Οι άνθρωποι που έχουν τους ίδιους στόχους έχουν ενότητα ψυχής και η απόσταση δεν μπορεί να γίνει εμπόδιο στην πνευματική ενότητα των ανθρώπων σε μία ψυχή
Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς, ένας διά Χριστόν σαλός επίσκοπος
Πολλοί άνθρωποι έχουν ακούσει την ιστορία του, πως ενώ τον πληροφόρησαν ότι τον είχαν εκλέξει για να γίνει επίσκοπος, ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν πεπεισμένος ότι είχε γίνει κάποιο λάθος. Στον δρόμο του για τη Σύνοδο, στην οποία είχε κληθεί, συναντήθηκε με μια γνωστή του και της είπε ότι ένα τραγικό λάθος είχε γίνει, ότι κάποιος ιερέας Ιωάννης είχε εκλεγεί να γίνει επίσκοπος και είχαν καλέσει αυτόν στη θέση του. Στον δρόμο του γυρισμού του συναντήθηκε με την ίδια γνωστή του και της είπε ότι ήταν ακόμη χειρότερα απ’ ότι είχε υποθέσει, ότι στην πραγματικότητα ήταν ο ίδιος που είχε εκλεγεί επίσκοπος. Αυτή η γνωστή ήταν η μητέρα μου, η κεκοιμημένη δόκιμη Μαρία (κατά κόσμον Δημητρία Σατίλοβα).
π. Στέφανος Παβλένκο
Προσπάθησε ν’ αποφύγει την χειροτονία αυτή, επικαλούμενος ένα φυσικό πρόβλημα που είχε με την άρθρωση στην ομιλία του. Ωστόσο ο επίσκοπος Αντώνιος (Κραποβίτσκι) του Χαρκώβ έμεινε ανυποχώρητος, και του απάντησε ότι και ο Μωυσής είχε παρόμοιο πρόβλημα και όμως εξελέγη αρχηγός του Ισραήλ. Έτσι, στις 28 Μαΐου του 1934 χειροτονήθηκε επίσκοπος Σαγγάης στη Κίνα.
Ένας από τους Ρώσσους επισκόπους στην Κίνα, ο αρχιεπίσκοπος Δημήτριος Χαϊλάρ της Άπω Ανατολής, προσκάλεσε τον ίδιο τον μητροπολίτη Αντώνιο για να αναλάβει την θέση στην Σαγκάη. Κι ο Αντώνιος του απαντά: «Αγαπητέ μου αδελφέ, είμαι ήδη πολύ ηλικιωμένος και ανίκανος να ταξιδέψω. Ωστόσο, στη θέση μου σαν την ψυχή μου, σαν την καρδία μου, σας στέλνω τον Βλαντίκα Ιωάννη. Αυτός ο μικροκαμωμένος εύθραυστος άνθρωπος, που μοιάζει με μικρό παιδάκι, είναι στην πραγματικότητα ένα θαύμα της ασκητικής σταθερότητας και αυστηρότητας, σε μια εποχή που τη ζωή μας τη διακρίνει η απόλυτη πνευματική εξασθένηση».
Ο ίδιος ο Βλαντίκα μάζευε τα άρρωστα και πεινασμένα παιδιά από δρόμους και σκοτεινά σοκάκια της Σαγγάης. Μία φορά έφερε ένα κοριτσάκι στο ορφανοτροφείο, το οποίο «αγόρασε» από ένα Κινέζο για ένα μπουκάλι βότκα!
