σε ένα περιβάλλον αναζωπυρούμενου πληθωρισμού θα ήταν ένα «σενάριο καταστροφής», δήλωσε ο Şebnem Kalemli-Özcan, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Brown και οι αγορές θα το ερμήνευαν ως απευθείας επίθεση στην ανεξαρτησία της ανεξάρτησης αρχής.
Οι χαϊδεμένοι τεχνοκράτες
Ωστόσο, η εμφανής περιφρόνηση του Powell στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο θα έπρεπε να μας προκαλεί να αναρωτηθούμε γιατί πλούσιοι, χαϊδεμένοι, τεχνοκράτες όπως αυτός ενεργούν σαν η απομάκρυνσή τους να συνιστά κάποιου είδους παράβαση του δικαίου.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι απλώς γραφειοκράτες και η απομάκρυνσή τους δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με τρόμο περισσότερο από την απομάκρυνση ενός υφυπουργού Γεωργίας – αυτό είναι μια οπτική την οποία αναμένεται να αναπτύξει η κυβέρνηση Trump.
Το Κογκρέσο πρέπει να απολύσει τον Powell και να μην σταματήσει εκεί
Ανεξάρτητα από το ποιες μπορεί να είναι οι νομικές εξουσίες του Trump, είναι σαφές ότι το Κογκρέσο έχει τη δύναμη να απομακρύνει τον Powell, όπως το Κογκρέσο έχει την εξουσία να καταργήσει εντελώς την κεντρική τράπεζα.
Το Κογκρέσο θα πρέπει φυσικά να καταργήσει εντελώς τη Fed, αλλά εάν τα μέλη δεν έχουν το… στομάχι για αυτή την ηρωική πράξη, το Κογκρέσο μπορεί να ξεκινήσει με την τροποποίηση του νόμου για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα για να καταστήσει σαφές ότι ο πρόεδρος της Fed δεν είναι… ιερό πρόσωπο, απαραβίαστης εξουσίας, σε αντίθεση με τους κοινούς θνήτούς που στην πραγματικότητα εκλέγονται για να διοικήσουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους το Κογκρέσο θα μπορούσε να προσεγγίσει αυτό το ζήτημα.
Για παράδειγμα, το Κογκρέσο θα μπορούσε να αναθεωρήσει το νόμο για να επιτρέψει στο Κογκρέσο να απομακρύνει τον πρόεδρο της Fed με πλειοψηφία σε κάθε Σώμα.
Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, εφόσον οι κεντρικοί τραπεζίτες λάβουν το μήνυμα ότι δεν είναι ιδιαίτερες περιπτώσεις σε σχέση με τους κοινούς θνητούς.
Περιορισμός της δράσης της Fed – Τι πρέπει να αλλάξει
To Κογκρέσο θα μπορούσε να κάνει και μερικές άλλες κρίσιμες αλλαγές.
Το Κογκρέσο θα πρέπει να απαγορεύσει στη Fed να αγοράζει περιουσιακά στοιχεία οποιουδήποτε είδους.
Αυτό θα τερμάτιζε τη συνήθεια της Fed να αγοράζει τίτλους με υποθήκη και κρατικούς τίτλους για να στηρίξει την τάξη των τραπεζιτών και τους φίλους του Powell –δηλαδή τη Janet Yellen στο Υπουργείο Οικονομικών.
Θα τερματίσει επίσης την δυνατότητα της Fed να χειραγωγεί τα επιτόκια, καθώς το κύριο εργαλείο της Fed εδώ είναι οι λεγόμενες «λειτουργίες ανοιχτής αγοράς».
Μια δεύτερη βασική αλλαγή που είναι πολύ απαραίτητη είναι η κατάργηση της λεγόμενης «διπλής εντολής» της Fed.
Όπως η Fed θέλει να αναφέρει συχνά, η Fed έχει διπλή εντολή τόσο για «σταθερές τιμές» όσο και για «μέγιστη απασχόληση».
Το Κογκρέσο θα πρέπει να καταργήσει αμέσως την εντολή για την επίτευξη του ποσοστού «μέγιστης απασχόλησης», επειδή ο μόνος σκοπός που έχει ποτέ εξυπηρετήσει ήταν ως δικαιολογία για την κεντρική τράπεζα να διογκώσει την προσφορά χρήματος και να εκδίδει πληθωριστικό χρήμα.
