Το πλήγμα από αυτή την πολιτική των κυρώσεων για το δολάριο θα είναι συντριπτικό όπως παραδέχονται ακόμη και αμερικανοί αναλυτές.
Ο Λευκός Οίκος δηλώνει την «κατ’ αρχήν» υποστήριξή του για ένα νομοσχέδιο που θα επέτρεπε ενδεχομένως στην κυβέρνηση των ΗΠΑ να κατασχέσει περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και να τα ανακατευθύνει στην Ουκρανία.
Ενώ αυτό το μέτρο επιδιώκει να τιμωρήσει τη Ρωσία, εγείρει σημαντικές ανησυχίες σχετικά με την ακεραιότητα και την αξιοπιστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ.
Οι επικριτές προειδοποιούν ότι αυτές οι ενέργειες έχουν τη δυνατότητα να διαβρώσουν την παγκόσμια εμπιστοσύνη στο αμερικανικό νόμισμα.
Κατά συνέπεια, οι διεθνείς εταίροι ενδέχεται να επανεξετάσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο, λόγω των φόβων για πιθανές μελλοντικές κυρώσεις των ΗΠΑ.
Η δήλωση που έκανε η κυβέρνηση Biden, εκφράζοντας την υποστήριξή της στη νομοθεσία που επιτρέπει την κατάσχεση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, έχει τρομοκρατήσει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ενώ το κίνητρο πίσω από αυτό είναι η υποστήριξη της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης σύγκρουσης, αυτή η κίνηση είναι γεμάτη σοβαρούς κινδύνους.
Ο Tom Luongo, οικονομικός και γεωπολιτικός αναλυτής, ρίχνει φως στις πιθανές συνέπειες αυτής της απόφασης.
Σύμφωνα με τον Luongo, η πράξη της κατάσχεσης των ρωσικών συναλλαγματικών αποθεμάτων έριξε ήδη μια σκιά αμφιβολίας όσον αφορά τις αρχές που καθοδηγούν το παγκόσμιο εμπόριο – αυτό που σύμφωνα με την ηγεμονική ιδεολογία των ΗΠΑ θα διέπεται από πάγιους και ισότιμους κανόνες.
«Ήταν μια ξεκάθαρη δήλωση της Δύσης, που σηματοδοτούσε μια ρήξη μεταξύ Ανατολής και Δύσης, όχι μια απλή αντίδραση», εξηγεί ο Luongo.
Ο αναλυτής τονίζει ότι αυτό δεν είναι μόνο ένα θέμα των ΗΠΑ αλλά ένα ευρύτερο δυτικό φαινόμενο.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της προσέγγισης», προσθέτει.
Ο Luongo επισημαίνει επίσης ότι, σχεδόν δύο χρόνια μετά τις αρχικές κυρώσεις, τις οποίες η Ρωσία έχει σε μεγάλο βαθμό αντέξει, η Δύση φαίνεται να κλιμακώνει τον οικονομικό της πόλεμο.
«Αυτό υποδηλώνει ένα βαθύτερο κίνητρο από το να πιεσθεί απλώς η Ρωσία», παρατηρεί.
Ο Luongo, στη συζήτησή του για το προηγούμενο που δημιουργεί αυτή η κατάσταση, εγείρει ανησυχίες για το μήνυμα που στέλνει στον κόσμο: εάν αψηφήσετε τη Δύση, τα περιουσιακά σας στοιχεία μπορεί να κινδυνεύσουν.
Πόσα δολάρια διακρατούν οι κεντρικές τράπεζες
Ως αποτέλεσμα, υπήρξε μία απομάκρυνση από τα δυτικά τραπεζικά συστήματα, γνωστή ως «αποδολαριοποίηση».
Επιπλέον, η Luongo υπογραμμίζει επίσης τη σημαντική μείωση του ρόλου του ευρώ στο παγκόσμιο εμπόριο τα τελευταία χρόνια.
«Οι ενέργειες της κυβέρνησης Biden είναι αντιπαραγωγικές για τα συμφέροντα των ΗΠΑ», ισχυρίζεται, υποδεικνύοντας ότι αυτές οι κινήσεις ευθυγραμμίζονται περισσότερο με τα συμφέροντα διακρατικών οντοτήτων που προωθούν την υπό αμερικανική ηγεμονία παγκοσμιοποίηση, που κρύβονται κάτω από την ετικέτα του «Davos».
Όσο για το γιατί αυτό το ζήτημα έχει εμφανιστεί τώρα, η Luongo πιστεύει ότι ευθυγραμμίζεται με ευρύτερους στρατηγικούς στόχους, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης των ΗΠΑ τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Ευρώπη.
Θεωρεί το νομοσχέδιο ως πιθανό καταλύτη για μια αλλαγή στην παγκόσμια χρηματοοικονομική δυναμική, υπονομεύοντας τελικά το τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ και αλλάζοντας το τοπίο του παγκόσμιου εμπορίου προς όφελος του Παγκόσμιου Νότου.
Η πρακτική των ΗΠΑ
Η εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 ώθησε το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ να επιβάλει άνευ προηγουμένου κυρώσεις στη Ρωσία, για να την καταστήσει «υπεύθυνη για την προμελετημένη και απρόκλητη εισβολή της», όπως επισημάνθηκε στη σχετική ανακοίνωση των μέτρων.
Ο στόχος ήταν να αποτραπεί η Ρωσία από το να «στηρίζει το ταχέως υποτιμούμενο νόμισμά της περιορίζοντας τις παγκόσμιες προμήθειες του ρουβλίου και την πρόσβαση σε αποθέματα που η Ρωσία μπορεί να προσπαθήσει να ανταλλάξει για να στηρίξει το ρούβλι».
Με άλλα λόγια, η Ρωσία δεν θα ήταν σε θέση να πουλήσει αρκετά δολάρια στην αγορά συναλλάγματος για να αγοράσει ρωσικό νόμισμα και να ενισχύσει την αξία του.
Πράγματι, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yellen χαρακτήρισε τα μέτρα «πρωτοφανή ενέργεια» που «θα περιόριζε σημαντικά την ικανότητα της Ρωσίας να χρησιμοποιεί περιουσιακά στοιχεία για να χρηματοδοτήσει τις αποσταθεροποιητικές δραστηριότητές της».
Το πάγωμα των διαθεσίμων σε δολάρια μιας κυρίαρχης χώρας (της Ρωσίας σε αυτή την περίπτωση) είναι ένα σεισμικό γεγονός.
Μειώνουν την έκθεσή τους στο αμερικανικό νόμισμα
Κινδυνεύει να επιταχύνει την απομάκρυνση από τη χρήση του δολαρίου για εμπόριο ή επενδύσεις από χώρες που έχουν διαφορετικά γεωπολιτικά συμφέροντα από τις ΗΠΑ, όπως η Κίνα ή τα κράτη του Κόλπου, επισημαίνει ο Αλέξανδρος Μανδηλαράς, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Surrey στην πλατφόρμα οικονομικών αναλύσεων Τhe Conversation.
Στην πραγματικότητα, αρκετές κυβερνήσεις εκτός της Δύσης διερευνούν τρόπους για να μειώσουν την έκθεσή τους στο δολάριο.
Η Ρωσία διακανονίζει επί του παρόντος το ένα τέταρτο του διεθνούς εμπορίου της χρησιμοποιώντας κινεζικό γιουάν και το διμερές εμπόριο με την Κίνα διακανονίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στα αντίστοιχα νομίσματα των δύο χωρών.
Τον Μάρτιο του 2023, η Κίνα εκκαθαρίζει για πρώτη φορά μια πληρωμή για το φυσικό αέριο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στο δικό της νόμισμα αντί σε δολάρια.