Ποτέ δεν έκανε «κοινωνικές επισκέψεις», παρά εμφανιζόταν ξαφνικά σ’ αυτούς που είχαν ανάγκη, απροσδόκητα, κάθε στιγμή με οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες και τις πιο ασυνήθιστες ώρες. Καθημερινώς επισκεπτόταν τους αρρώστους με την Θεία Μετάληψι. Τακτικά τον έβλεπαν βραδυνές ώρες, με κακοκαιρία, στους δρόμους της Σαγγάης, με την επισκοπική ράβδο στο χέρι και το ράσο του να ανεμίζη. Στην ερώτησι, που πηγαίνει με τέτοιο καιρό, απαντούσε: «Πρέπει να ιδώ τον τάδε εδώ κόντα…» Αλλ’ όταν τον συνώδευαν, αυτό το «εδώ κοντά» ήταν μερικά χιλιόμετρα!…
Μία φορά, ως αποτέλεσμα της συνεχούς ορθοστασίας του, το πόδι του Αγίου πρήστηκε σοβαρά και μία ομάδα ιατρών, φοβούμενη γάγγραινα, διέταξε άμεση νοσοκομειακή περίθαλψη. Ο Άγιος αρνήθηκε. Ύστερα από αυτό, οι Ρώσοι γιατροί ενημέρωσαν το Ενοριακό Συμβούλιο ότι δεν μπορούσαν να αναλάβουν καμία ευθύνη για την υγεία, ακόμη και για τη ζωή του ασθενή. Τα μέλη του Ενοριακού Συμβουλίου, μετά από έντονες παρακλήσεις, ακόμη και απειλές, να τον εισαγάγουν σε νοσοκομείο με τη βία, ανάγκασαν τον Άγιο να συμφωνήσει και έτσι τον έστειλαν στο νοσοκομείο. Το ίδιο απόγευμα, ωστόσο, έφυγε από το νοσοκομείο μόνος του και στις έξι τελούσε ολονύκτια αγρυπνία, όπως συνήθως.
Το 1949 περίπου 5.000 πρόσφυγες από την Κίνα ευρίσκοντο στον καταυλισμό της Διεθνούς Οργανώσεως Προσφύγων στην νήσο Τουμπαμπάου στις Φιλιππίνες. Εμεναν σε σκηνές κάτω από τις πλεον πρωτόγονες συνθήκες. Εκεί έφεραν και όλα τα παιδιά του ορφανοτροφείου, τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς. Οι ατυχείς πρόσφυγες διατελούσαν υπό την συνεχή απειλή σφοδρών τυφώνων, διότι η νήσος ευρίσκεται ακριβώς στον δρόμο των φοβερών και καταστρεπτικών αυτών τροπικών κυκλώνων, οι οποίοι περνούν από το μέρος αυτό του Ειρηνικού Ωκεανού. Κατά θαυμαστόν πράγματι τρόπον, στους εικοσιεπτά μήνες της υπάρξεως της Ρωσικής κατασκηνώσεως, μόνον μία φορά απείλησε την νήσο ένας τυφώνας, ο οποίος όμως άλλαξε την πορεία του και πήγε γύρω από αυτήν. Κάθε νύκτα ο Αγιος Ιωάννης πήγαινε με τα πόδια γύρω από τον καταυλισμό και ευλογούσε τις τέσσερις πλευρες του με τον Σταυρό. Αργότερα, όταν ο λαός είχε φύγει σε διάφορες χώρες και δεν απέμεινε σχεδόν κανείς στον καταυλισμό, ένας φοβερός τυφώνας πέρασε και δεν άφησε τίποτε όρθιο!…
Ο Άγιος Ιωάννης της Σαγκάης (1896-1966) δεν έμοιαζε καθόλου με έναν «μεγαλοπρεπή ασπρομάλλη στάρετς»: ήταν μικρός, άσχημος, με ελάττωμα στην ομιλία, συχνά με ένα ζαρωμένο ράσο και χωρίς παπούτσια. Μερικοί από τους ανθρώπους γύρω του ντρέπονταν για «έναν τέτοιο επίσκοπο», επειδή υπηρετούσε ως επίσκοπος σε μεγάλες πόλεις: Σαγκάη, Παρίσι, Βρυξέλλες, Σαν Φρανσίσκο.