Όπως είναι ξεκάθαρο από τις συνεντεύξεις τύπου και τις δημοσιεύσεις της Fed, η Fed δικαιολογεί συστηματικά την επιπόλαιη πολιτική της όσον αφορά την εκπλήρωση της εντολής της για μεγιστοποίηση του πληθωρισμού.
Δηλαδή, η Fed συχνά λέει κάτι που σημαίνει ότι «ασπαζόμαστε την πολιτική για εύκολο χρήμα επειδή η διπλή μας εντολή για μεγιστοποίηση της απασχόλησης λέει ότι πρέπει να το κάνουμε»
. Το Κογκρέσο θα πρέπει απλώς να διαγράψει την εντολή (mandate).
(Παρεμπιπτόντως, η Fed έχει στην πραγματικότητα μια τρίτη εντολή: Είναι να διασφαλίσει σε μέτριο ύψος τα μακροπρόθεσμα επιτόκια».
Η αφαίρεση από την εξουσία της Fed να αγοράζει περιουσιακά στοιχεία πιθανώς ακυρώνει αυτήν την εντολή σε κάθε περίπτωση, αλλά το Κογκρέσο μπορεί επίσης να αφαιρέσει κάθε αμφιβολία και να απαγορεύουν εντελώς στη Fed να χειραγωγεί τα επιτόκια του κάθε είδους.)
Η ανεξαρτησία της Fed δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ για καλό σκοπό.
Η παράδοση του Franklin Roosevelt
Φυσικά, εάν το Κογκρέσο επιχειρούσε κάτι από αυτά, οι εκπρόσωποι της Fed στα μέσα ενημέρωσης και στο Κογκρέσο θα προσπαθήσουν να μιλήσουν για το πώς τέτοια πράγματα είναι πρωτοφανή και πρέπει να σεβαστούμε την «ανεξαρτησία της Fed».
Οι εκπρόσωποι των μέσων ενημέρωσης στη Fed συχνά ισχυρίζονται ότι οι προσπάθειες εκλεγμένων αξιωματούχων να χαλιναγωγήσουν τεχνοκράτες της Fed παραβιάζουν «μακροχρόνιους κανόνες» που σέβονται την ανεξαρτησία της Fed.
Αυτή είναι μια φανταστική εκδοχή της ιστορίας.
Δεν υπάρχει τώρα, και δεν υπήρξε ποτέ, κάτι τέτοιο όπως ανεξαρτησία της Fed, επειδή η Fed πάντα βοηθά πρόθυμα το καθεστώς το οποίο υπηρετεί.
Νωρίς, η ανεξαρτησία της Fed δεν υπήρχε καν στη θεωρία και ήταν ρητά περιορισμένη από το νόμο.
Πριν από το 1935, ο ελεγκτής του νομίσματος (όπως λεγόταν τότε) και ο υπουργός Οικονομικών συμμετείχαν στο διοικητικό συμβούλιο της Fed, διασφαλίζοντας έτσι μια απευθείας γραμμή επικοινωνίας από τον Λευκό Οίκο προς τη Fed.
Το 1933, φυσικά, Franklin Roosevelt εξέδωσε ένα εκτελεστικό διάταγμα που καταργούσε τον κανόνα του χρυσού και διέταξε τη Fed να παραδώσει όλο το χρυσό της στο Υπουργείο Οικονομικών.
Αυτή ήταν η «ανεξαρτησία της Fed» υπό τον αγαπημένο πρόεδρο της Αριστεράς του εικοστού αιώνα!
Ακόμη και μετά το 1935, έγινε κατανοητό ότι η Fed θα βοηθούσε πάντα το Υπουργείο Οικονομικών με χρηματοδότηση όποτε ήταν απαραίτητο.
Αυτό έγινε και πάλι προφανές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Fed ουσιαστικά βοήθησε στην άντληση κεφαλαίων για την πολεμική προσπάθεια.
Η Fed συμφώνησε το 1942 να δεσμεύσει τα επιτόκια των κρατικών τίτλων.
