Αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν ξηρότητα και ρωγμές στο δέρμα των φτερνών διατρέχουν το καλοκαίρι οι γυναίκες που συνηθίζουν να περπατούν ξυπόλητες. Οι σκασμένες φτέρνες είναι επίσης πιθανότερες σε όσες φορούν σαγιονάρες, σανδάλια ή/και πέδιλα που αφήνουν σχεδόν γυμνά τα πόδια τους.
Οι σκασμένες φτέρνες σε πολλές περιπτώσεις δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από ένα αισθητικό πρόβλημα. Μερικές φορές όμως μετατρέπονται σε επώδυνη κατάσταση, με ρωγμές που φτάνουν στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος, αιμορραγούν και μπορεί να μολυνθούν.
Υπάρχει επίσης ενδεχόμενο να μην αποτελούν απλή συνέπεια της ξηροδερμίας, αλλά ένδειξη συστημικών ή δερματικών παθήσεων.
«Όπως τον χειμώνα τα κλειστά παπούτσια μπορεί να προκαλέσουν μύκητες στο δέρμα των ποδιών και στα νύχια, λόγω της υγρασίας που δημιουργείται μέσα σε αυτά, έτσι και το καλοκαίρι τα ανοιχτά παπούτσια προξενούν ξηρότητα στα πέλματα και στις φτέρνες», εξηγεί ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος Χρήστος Στάμου. «Σε τέτοια περίπτωση, το δέρμα χάνει σταδιακά την ελαστικότητά του και παρουσιάζει ρωγμές. Επιπλέον, το χρώμα του σκουραίνει, παίρνοντας μια κιτρινωπή απόχρωση. Οι αιτίες μπορεί να είναι φαινομενικά απλές, αλλά αυτό δεν ισχύει πάντοτε».
Ο ρόλος της αφυδάτωσης και των παπουτσιών
Η αφυδάτωση είναι η πιο συνηθισμένη αιτία για τις σκασμένες φτέρνες. Η καλοκαιρινή ζέστη μάς καθιστά πιο ευάλωτους σε αυτήν, εάν δεν καταναλώνουμε επαρκείς ποσότητες υγρών.
Το ξηρό περιβάλλον (π.χ. από τα κλιματιστικά) επίσης συμβάλλει στην εμφάνιση ξηρότητας στο δέρμα των φτερνών, όπως και ολόκληρου του σώματος.
Όπως προαναφέρθηκε, σημαντικό ρόλο στις σκασμένες φτέρνες παίζουν και τα παπούτσια που φοράμε. Όπως διευκρινίζει ο κ. Στάμου, κατά το περπάτημα οι φτέρνες υποστηρίζουν ολόκληρο το βάρος του σώματος. Για να απορροφηθούν οι κραδασμοί υπάρχει ένα επίθεμα λίπους κάτω από το οστό της φτέρνας. Όταν ασκείται υπερβολική πίεση στη φτέρνα, χωρίς υποστήριξη του άκρου πόδα, το λίπος αυτό υποχωρεί προς το πλάι.
Για να μπορέσει το σώμα να ανταποκριθεί, αυξάνει την προστασία του, σκληραίνοντας το δέρμα στα σημεία που δέχεται την υψηλότερη πίεση. Το πάχος που θα έχει το σκληρό δέρμα, εξαρτάται από το μέγεθος της πίεσης που έχει υποστεί η φτέρνα.
Καθώς δημιουργείται το σκληρό δέρμα, στεγνώνει και δεν είναι πλέον ελαστικό. Όσο η πίεση συνεχίζεται, το δέρμα αρχίζει να σχηματίζει ρωγμές. Έτσι δημιουργούνται οι σκασμένες φτέρνες.
Τα κλειστά παπούτσια στηρίζουν καλά τα πόδια, ενώ αντιθέτως τα σανδάλια και τα πέδιλα τα πόδια είναι εκτεθειμένα. Έτσι, το επίθεμα λίπους στη φτέρνα υφίσταται πλευρική υποχώρηση και αυξάνεται ο κίνδυνος ρωγμών. Αυτό εξηγεί και το γιατί οι σκασμένες φτέρνες εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.
Ομάδες υψηλού κινδύνου
Τα άτομα που είναι υπέρβαρα είναι πιο επιρρεπή στις σκασμένες φτέρνες, λόγω της αυξημένης πίεσης που δέχονται οι φτέρνες τους και της υποχώρησης του λίπους.
Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο είναι η πολύωρη ορθοστασία σε σκληρό έδαφος. Ο κίνδυνος αυτός μπορεί να περιορισθεί στο ελάχιστο με τη χρήση υποδημάτων, με επένδυση στις φτέρνες και στις σόλες για να παρέχουν επιπλέον υποστήριξη. Αντιθέτως, τα παπούτσια με λεπτή σόλα μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα.
Οι σκασμένες φτέρνες είναι επίσης συχνό πρόβλημα στους πάσχοντες από ορισμένες δερματοπάθειες. Η ατοπική δερματίτιδα, λ.χ., μπορεί να καταστήσει το δέρμα πιο ξηρό και τις φτέρνες πιο ευαίσθητες στις ρωγμές. Τις ίδιες επιπτώσεις έχει και ψωρίαση, η οποία προκαλεί ξηρό, φολιδωτό και ξεφλουδισμένο δέρμα σε διάφορα σημεία του σώματος. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα πέλματα των ποδιών
Μία άλλη δερματοπάθεια που καθιστά πιο συχνές τις σκασμένες φτέρνες είναι το παλαμοπελματιαίο κερατόδερμα. Είναι μία διαταραχή που προκαλεί πάχυνση του δέρματος στις παλάμες και στα πέλματα και προδιάθεση για σχηματισμό ρωγμών.
Αντίστοιχα, τα παιδιά με νεανική πελματιαία δερματοπάθεια επίσης είναι πιθανό να παρουσιάσουν σκασμένες φτέρνες. Η πάθηση αυτή χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα υγρασίας στο δέρμα της περιοχής, το οποίο στεγνώνει γρήγορα. Η επαναλαμβανόμενη αυτή διαδικασία οδηγεί σε ρωγμές.
Διαβήτης και θυρεοειδής
Οι επώδυνες, σκασμένες φτέρνες μπορεί να είναι και το πρώτο σημάδι του διαβήτη ή κάποιας θυρεοειδοπάθειας.
Ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται από παθολογικά αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Μπορεί επίσης να προκαλέσει δυσλειτουργία των ιδρωτοποιών αδένων. Το αρρύθμιστο αυξημένο σάκχαρο μπορεί να οδηγήσει σε περιφερική νευροπάθεια. Πρόκειται για βλάβη στα νεύρα των ποδιών, που περιορίζει τη ροή και την κυκλοφορία του αίματος. Η περιφερική νευροπάθεια αυξάνει τον κίνδυνο για ξήρωση και εμφάνιση σκασμένων φτερνών.
Γι’ αυτό οι διαβητικοί ασθενείς πρέπει να είναι διπλά προσεκτικοί, προκειμένου να αποφύγουν τον σχηματισμό κάποιου έλκους στις φτέρνες.
Οι σκασμένες φτέρνες μπορεί επίσης να οφείλονται σε δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, η οποία προκαλεί ξηρότητα και τελικά ρωγμές.
Τι να κάνετε
«Όσοι έχουν σκασμένες φτέρνες και ακόμη περισσότερο όσοι έχουν βαθιές ρωγμές και κινδυνεύουν από μόλυνση θα πρέπει να αφιερώνουν καθημερινά λίγο χρόνο για να περιποιούνται αυτή την ταλαιπωρημένη περιοχή των ποδιών τους», τονίζει ο κ. Στάμου. Ειδικότερα συνιστά τα εξής:
- Να κάνετε καθημερινά ένα 10λεπτο ποδόλουτρο
- Να χρησιμοποιείτε μετά το ποδόλουτρο ελαφρόπετρα για να απομακρύνετε τα νεκρά κύτταρα και να μειώσετε το πάχος της κεράτινης στοιβάδας
- Να ενυδατώνετε καθημερινά τα πόδια σας με λιπαρές αλοιφές, μετά το ντους και το ποδόλουτρο. Καλό είναι οι αλοιφές να περιέχουν συστατικά που βοηθούν στην απομάκρυνση του νεκρού δέρματος και στην αποκατάσταση της υγρασίας του
«Για μια ολοκληρωμένη θεραπεία πρέπει να αποφεύγονται η χρήση παπουτσιών με λεπτή σόλα που δεν απορροφά τους κραδασμούς, η ορθοστασία και η βάδιση με γυμνά πόδια», καταλήγει ο δρ Στάμου.