Αρκούνταν στα πιο ταπεινά ενδύματα, φορούσε μόνο ελαφριά σανδάλια ή παντόφλες και πολλές φορές ήταν και ξυπόλητος γιατί τα έδινε στους φτωχούς. Κάλτσες δεν φορούσε, ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες και εποχές, και πολλές φορές περπατούσε ξυπόλητος και λειτουργούσε, ακόμη και ως επίσκοπος, προς μεγάλο σκανδαλισμό ορισμένων… πράγμα για το οποίο δέχθηκε άγριες επικρίσεις. Έμεινε ξυπόλητος, γιατί συνήθιζε να χαρίζει τα πέδιλά του σε κάποιο φτωχό που δεν είχε η και για άσκηση μιμούμενος τους κατά Χριστόν σαλούς.
Και μια μέρα ήρθε μια διαταγή από τους ανωτέρους του: να φορέσει μπότες. Ο Επίσκοπος Ιωάννης τις έβαλε, αλλά με τον δικό του τρόπο: έδεσε τα κορδόνια μαζί και τις έβαλε στον ώμο του. Αργότερα ήρθε μια νέα διαταγή: «Βάλτε τα παπούτσια στα πόδια σας». Αφού ο Επίσκοπος Ιωάννης ήταν υπάκουος, το’κανε.
Ένας Ρωμαιοκαθολικός ιερέας, θέλοντας να βεβαιώσει τους πιστούς του ότι η αγιότητα δεν ήταν επ’ ουδενί ένα πράγμα του παρελθόντος, μην βρίσκοντας παπικό παράδειγμα, φώναξε στην ομιλία του:
«Σείς ζητείτε αποδείξεις. Λέτε, ότι δεν υπάρχουν πλέον θαύματα και άγιοι. Αλλά γιατί ζητείτε θεωρητικές αποδείξεις, όταν ένας ζωντανός Άγιος περιφέρεται στους δρόμους του Παρισιού; Ο Άγιος Ιωάννης ο ανυπόδητος!”».
Μια φορά, όταν ο βλαντίκα βρισκόταν στη Μασσαλία, αποφάσισε να τελέσει μνημόσυνο στον τόπο της δολοφονίας του Σέρβου βασιλιά Αλεξάνδρου Καραγεόργκιεβιτς, ο οποίος προστάτευε τους Ρώσους μετανάστες… Κανένας από τους κληρικούς από ψευτο-ντροπή δεν ήθελε να τον ακολουθήσει. Και πραγματικά, που ξανακούστηκε να ψάλλει κανείς στη μέση του δρόμου! Ο βλαντίκα πήγε μόνος του. Οι κάτοικοι της Μασσαλίας έμειναν έκπληκτοι όταν είδαν έναν κληρικό με ασυνήθιστα ρούχα, με μακριά μαλλιά και χωρίς παπούτσια να περπατάει στη μέση του δρόμου και να κρατάει μια βαλίτσα και μια σκούπα… Καθώς ο βλαντίκα καθάρισε ένα μικρό τμήμα του πεζοδρομίου με την σκούπα του έστρωσε το χαλάκι με τον δικέφαλο αετό, έβγαλε από την βαλίτσα του το θυμιατήρι, το άναψε και άρχισε να ψάλλει την επιμνημόσυνη δέηση», αναφέρει ένα από τα πνευματικά τέκνα του Αγίου Ιωάννη.
***
Η πνευματική κόρη του Αγίου Ε. Τσερτκόβα θυμάται: «Όταν δεν λειτουργούσε, αλλά βρισκόταν στο σπίτι, συνήθως κυκλοφορούσε χωρίς παπούτσια (για να ταπεινώσει την σάρκα) — ακόμη και όταν έκανε πολλή παγωνιά. Συνήθως κυκλοφορούσε χωρίς παπούτσια στην παγωνιά σε έναν βραχώδη δρόμο από το κελλί του προς τον ιερό ναό, που βρισκόταν κοντά στην πύλη, ενώ το κελλί του βρισκόταν μέσα στο πάρκο, σε έναν λόφο. Μία φορά τραυματίστηκε στο πόδι του. Οι γιατροί δεν μπορούσαν να το θεραπεύσουν και υπήρχε κίνδυνος μόλυνσης στο αίμα. Αναγκάστηκαν να πάνε τον Βλαντίκα στο νοσοκομείο, αλλά αρνήθηκε να μείνει στο κρεβάτι. Ωστόσο, με την επιμονή των αρχών, ο Βλαντίκα τελικά υπάκουσε και έμεινε στο κρεβάτι, αλλά έβαλε μια μπότα, ώστε να αισθάνεται άβολα. Οι νοσοκόμες του νοσοκομείου, Γαλλίδες, είπαν: «Μας φέρατε έναν Άγιο!». Κάθε πρωί τον επισκεπτόταν ένας ιερέας, λειτουργούσε και κοινωνούσε τον Δεσπότη.
Μία άλλη πνευματική του κόρη η Ζηναΐδα Ζουλιέμ, που τον υπηρέτησε στην Γαλλία μας αναφέρει: Συνήθιζε να περπατά ξυπόλητος ακόμα και στο πιο άγριο τσιμέντο στο πάρκο στις Βερσαλίες, έτρωγε μια φορά την ημέρα στις 11 το βράδυ και μόνο όταν κάποιος φρόντιζε γι’ αυτό, αλλιώς το παρέλειπε και αυτό. Τελούσε καθημερινά την Θεία Λειτουργία και το Άγιο Δισκάριο ήταν πάντοτε γεμάτο γιατί μνημόνευε πλήθος ονομάτων από κάθε τσέπη του έβγαζε χαρτάκια με ονόματα και κάθε μέρα προστίθενται και άλλα ονόματα από τα γράμματα που του έστελναν και του ζητούσαν να κάνει προσευχή.
Όταν αργότερα θα έφευγε για το Σαν Φρανσίσκο στεναχωριόμουν πολύ και ενώ μας μιλούσε στην Εκκλησία εγώ έκλαιγα και τότε γυρίζει και μου λέει: «οι άνθρωποι που έχουν τους ίδιους στόχους και αγωνίζονται για την κατάκτηση του ιδίου πράγματος έχουν ενότητα ψυχής και δεν αισθάνονται την απόσταση του χωρισμού, η απόσταση δεν μπορεί να γίνει εμπόδιο στην πνευματική ενότητα των ανθρώπων σε μία ψυχή». Και αμέσως ηρέμησα. Όταν προσευχόταν στην Αγία Τράπεζα το Άκτιστο Φως τον έλουζε και δεν πατούσε στην γη. Πάντοτε ράντιζε με αγιασμό τον Ναό και το γραμματοκιβώτιο που έριχνε τα γράμματα του μόνος του αφού τα σταύρωνε πήγαινε ξυπόλητος στο χιόνι και στην βροχή και τα έριχνε.
Η διέλευσις του Αγίου Ιωάννου από την Δυτική Ευρώπη ήταν μία ολοφώτεινη περίοδος, που χάραξε ανεξίτηλα στις καρδιές των ευσεβών τα ίχνη του Ασκητού και Θαυματουργού Επισκόπου. Ο Επίσκοπος Χάγης Ιάκωβος, ένας Ολλανδός προσήλυτος στην Ορθοδοξία, αγρυπνούσε κάποια νύκτα από την στενοχώρια του, εξ αιτίας πολλών σοβαρών προβλημάτων. Κανείς δεν εγνώριζε τούτο και ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης ήταν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακρυά… Ξαφνικά το τηλέφωνο κτύπησε· ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης! Χωρίς να ερωτήση τίποτε απολύτως, είπε στον Επίσκοπο Ιάκωβο: «Μη στενοχωριέσαι, πήγαινε στο κρεβάτι σου και κοιμήσου· όλα θα τακτοποιηθούν!»