Η Fed συμμετείχε επίσης σε μια σειρά μέτρων ελέγχου των τιμών και κανονισμούς που είχαν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τον Λευκό Οίκο.
Μόνο μετά τη Νομισματική Συμφωνία του 1951 υπήρξε de jure κατεύθυνση για να δοθεί στη Fed αυτονομία στον καθορισμό της νομισματικής πολιτικής.
Ωστόσο, η Fed δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ καμία από αυτήν την υποτιθέμενη αυτονομία για να κάνει κάτι καλό.
Το έχουμε δει αυτό να αποδεικνύεται αμέτρητες φορές αφού η Fed έκανε πάντα ευχαρίστως το καθήκον της για να εξασφαλίσει ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα πάρει αυτό που θέλει.
Από τις προσπάθειες της Fed να χρηματοδοτήσει τα ομοσπονδιακά ελλείμματα τη δεκαετία του 1970, τη Συμφωνία Plaza το 1985 και την πλημμύρα του εύκολου χρήματος από το 2008, η Fed δεν χρησιμοποίησε ποτέ τη λεγόμενη ανεξαρτησία της για να χαλιναγωγήσει πραγματικά την κυβερνητική σπατάλη.
Η προστασία των τραπεζών
Αυτό που έχει σημασία για τη Fed είναι η προστασία της τραπεζικής τάξης
Οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ για την ανεξαρτησία της Fed ως τρόπο περιορισμού της κρατικής εξουσίας.
Σύμφωνα με τη δική της ιστορική αφήγηση, η Fed φέρεται τώρα να είναι «αυτόνομη» για εξήντα ή περισσότερα χρόνια.
Ο πληθωρισμός και οι ομοσπονδιακές δαπάνες ήταν – άραγε – πιο συγκρατημένα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου;… Μάλλον όχι!
Προφανώς όχι. Η Fed ήταν πάντα και παντού πρόθυμη να πλουτίσει το κράτος, ανεξάρτητα από τα επίπεδα αυτονομίας που θα μπορούσε να επιτύχει.
Ο πραγματικός λόγος που η Fed θέλει μεγαλύτερη ανεξαρτησία είναι ότι η Fed μπορεί επίσης να πλουτίσει πιο εύκολα την τάξη των τραπεζιτών, ενώ παράλληλα κάνει το Υπουργείο Οικονομικών ευτυχισμένο.
Δηλαδή, το τραπεζικό καρτέλ που συνεργάζεται με τη Fed ενδιαφέρεται βαθιά για τον έλεγχο του ποιος θα μπει στο Συμβούλιο των Διοικητών και ποιος θα είναι πρόεδρος.
Οι ελίτ τραπεζίτες είναι απολύτως πρόθυμοι να υπηρετήσουν αποτελεσματικά το Υπουργείο Οικονομικών, εφόσον το καρτέλ έχει τους δικούς του ανθρώπους στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής.
Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η τάξη των τραπεζιτών διασφαλίζει ότι οι μονοπωλιακές της δυνάμεις προστατεύονται, ο ανταγωνισμός συντρίβεται και τα προγράμματα διάσωσης είναι… πάντα στην ώρα τους.
Εάν η Fed βρεθεί στην αντίθεση όχθη με την εκλεγμένη κυβέρνηση, είναι μόνο εάν οι προτεραιότητες της εκλεγμένης κυβέρνησης συγκρούονται με την προτεραιότητα της Fed, η οποία εξυπηρετεί τα συμφέροντα της τάξης των τραπεζιτών.
Η εμπειρία καθιστά απολύτως σαφές ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν αντιμετωπίζουν τον ατελείωτο πληθωρισμό τιμών.
Όμως, η Fed θέλει να δρα με τρόπο που ωφελεί περισσότερο στο τραπεζικό καρτέλ.
Αυτός είναι ο λόγος που ο Powell και η Fed είναι τόσο αντίθετοι στην ιδέα της απομάκρυνσης από τα καθήκοντά του.
Εδώ δεν υπάρχει ανώτερη αρχή που να διέπει τις αποφάσεις. Υπάρχει μόνο ισχύς – το ποιος θα κερδίσει θα φανεί από το αποτέλεσμα.