Ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι βάσεις που θα έφευγαν και τελικά έμειναν
Μπορεί ο μύθος του Ανδρέα Παπανδρέου, του νεκροθάφτη του ριζοσπαστισμού της μεταπολίτευσης, να κόβει όλο και λιγότερα εισιτήρια, όμως οι Σοσιαλδημοκράτες δεν σταματούν να διεκδικούν την “παρακαταθήκη” του (πχ σήμερα, με αφορμή την επέτειο του θανάτου του).
Ένα απο τα πιο γνωστά στιγμιότυπα αυτής της”παρακαταθήκης” είναι η εμβληματική πολιτική εξαπάτηση για τις Βάσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην Ελλάδα. Ο Παπανδρέου, ακόμα και πριν τη δικτατορία, αγωνιούσε για το πως θα κατορθώσει η Ελλάδα να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις ώστε να γίνει ισότιμο μέλος της ΕΟΚ ενω μετά τις εκλογές του 1963 διαβεβαίωνε ότι η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου θα είναι πιο..φιλοαμερικάνικη απο της δεξιάς.
Από το 1974, μετά την αντικατάσταση της χούντας από αστικό κοινοβουλευτικό καθεστώς,το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα φουντώνει με σαφή αντιαμερικανικό προσανατολισμό, βάζοντας στόχους που εκφράζονταν με τα συνθήματα: “Εξω οι βάσεις του θανάτου”, “Εξω η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ” κ.α.
Ο Παπανδρέου, ήδη απο την περίοδο της δικτατορίας, προσπαθεί να διαμορφώσει μια “αριστερή” σοσιαλδημοκρατική γραμμή. Και απο το 1974 και μετά, παριστάνει τον “αντιμπεριαλιστή”(όπως παρίστανε τον “Σοσιαλιστή”)αντιγράφοντας συνθήματα του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος(“Εξω οι Βάσεις,”ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο Συνδικάτο” κ.α),ενω προπαγανδίζει και εθνικιστικά συνθήματα τύπου”Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες”τα οποία πλασάρει ως..Σοσιαλιστικά.
Το 1980, αρχίζουν νέες συνομιλίες για το καθεστώς των βάσεων στην Ελλάδα, ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στην κυβέρνηση της ΝΔ με πρωθυπουργό τον Γ. Ράλλη. Οι Αμερικανοί οδηγούν τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο γιατί θέλουν να δεσμεύσουν την νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ που έρχεται.
Οι προεκλογικές δεσμεύσεις του ΠΑΣΟΚ για τις βάσεις δεν χωρούν παρερμηνεία: “Οι ξένες βάσεις δεν έχουν θέση στη χώρα μας, γιατί αντιστρατεύονται την εθνική μας ανεξαρτησία, γιατί δεν προσφέρονται για την άμυνα της χώρας μας σε περιορισμένο τοπικό πόλεμο και γιατί στην περίπτωση παγκόσμιας σύγκρουσης θα οδηγήσουν σε ολοκαύτωμα”.
Όμως ο Παπανδρέου έχει στείλει μηνύματα προς τις ΗΠΑ ότι “η απομάκρυνση των βάσεων από το έδαφός μας μπορεί να περάσει από μια πρώτη φάση στεγανοποίησης”. Οι Αμερικανοί παίρνουν το μήνυμα και αντιδρούν ανάλογα. Ελάχιστες μέρες μετά τις εκλογές του 1981, ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, μιλώντας σε ένα δείπνο στη Φλόριδα, στις 15 του Νοέμβρη, καθησυχάζει το αμερικανικό ακροατήριο και συνιστά να μη λαμβάνονται υπόψη τα όσα λέει δημόσια ο νέος πρωθυπουργός δηλαδή καθησυχάζει ότι ο Παπανδρέου κοροιδεύει τους ψηφοφόρους και δεν πρόκειται να εφαρμόσει τις εξαγγελίες του.
Ο Χέιγκ σημείωνε: “Η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ελλάδας δεν απαιτεί απομάκρυνση αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων/στρατιωτικού προσωπικού, παρά τις εικασίες που πιθανότατα συνδέονται με προεκλογική φρασεολογία”. Και πράγματι, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, του “Έξω οι βάσεις”, “Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες”, “δεν είμαστε δεδομένοι” κ.α μετά απο διαπραγματεύσεις, καταλήγει σε νέα συμφωνία για τις βάσεις που είναι ίδια με τις προηγούμενες της δεξιάς και σε ορισμένα σημεία χειρότερη.
