του Marcello Veneziani
Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένας θανάσιμος κίνδυνος. Για να πούνε ότι ανησυχούν, όντως φοβούνται, δεν είναι αποκαλυπτικοί θεολόγοι, αντιμοντέρνοι Λουδίτες[Η πρώτη φάση του βρετανικού εργατικού κινήματος (πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα), που χαρακτηρίστηκε από βίαιες αντιδράσεις ενάντια στην εισαγωγή των μηχανών και τη συνακόλουθη ανεργία.] ή παραδοσιακοί φιλόσοφοι, αλλά οι δύο νονοί τής AI, ο Yoshua Bengio και τώρα ο Geoffrey Hinton, στούς οποίους έχει ήδη απονεμηθεί αυτό που ονομάζεται Νόμπελ επιστήμης των υπολογιστών, το βραβείο Turing. Οι μετανοιωμένοι με τήν τεχνητή νοημοσύνη, εργάζονται για τους γίγαντες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: ο Hinton άφησε την Google με το παράπονό του, αλλά ο Roger McNamee, αποχωρώντας από την Google, είχε επίσης καταγγείλει τον κοινωνικό εθισμό που προκαλείται από τις επεμβατικές χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης, συγκρίνοντάς τον με τον εθισμό στα ναρκωτικά. Ή ο Antonio Garcia Martinez, ένας άλλος εγκέφαλος που ξεφεύγει από τον τεχνολογικό εγκέφαλο των social media, που εύχεται να μην είχε αναπτύξει ποτέ αυτές τις επιβλαβείς τεχνικές.
Τα εκπληκτικά αποτελέσματα των εφαρμογών του, η ταχύτητα με την οποία εξαπλώνονται οι δυνάμεις και τα αποτελέσματά της, κάνουν τη σύγκριση μεταξύ της τεχνολογικής επέκτασης και της ικανότητας διαχείρισής της όλο και πιο απειλητική. Αυτή που σε μια άλλη εποχή ο Gunther Anders, είχε γράψει για τον “Ο Άνθρωπο είναι παλιομοδίτικος”, καί καθόρισε «το προμηθεϊκό χάσμα» μεταξύ τεχνικής και ανθρώπινης νοημοσύνης. Στό αποκορύφωμα των αλγορίθμων, η Τεχνητή Νοημοσύνη κάνει γιγάντια βήματα στην αντικατάσταση της ανθρώπινης νοημοσύνης και πρέπει να σταματήσει, καθώς σταματούν τα χημικά ή θανατηφόρα όπλα. Έτσι λένε οι μετανοημένοι νονοί, εφευρέτες και διαδότες του. Ταυτόχρονα, είμαστε ολοένα και πιο ανυπεράσπιστοι απέναντι στην παραμορφωμένη ή κακή χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από ιδιωτικούς χάκερ και παγκόσμιους γίγαντες ή από δημόσιους φορείς, μυστικές υπηρεσίες, κράτη απατεώνων, δικτάτορες.
Το θέμα ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εξαφανίσει χιλιάδες θέσεις εργασίας είναι μόνο μια δευτερεύουσα και αντισταθμίσιμη επίπτωση σε σύγκριση με τη μη αναστρέψιμη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει όσον αφορά την ασφάλεια, την ελευθερία και πάνω από όλα την ανθρώπινη νοημοσύνη.
Δεν είναι η ίδια η Τεχνητή Νοημοσύνη που μας τρομάζει, αλλά η ανθρώπινη βλακεία, η αδυναμία κυριαρχίας των αιτιών και των αποτελεσμάτων, το παραλήρημα της τεχνολογικής παντοδυναμίας, που είναι οι ενθουσιώδεις συνεργοί αυτής της απόλυτης και δυνητικά ολοκληρωτικής εξουσίας, χωρίς φρένα.
Ποιος είναι ο κίνδυνος της τεχνητής νοημοσύνης; Η αντικατάσταση του πραγματικού κόσμου, των ταυτοτήτων και της φύσης, με μια μεγάλη φούσκα μέσα στην οποία εξαφανίζεται η πραγματικότητα, και όλα όσα την αποτελούν: ιστορία, σκέψη, ζωή, παρουσία, σώμα, φύση.
Αλλά όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι μέρος του κινδύνου της ανθρώπινης περιπέτειας, το στοίχημα της ευφυΐας που ξέρει πώς να τολμήσει και να καβαλήσει την τίγρη της τεχνολογίας. Ο άνθρωπος πρέπει να ξέρει να ρισκάρει αν θέλει να μάθει, να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής, να αναπτύξει την έρευνα και τα αποτελέσματά της.Αν αναλογιστούμε όμως το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται αυτό το στοίχημα σήμερα, τότε προκύπτει ο προβληματισμός.
