Γεννημένος στο Ομπερχάουζεν, ο Τάκης Μεχμέτ Άλι μεγάλωσε σε μία οικογένεια της εργατικής τάξης με καταγωγή από τον Πόντο. Ο 30χρονος με το ελληνοτουρκικό όνομα είναι εδώ και περίπου ένα μήνα εκλεγμένος βουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών στην εκλογική περιφέρεια Λέραχ-Μίλχαϊμ. «Η ιστορία μου ξεκινά με τη συνθήκη της Λωζάνης και την ανταλλαγή πληθυσμών», λέει χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στην DW.
Η «τελευταία γενιά» της Συνθήκης της Λωζάνης;
Οι γονείς του Τάκη Μεχμέτ Άλι μετανάστευσαν στη Γερμανία τη δεκαετία του 1980, η μητέρα του με αφετηρία την Κομοτηνή και ο πατέρας του την Κωνσταντινούπολη – γνωρίστηκαν λίγο αργότερα, χάρη στην ποντιακή κοινότητα. Η σχέση της οικογένειας του Μεχμέτ Άλι με τη Γερμανία όμως δεν ήταν καινούρια: Οι παππούδες του έζησαν και εργάστηκαν ως γκάσταρμπαϊτερ (φιλοξενούμενοι εργάτες) κατά τη δεκαετία 1960/1970 στη Δυτική Γερμανία.
Ο τριαντάχρονος πολιτικός, έχοντας μελετήσει την ιστορία των παππούδων του και τις ρίζες του, θεωρεί πως ανήκει στις «τελευταίες γενιές της Συνθήκης της Λωζάνης», οι οποίες χαίρουν ακόμη κάποιων προνομίων στην Τουρκία ως μειονότητα. Ο παππούς του αναφερόταν σε δύο διαδρομές, τις οποίες ακολουθούσαν τότε οι ορθόδοξοι πληθυσμοί, τη βόρεια μέσω Κωνσταντινούπολης και τη νότια, η οποία περνούσε από την Καππαδοκία.
Ωστόσο δεν έφτασαν όλοι οι Έλληνες που ξεκίνησαν για την Ελλάδα στον προορισμό τους, «κανείς δεν κάθισε να μετρήσει τότε πόσοι πέρασαν τα σύνορα», λέει. Και κάτι τέτοιο συνέβη και με την οικογένεια του Μεχμέτ Άλι, η οποία αναγκάστηκε να μείνει στην Κωνσταντινούπολη, ώστε να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση. Μία απόφαση που όμως τελικά δεν ήταν και τόσο ακούσια: «Σίγουρα θα προτιμούσαν να προχωρήσουν, όμως συνειδητοποίησαν ότι θα μπορούσαν να μείνουν εκεί, χτίζοντας ένα μέλλον. Μιλούσαν και τουρκικά… με κάποιον τρόπο ένιωθαν κι εκεί σπίτι τους. Άλλωστε, μέχρι και τη δεκαετία του 1960 οι Έλληνες του Πόντου αντιμετωπίζονταν ακόμη συχνά ως πρόσφυγες στην Ελλάδα. Όλα αυτά φαίνεται πως έχουν βελτιωθεί, πλέον υπάρχουν προγράμματα στην Ελλάδα που προωθούν την ποντιακή διάλεκτο και προάγουν τη μουσική κουλτούρα».
Μεχμέτ όπως… Μεμετίδης
Το πραξικόπημα του 1980 στην Τουρκία ήταν ο καταλύτης, που ώθησε την οικογένεια του Μεχμέτ Άλι από την Κωνσταντινούπολη και πάλι στη Γερμανία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, η καταπίεση που βίωσαν οι μειονότητες, μεταξύ των οποίων Έλληνες και Αρμένιοι ήταν ένα ζήτημα με το οποίο δεν ασχολήθηκε κανείς ιδιαίτερα. Στην καταπίεση και τους φόβους του παππού του μετά την εγκατάστασή του στην Κωνσταντινούπολη από τον Πόντο οφείλεται και το επώνυμό του: Μεχμέτ… από το Μεμετίδης. «Ο παππούς δεν ήταν ιδιαίτερα εφευρετικός», λέει γελώντας.
