Ο πλατωνικός άρχοντας των δαχτυλιδιών
Οι άνθρωποι που ομορφαίνουν τις ζωές πολλών άλλων με αυτά τα υλικά ζυμώνονται. Με Ελλάδα και Χριστό
O πρόγονος του Γύγη του Λυδού ήταν, λένε, βοσκός και δούλευε στον άρχοντα, τότε, της Λυδίας, όταν ύστερα από μια μεγάλη νεροποντή και σεισμό ράγισε κάπου το έδαφος κι άνοιξε ένα βαθύ ρήγμα στον τόπο όπου έβοσκε το κοπάδι του. Σάστισε σαν το είδε, κατεβαίνει, και κοντά στα άλλα περίεργα βλέπει εκεί, όπως λέει ο μύθος, ένα χάλκινο άλογο, κούφιο από μέσα, που είχε κάτι μικρές θυρίδες· σκύβοντας στο εσωτερικό του βλέπει μέσα έναν νεκρό, με κορμί, έτσι έδειχνε, μεγαλύτερο από ανθρώπινο, που δεν είχε απάνω του τίποτε άλλο παρά μόνο φορούσε στο χέρι του ένα χρυσό δαχτυλίδι, που ο βοσκός τού το βγάζει κι ανεβαίνει επάνω. Καθώς τότε γινόταν η τακτική συνάθροιση των βοσκών για να στείλουν, όπως κάθε μήνα, στο βασιλιά τις αναφορές τους για τα κοπάδια, έφθασε κι αυτός φορώντας στο χέρι το δαχτυλίδι. Εκεί λοιπόν που καθόταν με τους άλλους βοσκούς, γύρισε εντελώς τυχαία το δέσιμο του δαχτυλιδιού προς το μέρος του, προς την παλάμη, και μόλις το έκανε αυτό έγινε ο ίδιος άφαντος για όσους ήταν καθισμένοι εκεί γύρω, έτσι που κι εκείνοι μιλούσαν γι’ αυτόν σαν να ήταν φευγάτος. Εκείνος τα ‘χασε και ψηλαφώντας πάλι το δαχτυλίδι γυρίζει το δέσιμο προς τα έξω, και με το που το έκανε αυτό έγινε ορατός».
Πλάτων «Πολιτεία», 359c – 360a, εισαγωγικό σημείωμα – μετάφραση – ερμηνευτικά σημειώματα Ν. Μ. Σκουτερόπουλος, Αθήνα: 2007, εκδόσεις Πόλις, σελ. 109-111.
Ολα είναι ιδέες και οι ιδέες ορίζουν την ύλη και τις κατανομές της – τις ελλείψεις και τα πλεονάσματά της. Η Ελλάδα βιώνει έλλειμμα πόρων γιατί διέκοψε τους δεσμούς με τις ιδέες που τους παρήγαν.
Ο μύθος του δαχτυλιδιού που βρήκε ο πρόγονος του Γύγη του Λυδού άντεξε ως ιδέα τις σκληρές χιλιετίες της ανθρώπινης ιστορίας και ο νους του Τζον Ρόναλντ Ρόιελ Τόλκιν (1892-1973) τον μετασχημάτισε στην παγκοσμίως γνωστή τριλογία «Ο Αρχοντας των Δαχτυλιδιών», οι ιστορίες και οι περιπέτειες της οποίας έχουν απασχολήσει τον χρόνο δεκάδων εκατομμυρίων νέων σε ολόκληρο τον κόσμο, που τις έχουν διαβάσει. Αυτές οι αφηγήσεις του Τόλκιν έχουν συμβάλει στη διάπλαση χαρακτήρων και έχουν ποικιλότροπα «ενεργοποιήσει» τη φαντασία των φίλων της λογοτεχνίας, αλλά και του σινεμά.
Ο Τόλκιν δεν έγραψε ιστορία μόνο ως συγγραφέας αλλά και ως ακαδημαϊκός, αναμορφώνοντας με το έργο και τις έρευνές του την επιστήμη της Γλωσσολογίας. Αγάπησε τα αρχαία σκανδιναβικά, αλλά η πρώτη ειδίκευσή του ήταν η αρχαία ελληνική και τα λατινικά.
Στο βιβλίο «ΤΖ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Η γέννηση ενός θρύλου» (Αθήνα: 2013, εκδόσεις Κέδρος, σελ. 28), αναφέρεται ότι η μητέρα του συγγραφέα, Μέιμπελ, σε επιστολή της προς την πεθερά της, Μέρι Τζέιν Τόλκιν, στις χριστουγεννιάτικες διακοπές του 1903, της έγραφε: «Τα πάει πολύ καλά στο σχολείο – ξέρει περισσότερα ελληνικά απ’ όσα λατινικά ξέρω εγώ». Στη σελίδα 59 του ίδιου βιβλίου διαβάζουμε: «Ο Ρόναλντ είχε πάρει άδεια από τους ιερείς του Παρεκκλησίου για να παρακολουθήσει συμπληρωματικά μαθήματα στην Καινή Διαθήκη στα ελληνικά».
Το σχολείο στο οποίο φοίτησε, το Κινγκ Εντουαρντ, είχε τέτοιο επίπεδο στις κλασικές σπουδές, ώστε οι μαθητές μπορούσαν να διαλέγονται στις γλώσσες που οι ανοητεύοντες νεωτερικοί θεωρούν άχρηστες και «νεκρές». Στις σελίδες 66-68 του βιβλίου διαβάζουμε:
«Το επίπεδο διδασκαλίας των κλασικών σπουδών στο σχολείο ήταν τέτοιο, που ο Ρόναλντ και οι φίλοι του μπορούσαν να συζητούν στα αρχαία ελληνικά ή στα λατινικά. […] Οι σπουδές του Ρόναλντ στο Σχολείο Κινγκ Εντουαρντ τελείωσαν στις 26 Ιουλίου 1911. Η αποχαιρετιστήρια τελετή περιελάμβανε μια παράσταση της “Ειρήνης” του Αριστοφάνη.
Ο Ρόναλντ είχε έναν ρόλο στην κωμωδία, η οποία παρουσιάστηκε στα ελληνικά, με τον Χορό να κινείται στους ήχους δημοφιλών ρυθμών που ακούγονταν στα μιούζικ χολ της εποχής».
Οι αγάπες του Τόλκιν για τα ελληνικά, τα λατινικά και τα αρχαία σκανδιναβικά συνδυάζονταν με έναν μεγάλο έρωτα, τον οποίο ομολογεί ο ίδιος (σελ. 30): «Στάθηκα μάρτυρας (χωρίς να το πολυκαταλαβαίνω) της ηρωικής καρτερίας και του πρόωρου θανάτου, μέσα σε βαθιά φτώχεια, της μητέρας μου, της γυναίκας η οποία με οδήγησε στην Εκκλησία. Δέχτηκα την εκπληκτική φιλανθρωπία του πατέρα Μόργκαν. Ομως είχα ερωτευτεί τη Θεία Μετάληψη εξαρχής».
Θα μπορούσε κάποιος να το χαρακτηρίσει κανόνα: Οι άνθρωποι που ομορφαίνουν τις ζωές πολλών άλλων με αυτά τα υλικά ζυμώνονται. Με Ελλάδα και Χριστό.
Παναγιώτης Λιάκος