Το θέμα ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εξαφανίσει χιλιάδες θέσεις εργασίας είναι μόνο μια δευτερεύουσα και αντισταθμίσιμη επίπτωση σε σύγκριση με τη μη αναστρέψιμη ζημιά που μπορεί να προκαλέσει όσον αφορά την ασφάλεια, την ελευθερία και πάνω από όλα την ανθρώπινη νοημοσύνη.
Δεν είναι η ίδια η Τεχνητή Νοημοσύνη που μας τρομάζει, αλλά η ανθρώπινη βλακεία, η αδυναμία κυριαρχίας των αιτιών και των αποτελεσμάτων, το παραλήρημα της τεχνολογικής παντοδυναμίας, που είναι οι ενθουσιώδεις συνεργοί αυτής της απόλυτης και δυνητικά ολοκληρωτικής εξουσίας, χωρίς φρένα.
Ποιος είναι ο κίνδυνος της τεχνητής νοημοσύνης; Η αντικατάσταση του πραγματικού κόσμου, των ταυτοτήτων και της φύσης, με μια μεγάλη φούσκα μέσα στην οποία εξαφανίζεται η πραγματικότητα, και όλα όσα την αποτελούν: ιστορία, σκέψη, ζωή, παρουσία, σώμα, φύση.
Αλλά όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι μέρος του κινδύνου της ανθρώπινης περιπέτειας, το στοίχημα της ευφυΐας που ξέρει πώς να τολμήσει και να καβαλήσει την τίγρη της τεχνολογίας. Ο άνθρωπος πρέπει να ξέρει να ρισκάρει αν θέλει να μάθει, να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής, να αναπτύξει την έρευνα και τα αποτελέσματά της.Αν αναλογιστούμε όμως το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται αυτό το στοίχημα σήμερα, τότε προκύπτει ο προβληματισμός.
Η ταχεία και επεκτατική ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης συμπίπτει στην πραγματικότητα με την εξίσου ταχεία και οπισθοδρομική μείωση της ανθρώπινης Νοημοσύνης, των ζωτικών και νοητικών συνδέσεών της με την ιστορία, την παράδοση, τη γλώσσα, την ικανότητα να σχεδιάζει το μέλλον και να κυβερνά τις αλλαγές. Η υποχώρηση της σκέψης, καθώς και της θρησκείας, η παρακμή της τέχνης και η προοδευτική ατροφία, όπως σε παράλυση, των φυσικών, κοινωνικών, λεξιλογικών και διανοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου και η προοδευτική και ανησυχητική πτώση του IQ. Η τεχνική μεγαλώνει και η κουλτούρα μειώνεται,το τεχνητό μεγαλώνει και το φυσικό εξαφανίζεται, το ρομπότ μεγαλώνει και ο άνθρωπος παρακμάζει. Το χάσμα μεταξύ τεχνικής και γνώσης μεγεθύνεται, ο τεχνητός κόσμος διευρύνεται ενώ η ικανότητά μας να τον γνωρίζουμε, να τον κατανοούμε και επομένως να κυβερνάμε τα αποτελέσματα συσπάται.
Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος δεν είναι το πραξικόπημα των μηχανών, ή απλώς η πειρατεία τών υπολογιστών, ή όπως λένε ορισμένοι, η χρήση που μπορεί να κάνει ο Πούτιν εκείνη τη στιγμή, που τώρα επισημαίνεται στη Δύση ως ο Νο. 1 εχθρός της ανθρωπότητας: αλλά η αυτο- κυβέρνηση της «Τεχνητής Νοημοσύνης με συνεργό της τήν ανθρώπινη βλακεία, ερωτευμένη με τις μηχανές και το εικονικό. Και επομένως η απώλεια της ανθρωπότητας, η τεχνολογική μοιρολατρία που διαπερνά την εποχή μας, σύμφωνα με την οποία τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει ή να συγκρατηθεί ή να αλλάξει πορεία. Εάν η πρόοδος είναι αυτόματη και ασταμάτητη, δεν υπάρχει πια ελευθερία, ευφυΐα και ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ο κίνδυνος δεν είναι η ίδια η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλά η ριζική απανθρωποποίηση που εφαρμόζεται και μέσω αυτής. Δεν είναι μια ηλίθια ανησυχία. Είναι πολύ καλύτερο να παραμείνεις ένας ηλίθιος άνθρωπος, παρά ένας ηλίθιος υπηρέτης και συνεργάτης του ρομπότ.Εδώ ο προβληματισμός γίνεται αναπόφευκτα φιλοσοφικός. Η επιστήμη δεν είναι πίστη αλλά έρευνα, δεν είναι θρησκεία με τα δόγματα και τις εντολές της αλλά πρέπει να υπόκειται σε κριτικό έλεγχο. Η γνώση είναι δύναμη, είπε ο Bacon, και όλος ο μαχητικός επιστημονισμός την επαναλαμβάνει εδώ και αιώνες. Είναι αλήθεια, αλλά υπάρχουν επίσης δύο άλλες σημαντικές μορφές γνώσης: από τη μια είναι νά γνωρίζεις ότι δέν γνωρίζεις, δηλαδή η επίγνωση ότι υπάρχουν πράγματα που δεν γνωρίζουμε και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε: είναι το «Ξέρω ότι εγώ δεν ξέρω» του Σωκράτη, ή η γνώση τής αγνωσίας του Nicola Cusano.
