Οι ψυχές πού αγαπούν τόν Θεό καί τήν αλήθεια, δέν υποφέρουν ούτε τήν παραμικρή ελάττωση τού έρωτά τους πρός τόν Κύριο. Αλλά καρφωμένες ολοκληρωτικά στό σταυρό Του αισθάνονται μέσα τους τήν Πνευματική προκοπή. Πληγωμένες λοιπόν από τόν πόθο Του, κι άν ακόμη αξιωθούν Θεία μυστήρια καί μετάσχουν ευφροσύνης καί Χάριτος, δέν έχουν πεποίθηση στόν εαυτό τους, ούτε νομίζουν ότι είναι τίποτε.
Αλλά όσο αξιώνονται πνευματικά χαρίσματα τόσο επιζητούν τά ουράνια. Καί όσο περισσότερη προκοπή αισθάνονται, τόσο πιό λαίμαργες γίνονται γιά τά θεία. Καί ενώ είναι πνευματικά πλούσιες, κάνουν σάν νά είναι φτωχές. «Όσοι μέ τρώνε θά πεινάσουν κι’ άλλο, καί όσοι μέ πίνουν θά διψάσουν κι’ άλλο», λέει η Θεία Γραφή.
Αυτού τού είδους οι ψυχές αξιώνονται νά λάβουν τήν τέλεια ελευθερία από τά πάθη καί ν’ αποκομίσουν τήν έλλαμψη καί τήν κοινωνία τού Αγίου Πνεύματος μέ τήν πληρότητα τής Χάρης. Όσες όμως είναι οκνηρές καί αποφεύγουν τούς κόπους καί δέν επιζητούν τόν αγιασμό τής καρδιάς από αυτή εδώ τή ζωή, όχι εν μέρει, αλλά ολοκληρωτικά. Αυτές άς μή ελπίζουν νά κοινωνήσουν τό Άγιο Πνεύμα καί ν’ απαλλαγούν από τά πάθη τής κακίας˙ αυτές κι’ άν αξιωθούν τή Θεία Χάρη, επειδή ξεγελιούνται από τήν κακία, αφήνουν κάθε πνευματική φροντίδα, διότι απολαμβάνουν ολίγη πνευματική γλυκύτητα.
Έτσι οι ψυχές αυτές είναι εύκολο νά πέσουν σέ έπαρση, διότι δέν αγωνίζονται νά φτάσουν τήν τέλεια απάθεια. Καί καθώς αρκούνται στή λίγη αυτή ενίσχυση τής Χάρης καί προκόβουν όχι στήν ταπείνωση, αλλά στήν έπαρση, απογυμνώνονται κάποτε κι’ από τό χάρισμα πού έλαβαν. Γιατί η ψυχή, πού αγαπάει αληθινά τόν Θεό, κι’ άν ακόμη μυριάδες αρετές κατορθώσει, έχει τέτοια μετριοφροσύνη, σάν νά μήν έχει αρχίσει ακόμη νά ζεί κατά τό θέλημα τού Θεού καί νοιώθει απληστία καί έρωτα γιά τή Θεία αγάπη πού εμπνέει ο Δεσπότης Χριστός.
Στά πνευματικά αυτά μέτρα ούτε μονομιάς ούτε εύκολα μπορεί νά φτάσει κανείς, αλλά αφού προηγηθούν πολλοί κόποι καί αγώνες καί περάσουν χρόνια μέ δοκιμασίες καί ποικίλους πειρασμούς, μέχρι τό τέλειο μέτρο τής απάθειας. Έτσι, αφού δοκιμασθεί μέ πόνους καί κόπους καί υποφέρει μέ γενναιοψυχία όλους τούς πειρασμούς πού προξενεί η κακία, αξιώνεται νά λάβει τίς μεγάλες τιμές καί τά χαρίσματα τού Αγίου Πνεύματος καί τόν Θεϊκό πλούτο. Έπειτα γίνεται καί κληρονόμος τής Βασιλείας τών Ουρανών.
Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος