–Γέροντα, πῶς θὰ βοηθηθῆ κανεὶς νὰ μὴν ξανακάνη τὸ ἴδιο σφάλμα;–῍
Αν πονέση πραγματικὰ γιὰ τὸ σφάλμα του, δὲν θὰ τὸ ξανακάνη. Πρέπει νὰ ὑπάρχη ἐσωτερικὴ συντριβὴ μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια, γιὰ νὰ διορθωθῆ. Γι ̓ αὐτὸ λέει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος ὁ Ἀσκητής: «Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν στενοχωρηθῆ κατ ̓ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματός του, εὔκολα περιπίπτει εἰς τὸ αὐτὸ σφάλμα»6. Δηλαδή, ἂν εἶναι μικρὸ τὸ σφάλμα, χρειάζεται μικρότερη μετάνοια, ἂν εἶναι μεγαλύτερο, μεγαλύτερη μετάνοια. Ὅταν κανεὶς δὲν πιάνη τὸ μέγεθος τῆς πτώσεώς του καὶ δὲν λυπᾶται «κατ ̓ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματος», τότε εὔκολα πέφτει στὸ ἴδιο ἢ καὶ σὲ μεγαλύτερο σφάλμα.
–Πῶς θὰ καταλάβουμε ὅτι δὲν λυπηθήκαμε «κατ ̓ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματος»;–Ἀπόδειξη ἂν πέφτετε πάλι στὸ ἴδιο σφάλμα. Ὕστερα, ὅταν παρακολουθῆτε τὸν ἑαυτό σας, νὰ μὴν κάνετε μόνο διάγνωση. Ἐσεῖς συνέχεια κάνετε μικροβιολογικὲς ἐξετάσεις, βρίσκετε τὸ μικρόβιο, τὸ κοιτᾶτε καὶ λέτε: «πρέπει νὰ τὸ σκοτώσω», ἀλλὰ δὲν ἀρχίζετε θεραπεία. Ἐντάξει, διαπιστώσατε ὅτι ἔχετε μιὰ πάθηση. Τάκ, νὰ κοιτάξετε πῶς θὰ τὴν θεραπεύσετε. Τί ὠφελεῖ νὰ κάνετε συνέχεια ἀναλύσεις–ἀναλύσεις, χωρὶς νὰ προσπαθῆτε νὰ διορθωθῆτε; Λέτε: «ἔχω ἐκεῖνο τὸ πάθος, ἔχω τὸ ἄλλο», ἀλλὰ δὲν τὰ κόβετε καὶ παραμένετε στὰ ἴδια μοιρολογώντας. Ἔτσι σπαταλᾶτε τὶς δυνάμεις σας καὶ χαραμίζεστε. Χαραμίζετε τὸ μυαλό σας, τὴν καρδιά σας. Ἀρρωσταίνετε ἀπὸ τὴν στενοχώρια καὶ ὕστερα δὲν κάνετε τίποτε. Ἔπειτα, ὅταν γίνετε καλά, ἀρχίζετε: «Καὶ γιατί τότε ἀρρώστησα καὶ πῶς ἀρρώστησα;». Δὲν λέω, θὰ παρακολουθῆτε τὸν ἑαυτό σας, δὲν θὰ ἀφήνετε τὰ σφάλματά σας νὰ περνᾶνε ἀπαρατήρητα, ἀλλὰ μέχρις ἑνὸς σημείου, βρὲ παιδάκι μου, καὶ ἡ στενοχώρια! Ὄχι ἀδιαφορία, ἀλλὰ ὄχι καὶ κακομοιριά! Ἔκανες κάτι ποὺ δὲν ἦταν σωστό; Τὸ σκέφτηκες; Τὸ εἶδες; Τὸ ἀναγνώρισες; Τὸ ἐξομολογήθηκες; Προχώρα· μὴ σκαλώνης. Κράτησέ το μόνο στὸν νοῦ σου, γιὰ νὰ προσέξης ἄλλη φορά, ἂν σοῦ δοθῆ παρόμοια ἀφορμή. Ἡ στενοχώρια γιὰ τὰ σφάλματά μας εἶναι ἄσκοπη, ὅταν δὲν προσπαθοῦμε νὰ τὰ διορθώσουμε. Εἶναι σὰν νὰ κλαῖμε ἕναν ἄρρωστο συνέχεια, χωρὶς νὰ τοῦ προσφέρουμε βοήθεια γιὰ νὰ ἀναρρώση.–Καὶ ὅταν, Γέροντα, δίκαια ταλαιπωρῆσαι γιὰ ἕνα σφάλμα σου, καὶ τότε δὲν πρέπει νὰ λυπᾶσαι;
–Ὄχι, πρέπει νὰ λυπᾶσαι, ἀλλὰ ἡ λύπη νὰ εἶναι ἀνάλογη, σύμμετρη μὲ τὸ σφάλμα σου. Ἂν δὲν πονέσης, θὰ εἶσαι «τραλαλὰ» καὶ θὰ ξαναπέσης στὸ ἴδιο λάθος· δὲν θὰ διορθωθῆς.
Ὅταν ὅμως ἀπὸ τὴν λύπη τῆς μετανοίας περνᾶς στὴν ἀπόγνωση, τότε σημαίνει ὅτι ἔχεις λυπηθῆ περισσότερο ἀπὸ ὅσο ἔπρεπε. Σ ̓ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις χρειάζεται νὰ δώσης στὸν ἑαυτό σου λίγο κουράγιο καὶ νὰ ἀντιμετωπίσης τὸ σφάλμα μὲ λίγη καλὴ ἀδιαφορία.
Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Γ’ «Πνευματικὸς Ἀγώνας»-88-