Ως εκ τούτου, ο κίνδυνος δεν είναι το πραξικόπημα των μηχανών, ή απλώς η πειρατεία τών υπολογιστών, ή όπως λένε ορισμένοι, η χρήση που μπορεί να κάνει ο Πούτιν εκείνη τη στιγμή, που τώρα επισημαίνεται στη Δύση ως ο Νο. 1 εχθρός της ανθρωπότητας: αλλά η αυτο- κυβέρνηση της «Τεχνητής Νοημοσύνης με συνεργό της τήν ανθρώπινη βλακεία, ερωτευμένη με τις μηχανές και το εικονικό. Και επομένως η απώλεια της ανθρωπότητας, η τεχνολογική μοιρολατρία που διαπερνά την εποχή μας, σύμφωνα με την οποία τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει ή να συγκρατηθεί ή να αλλάξει πορεία. Εάν η πρόοδος είναι αυτόματη και ασταμάτητη, δεν υπάρχει πια ελευθερία, ευφυΐα και ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Ο κίνδυνος δεν είναι η ίδια η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλά η ριζική απανθρωποποίηση που εφαρμόζεται και μέσω αυτής. Δεν είναι μια ηλίθια ανησυχία. Είναι πολύ καλύτερο να παραμείνεις ένας ηλίθιος άνθρωπος, παρά ένας ηλίθιος υπηρέτης και συνεργάτης του ρομπότ.Εδώ ο προβληματισμός γίνεται αναπόφευκτα φιλοσοφικός. Η επιστήμη δεν είναι πίστη αλλά έρευνα, δεν είναι θρησκεία με τα δόγματα και τις εντολές της αλλά πρέπει να υπόκειται σε κριτικό έλεγχο. Η γνώση είναι δύναμη, είπε ο Bacon, και όλος ο μαχητικός επιστημονισμός την επαναλαμβάνει εδώ και αιώνες. Είναι αλήθεια, αλλά υπάρχουν επίσης δύο άλλες σημαντικές μορφές γνώσης: από τη μια είναι νά γνωρίζεις ότι δέν γνωρίζεις, δηλαδή η επίγνωση ότι υπάρχουν πράγματα που δεν γνωρίζουμε και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε: είναι το «Ξέρω ότι εγώ δεν ξέρω» του Σωκράτη, ή η γνώση τής αγνωσίας του Nicola Cusano.
Αλλά από την άλλη πλευρά υπάρχει επίσης η γνώση του να μην μπορείς, ή η επίγνωση των ορίων σου. δεν είναι όλα δυνατά, χρειάζεται να έχεις το θάρρος και την ταπεινοφροσύνη να σταματήσεις, να βάλεις φρένο στη θέληση για παντοδυναμία και να ξέρεις να μετράς τα οφέλη και τις ζημιές για την ανθρωπότητα και τον κόσμο. Αντίθετα, ισχύει ο νόμος του Gabor σύμφωνα με τον οποίο ό,τι μπορεί να γίνει, πρέπει να γίνει και σε κάθε περίπτωση θα γίνει. Και αν δεν το κάνουμε εμείς, θα το κάνουν οι άλλοι. Αυτό οδηγεί σε μια αυτόματη, ασταμάτητη επέκταση της τεχνητής νοημοσύνης. Ότι κανείς σήμερα δεν έχει τη δύναμη να τήν σταματήσει. Το πολύ, κάποιος νά τρέχει φοβισμένος, όπως και οι εγκέφαλοι σέ φυγή από τον υπρεγκέφαλο. Ξύπνα. Και κουράγιο…πηγή