Ο Τάκης Μεχμέτ Άλι, όπως και τα περισσότερα παιδιά στη γειτονιά που μεγάλωσε στη Γερμανία, ολοκλήρωσε τις σχολικές σπουδές σε σχολείο της κατώτερης βαθμίδας (Hauptschule). Στη συνέχεια όμως έδωσε εξετάσεις για το πανεπιστήμιο και σπούδασε οικονομικά με έμφαση στον τομέα της υγείας, ενώ φέτος, παράλληλα με τον προεκλογικό αγώνα, παρέδωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τον ομοσπονδιακό νόμο περί συμμετοχής και συμπερίληψης ανθρώπων με αναπηρίες.
Το… outsider των Σοσιαλδημοκρατών
Ο νεαρός Σοσιαλδημοκράτης είναι μέλος του κόμματος από το 2012, τα γραφεία του SPD όμως επισκεπτόταν συχνά ως παιδί με τον παππού του, αν και εκείνος δεν ήταν ποτέ μέλος του κόμματος: «Έχει σημασία να δει κανείς ότι ήδη τότε, αλλά και σήμερα, ο ρόλος του SPD στην περιοχή του Ρουρ είναι αρκετά διαφορετικός. Δεν παρίσταται απλώς ως ένα ακόμη κόμμα, αλλά και με πολλούς άλλους τρόπους. Συμμετέχει σε παραδοσιακές εκδηλώσεις και φεστιβάλ, είναι εκεί για τους πολίτες και όχι λόγω κάποιας προεκλογικής εκστρατείας».
Σχολιάζοντας τα εκλογικά αποτελέσματα, ο Τάκης Μέχμετ Άλι δείχνει ικανοποιημένος: «Πήραμε το δεύτερο καλύτερο αποτέλεσμα. Τα Μέσα με παρουσίαζαν ως αουτσάιντερ, ωστόσο πήραμε σχεδόν 22 %, μου έλειπε μόνο 3,4 % για να λάβω την άμεση εντολή. Πρόκειται για ένα πολύ καλό αποτέλεσμα, το οποίο ο τοπικός Τύπος προσπάθησε αρχικά να υποβαθμίσει. (…) Στους ανθρώπους μου το δήλωσα ήδη, στόχος είναι η άμεση εντολή στις επόμενες εκλογές. Τώρα έχουμε μία καλή βάση και μπορώ να στήσω καλά θεμέλια. Τι είχα πριν; Είχα μία ομάδα 12 εθελοντών».
Διακρίσεις σε σχέση με την ελληνική του ταυτότητα έχει βιώσει ελάχιστες, αν και όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, είναι πάντα ο μοναδικός από τους παραβρισκόμενους δίχως γερμανική καταγωγή στις συναντήσεις των ανώτερων στελεχών με τις επιτροπές που συμμετέχει. Ωστόσο ένας από τους χώρους όπου βίωσε ρατσισμό ήταν η προεκλογική εκστρατεία: Τα μηνύματα στα κοινωνικά δίκτυα επικεντρώνονταν άλλες φορές στο τουρκικό και άλλες στο ελληνικό υπόβαθρό του. Κι όμως, ακόμη και τότε ήταν σε θέσει να το διαχωρίσει: «Σκεφτόμουν ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι τώρα, ξαφνικά, ένας πολιτικός του SPD με μεταναστευτικό υπόβαθρο είναι υποψήφιος στην περιοχή. Ήμουν ο πρώτος υποψήφιος με μεταναστευτικό υπόβαθρο εκεί».
«Ήρθα στον κόσμο ως ον πολιτικό. Και η πολιτική αναφορικά με θέματα ταυτότητας επανέφερε το ζήτημα συστηματικά: Τούρκος; Έλληνας; Ή Γερμανός, αφού γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Γερμανία; Μήπως είναι πιο εύκολο στο μεταξύ να λέω ότι είμαι Ευρωπαίος;» Πάντως όταν είναι να ταξιδέψει ο νεαρός πολιτικός λέει πως γίνεται «πατριώτης»: «Δεν έχω ταξιδέψει πολύ, οφείλω να ομολογήσω. Ταξιδεύω όμως κυρίως με προορισμό την Τουρκία, την Κύπρο και την Ελλάδα».