Στη συνέχεια, τον Νοέμβριο, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία υπέγραψαν συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων, επικαλούμενες το στόχο να επεκτείνουν τη χρήση των νομισμάτων τους.
Οι κεντρικές τράπεζες διαφοροποιούν τα αποθεματικά
Υπάρχουν ακόμη πιο ανησυχητικά σημάδια για το δολάριο ΗΠΑ.
Παρόλο που τα συναλλαγματικά αποθέματα των κεντρικών τραπεζών αυξάνονται σταθερά από έτος σε έτος για περισσότερα από 20 χρόνια, το ποσοστό που διατηρήθηκε σε δολάρια ΗΠΑ έφτασε στο χαμηλότερο σημείο του το τέταρτο τρίμηνο του 2022.
Αυτό δεν είναι συγκυριακό πλήγμα.
Είναι το αποκορύφωμα μιας μακροχρόνιας αρνητικής τάσης που οδήγησε το μερίδιο του αμερικανικού νομίσματος στα συναλλαγματικά αποθέματα που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες να πέσει από πάνω από 70% στις αρχές της δεκαετίας του 2000 σε λιγότερο από 60% σήμερα.
Αν και η πτώση δεν είναι δραματική, είναι σημαντική και ενδεικτική μιας αρνητικής τάσης για το δολάριο που αντανακλά αρκετές εξελίξεις – οικονομικές αλλά και γεωπολιτικές.
Οι BRICS ξεπερνούν την ομάδα των G7
Αφήνοντας πίσω την αμερικανική ηγεμονία
Το μερίδιο της αμερικανικής οικονομίας στην παγκόσμια παραγωγή μειώνεται καθώς οι αναδυόμενες οικονομίες, ιδίως η Κίνα, συνεχίζουν να ξεπερνούν τις ΗΠΑ και τους δυτικούς εταίρους τους.
Η Κίνα, ο μεγαλύτερος οικονομικός ανταγωνιστής των ΗΠΑ, είναι πλέον ο κύριος εμπορικός εταίρος σε περισσότερες από 120 χώρες, με εξαγωγές που ανέρχονται σε περισσότερα από 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Αυτό κινδυνεύει να αφήσει πίσω τις ΗΠΑ στον αγώνα για κυριαρχία στο παγκόσμιο εμπόριο.
Τα τελευταία 20 χρόνια, το μερίδιο της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία έχει υπερδιπλασιαστεί από 8,9% σε 18,5%, ενώ το μερίδιο των ΗΠΑ μειώθηκε από 20,1% σε 15,5% σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης (που συγκρίνουν τις τιμές συγκεκριμένων αγαθών για τον προσδιορισμό της αγοραστικής δύναμης ενός νομίσματος).
Πέρυσι, οι οικονομίες των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) ξεπέρασαν αυτές του G7 (ανεπτυγμένες οικονομίες ΗΠΑ, Καναδάς, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία και Γερμανία) με βάση τους μερίδιο του παγκόσμιου ΑΕΠ σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης.
Καθώς περισσότερες χώρες θα εντάσσονται στην ομάδα των BRICS τα επόμενα χρόνια, θα δώσει στον όμιλο ακόμη μεγαλύτερη οικονομική επιρροή.
Υπερχρέωση των ΗΠΑ
Εν τω μεταξύ, το μερίδιο της αμερικανικής οικονομίας στο παγκόσμιο ΑΕΠ μειώνεται και το χρέος της φτάνει σε νέα ύψη καθώς εκδίδει περισσότερα έντοκα γραμμάτια, γραμμάτια και ομόλογα για τη χρηματοδότηση των τρεχουσών κρατικών δαπανών.
Το εθνικό χρέος των ΗΠΑ ξεπερνά τα 33 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ή το 123% της ετήσιας οικονομικής παραγωγής της χώρας.