Το νέο κείμενο της συμφωνίας δε δίνεται στη δημοσιότητα ταυτόχρονα στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ, αλλά με διαφορά μερικών ημερών δίνεται πρώτα στην Ελληνική γλώσσα (προφανώς σε συννενόηση με τους Αμρικανούς), για να προλάβει ο Παπανδρέου να δημιουργήσει εντυπώσεις. Το αμερικανικό κείμενο που ακολουθεί περιέχει τον όρο «ΤΕRΜΙΝΑΒLΕ» (χρόνος δυνητικός), δηλ. δυνατόν να επέλθει τερματισμός της συμφωνίας.
Το Υπουργείο Εξωτερικών στο Ελληνικό κείμενο μεταφράζει “η συμφωνία τερματίζεται”! Στην συνέχεια, ο Ανδρέας Παπανδρέου στήνει (άλλη μια) θεατρική παράσταση, με “θεαματικές” δηλώσεις και…πανηγυρισμούς (που έμειναν στην ιστορία με το γνωστό “φεύγουν οι βάσεις που μένουν”). Στη Βουλή ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ χαρακτηρίζει τη συμφωνία “ορόσημο – καμπή στη νεώτερη ιστορία του έθνους…ανοίγει ο δρόμος προς την εθνική ανεξαρτησία”.
Η ΝΔ του Αβέρωφ ψηφίζει, φυσικά, πανηγυρικά την συμφωνία ενω ο τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος τότε της ΝΔ Κ. Μητσοτάκης δηλώνει στη Βουλή : “Η συμφωνία που ψηφίζουμε σήμερα αποτελεί θετικό και χρήσιμο βήμα, η κυβέρνηση θα έχει αμέριστη και πλήρη τη συμπαράστασή μας,η συμφωνία αποτελεί κατευθυντήρια γραμμή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής που το κόμμα μας πάντα είχε ακολουθήσει και ακολουθεί και σήμερα η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ”. Ο Παπανδρέου, αφού εξασφάλισε την παραμονή των βάσεων των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ στην Ελλάδα με συμμαχία με την ΝΔ του Αβέρωφ και του Μητσοτάκη έβγαινε και παρουσίαζε την συμφωνία ως…νίκη.
Ανάλογες “νίκες” ακολούθησαν και τα επόμενα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό το γνωστό περιστατικό που αναφέρει ο Γ. Λεονταρίτης: “Πολλά χρόνια αργότερα, πρωθυπουργός του ΠΑΣΟΚ πια ο Α. Παπανδρέου, συναντήθηκε τυχαία σ’ ένα ξενοδοχείο στη Βουλιαγμένη με τον Μιχάλη Παπακωνσταντίνου…αφού χαιρετήθηκαν εγκάρδια και είπαν διάφορα, σε μια στιγμή ο Ανδρέας γύρισε και κοίταξε τον παλιό κεντρώο πολιτικό: “Τώρα Μιχάλη ξέρεις τι έκανες; Αν ερχόσουν απ’ την αρχή μαζί μου, σήμερα θα ήσουν το νούμερο 2 στο ΠΑΣΟΚ μετά από μένα… “.
Ο Παπακωνσταντίνου τον “πείραξε”:”Αν ήξερα Ανδρέα, ότι εκείνα τα συνθήματά σου για έξω από ΕΟΚ, ΝΑΤΟ, κλπ. δεν τα εννοούσες, σίγουρα θα είχα έρθει στο ΠΑΣΟΚ… “. Κι ο Παπανδρέου τον “κάρφωσε”μ’ ένα πονηρό χαμόγελο: “Σε νόμιζα πιο έξυπνο!”
Αυτά για τις “παρακαταθήκες”
Πηγές: “Η Ρήξη-ο Ανδρέας Παπανδρέου στην δεκαετία του 1960, Παναγιώτης Κρητικός, “Ανδρέας Παπανδρέου-Δημαγωγός”, Ριζοσπάστης,”Ο βιασμός της ελληνικής Δημοκρατίας”, Αλέξης Παπαχελάς,”Η εγκατάσταση των αμερικάνικων βάσεων στην Ελλάδα”, Ριζοσπάστης, “Εδώ Βάσεις”,Δέσποινα Κουρουπάκη.