Ο Ελληνισμός της Κύπρου κάθε χρόνο την 1η Απριλίου, τιμά την εθνική επέτειο της έναρξης του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών.
Την 1η Απριλίου 1955, οι Ελληνοκύπριοι ξεσηκώθηκαν για να αποτινάξουν τον βρετανικό ζυγό και να ενώσουν
τη Μεγαλόνησο με τη Μητέρα Ελλάδα. Ο αγώνας αυτός διήρκησε από το 1955 έως το 1959 και έληξε με τις «Συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης», με τις οποίες η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος, με την επωνυμία Κυπριακή Δημοκρατία και με τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, { Αγγλία, Ελλάδα, Τουρκία }.
Τον Ιανουάριο του 1950, η εκκλησία της Κύπρου, διοργάνωσε δημοψήφισμα με στόχο την απελευθέρωση και την ένωση με την Ελλάδα. Τα αποτελέσματα υπήρξαν συντριπτικά. Το 95,7% των Κυπρίων, ψήφισαν υπέρ του αιτήματος αυτού. Αξίζει να σημειωθεί ότι, θετικά ψήφισαν και οι Τουρκοκύπριοι. Το Λονδίνο όμως, απέρριψε το δημοψήφισμα παρόλο που η Βρετανία είχε υποσχεθεί ότι, θα παραχωρούσε την Κύπρο στην Ελλάδα, εάν οι Έλληνες συμμαχούσαν εναντίον του άξονα στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πράγμα το οποίο και έπραξαν. Τόσο οι Έλληνες, όσο και οι Ελληνοκύπριοι, { οι οποίοι ακολούθησαν τον αγγλικό στρατό }, συνέβαλαν ουσιαστικά στη νίκη των συμμάχων εναντίον του άξονα.
Δυστυχώς όμως, οι Βρετανοί δεν κράτησαν την υπόσχεση τους, αναγκάζοντας τους Ελληνοκύπριους να ξεσηκωθούν ζητώντας επιτακτικά την Ελευθερία τους και την ένωση με την Ελλάδα.
Το Νοέμβριο του 1954, φθάνει κρυφά στο νησί ο Κύπριος στην καταγωγή, συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας «Διγενής» και συγκροτεί την ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών), η οποία και αναλαμβάνει δράση εναντίον των Άγγλων κατακτητών, την 1η Απριλίου 1955. Πολιτικός αρχηγός ήταν ο Πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Γ΄.
Τα τέσσερα χρόνια του κυπριακού αγώνα δημιούργησαν το έπος της ΕΟΚΑ. Σύσσωμος ο κυπριακός λαός, έγραψε σελίδες απίστευτου ηρωισμού και αυτοθυσίας. Η μαθητιώσα δε νεολαία, υπήρξε πρωτοπόρα στον ασύμμετρο αυτό αγώνα, που ανάγκασε ακόμη και τους ίδιους Άγγλους στρατάρχες να ομολογήσουν ότι. « Η ΕΟΚΑ στρατηγικά ήταν αήττητη».
Η πυρκαγιά που ξέσπασε στην Κύπρο την 1η τ’Απρίλη 1955 (όπως αναφέρει στο βιβλίο του «γεννήθηκα στην Κύπρο την 1η τ’Απρίλη 1955» ο συγγραφέας Γιώργος Κούσελας), ήταν όμοια ακριβώς με τη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στην Ελλάδα την 25η Μαρτίου 1921 και την 28η Οκτωβρίου 1940.
Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, αμέτρητο αίμα χύθηκε και πότισε τα ιερά χώματα της Μεγαλονήσου. Οι Βρετανοί οδήγησαν στην αγχόνη, ακόμη και αμούστακα παλληκάρια, όπως το μαθητή Ευαγόρα Παλληκαρίδη, στον οποίο η σημερινή Βασίλισσα αρνήθηκε να παραχωρήσει χάρη!
Γρηγόρης Αυξεντίου, Βαγορής Παλληκαρίδης, Καραολής, Δημητρίου, Πατάτσος και πολλοί άλλοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, βρίσκονται σήμερα θαμμένη στα «Φυλακισμένα Μνήματα», όπου χιλιάδες επισκέπτες καθημερινά απονέμουν φόρο τιμής στα ηρωικά εκείνα παλληκάρια που θυσίασαν τη ζωή τους, για την Ελευθερία του τόπου τους.
Όσοι δε από τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ δεν έτυχε να δώσουν τη ζωή τους στο βωμό της Πατρίδας και της Λευτεριάς, έζησαν τη στεγνή απογοήτευση ότι, οι θυσίες και οι αγώνες τους δεν δικαιώθηκαν. Η ένωση με την Ελλάδα δεν πραγματοποιήθηκε. Και……κάτι ακόμη πιο χειρότερο, πιο φοβερό. Ένας Αττίλας ρήμαξε τα ιερά χώματα της κυπριακής γης, βυθίζοντας την στο πόνο, το δάκρυ και το αίμα. Ένας Αττίλας από την Ανατολία, ήρθε και έστησε το θρόνο του στα ύψη του υπερήφανου Πενταδάκτυλου, απλώνοντας τα δίκτυα του σε όλο το βόρειο τμήμα του νησιού.
Όμως! Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, οι σκιές των ψυχών των ηρωικών εκείνων παλληκαριών της ΕΟΚΑ του 1955-59, αιωρούνται πάνω από τα σκλαβωμένα χώματα και στοιχειώνουν ολοένα οποιοδήποτε Αττίλα, σαν ένας αόρατος χάροντας, έτοιμος να τον κατασπαράξει· σαν ένας φωτεινός φάρος που οδηγεί στο δρόμο για τη λευτεριά. Εκείνη τη λευτεριά, που ονειρεύτηκε και πίστεψε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης και που με τόση λαχτάρα απεικόνισε στο χαρτί του.
Τώρα κι αν είναι Χειμωνιά
Θα ρθει το καλοκαίρι
τη Λευτεριά να φέρει
σε πόλεις και χωριά
Τέρψας Αγαθοκλέους – Παπακώστα