Οι πληθωριστικοί κραδασμοί που ακολουθήθηκαν από αυξήσεις επιτοκίων έχουν κάνει την εξυπηρέτηση αυτού του χρέους πολύ ακριβή για τους φορολογούμενους των ΗΠΑ, αυξάνοντας επανειλημμένα τον κίνδυνο αθέτησης χρέους τα τελευταία χρόνια.
Η νομισματική ιστορία…
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί στις παγκόσμιες αγορές αυτή τη στιγμή, αντιπροσωπεύοντας τις περισσότερες από τις συναλλαγές στο διεθνές εμπόριο.
Το μερίδιό του στην αγορά συναλλάγματος παραμένει κολοσσιαίο, στο 88% των συναλλαγών και παραμένει το πιο διαδεδομένο «διεθνές αποθεματικό» από τις κεντρικές τράπεζες που θέλουν να διασφαλίσουν ότι μπορούν να καλύψουν τις εισαγωγές των χωρών τους και να υποστηρίξουν την αξία των δικών τους νομισμάτων.
Αλλά η κεντρική θέση του αμερικανικού νομίσματος από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο δεν ήταν πάντα ευπρόσδεκτη –– σίγουρα όχι από τους εχθρούς των ΗΠΑ και μερικές φορές ούτε καν από τους φίλους τους.
Ο Valéry Giscard d’Estaing, ο 20ός πρόεδρος της Γαλλίας και υπουργός Οικονομικών τη δεκαετία του 1960, χαρακτήρισε τη χρήση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό «υπερβολικό νομισματικό προνόμιο» για τις ΗΠΑ.
Πιθανότατα εννοούσε ότι η ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία των ΗΠΑ από το εξωτερικό ήταν τόσο υψηλή που Θα μπορούσε να δανειστεί εύκολα με ευνοϊκούς όρους για να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της –– ένα προνόμιο που δεν είναι διαθέσιμο για τα υπόλοιπα κράτη.
Οι στρατηγικές κινήσεις της Κίνας και της Ρωσίας
Οι τρέχοντες παγκόσμιοι γεωπολιτικοί και οικονομικοί μετασχηματισμοί θα μπορούσαν τώρα να δουν αυτό το υπέρογκο προνόμιο να αμφισβητείται.
Η άρνηση των εταίρων των BRICS της Ρωσίας και πολλών κρατών – μελών του ΟΗΕ να αναλάβουν κυρώσεις δυτικού τύπου κατά της Ρωσίας είναι απόδειξη των περιορισμών που αντιμετωπίζει η Δύση στην άσκηση γεωπολιτικής επιρροής.
Και από οικονομική άποψη, η Κίνα ως ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος στον κόσμο και η Ρωσία ως μία από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο σε ενεργειακά αποθέματα έχουν συγκεντρώσει μεγάλα αποθέματα χρυσού που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν ορισμένες χρήσεις σε δολάρια. Και οι δύο επιδιώκουν να συνεργαστούν με άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην περιοχή του Κόλπου, για να μειώσουν την εξάρτηση από το δολάριο.
Εναλλακτική νομισματική τάξη…
Το να πειστούν οι μη δυτικοί επενδυτές να χρησιμοποιήσουν ένα «νόμισμα αμφισβητία» – είτε το κινεζικό γιουάν είτε ένα νόμισμα BRICS – θα μπορούσε να γίνει ευκολότερο μετά το «πάγωμα» των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ.
Και αυτές οι διαδικασίες θα μπορούσαν να επιταχυνθούν εάν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να δεσμεύσουν τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Είναι ολοένα και πιο σαφές ότι, καθώς οι μη δυτικές χώρες διεκδικούν έναν αυτόνομο ρόλο στην παγκόσμια οικονομική αρένα, οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις με τη Δύση θα προκαλέσουν πρόσθετες τριβές.
Ως αποτέλεσμα, ο ρόλος του δολαρίου ΗΠΑ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνει πιο περιορισμένος από ό,τι ήταν οποιαδήποτε στιγμή από το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου.
www.bankingnews.gr