Το «γιατί» που κραυγάζει η θέα του Εσταυρωμένου, απαντάται μόνο με το «συγγνώμη»
Ελευθέριος Ανδρώνης
Από όλων των λογιών τις σιωπές που γνώρισε ο άνθρωπος, η σιωπή στη θέα του Εσταυρωμένου είναι εκείνη που παραλύει κάθε εσωτερικό αντίλογο. Είναι εκείνη που βουβαίνει περισσότερο την ψυχή, νιώθοντας μια δυσβάστακτη ενοχή για το μέγα άδικο. Και μια κατάπληκτη απορία, πώς γίνεται να σταυρώσαμε την ενσαρκωμένη Αγάπη.
Στη θέα του Εσταυρωμένου, ο πιστός άνθρωπος νιώθει την ψυχή του να συστέλλεται, να κουρνιάζει σαστισμένη στο καταφύγιο της καρδιάς όπως κρύβονται τα ζώα και τα πουλιά στον εκκωφαντικό ήχο της βροντής. «Φωνή της βροντής σου εν τω τροχώ, έφαναν αι αστραπαί σου τη οικουμένη, εσαλεύθη και έντρομος εγενήθη η γη», διαλαλεί ο Ψαλμωδός από το περίσσευμα της χάριτος.
Τα βαριά σύννεφα της Μεγάλης Πέμπτης είναι πάντα ορατά στην ψυχή, ακόμα και όταν ο φυσικός ουρανός είναι ηλιόλουστος. Ο πνευματικός ουρανός βρέχει άδικο και η γη ρουφά με πίκρα αυτή την ασύλληπτη ανομία.
«Σήμερον κρεμάται επί ξύλου ο εν ύδασι την γην κρεμάσας», ψέλνει πένθιμα ο ιερέας περιφέροντας τον εσταυρωμένο Χριστό στο ναό και σε κάθε γωνιά της γης, σε κάθε γωνιά της συνείδησης. Στρέφουμε το βλέμμα ψηλά στην άκρα ταπείνωση του Θεανθρώπου και έρχεται ένα κύμα σιωπής βαρύ, που κλείνει μέσα του την κραυγή ολάκερης της πλάσης.
«Κοίταξε τι έκανες άνθρωπε», ίσως είναι ο μόνο μύχιος ψίθυρος που θα ανέβει στη διάνοια: «Κοίταξε τι έκανες άνθρωπε, με τις αμαρτίες σου». Τα κτίσματα καταδίκασαν σε θάνατο τον Κτίστη. Ο Αναμάρτητος λογίστηκε για άνομος. Εγώ, εσύ, όλοι μας, στο παρελθόν και στο μέλλον, συνειδητά και ασυνείδητα, γίναμε τα καρφιά που καθήλωσαν το πανάχραντο Σώμα στο φρικτό Σταυρό του Γολγοθά.
Σε αφήνει άφωνο το παράπονο του Σταυρού. Δεν υπάρχουν λόγια να το περιγράψεις, ούτε συναισθήματα να το χωρέσεις. Ακόμα και η πιο ευαίσθητη, η πιο αγαπητική ψυχή, δεν μπορεί να κατανοήσει πέρα ως πέρα το Μυστήριο. Ακόμα και η Υπεραγία Θεοτόκος σάστισε μπροστά στο ανείπωτο, όπως ποιητικά μεταφέρει ο ψαλμός:
«Τὶ τὸ ξένον ὁρῶ, μυστήριον Υἱέ μου; πῶς ἐπὶ ξύλου θνῄσκεις, σαρκὶ πηγνύμενος, ζωῆς χορηγέ;»
Στη σιγαλιά του Σταυρού κρύβονται όλες οι απαντήσεις στον φλύαρο εγωισμό μας. Λες ότι αδικείσαι; Κοίτα εκεί στον Γολγοθά ποιος αδικήθηκε πρώτος. Λες ότι ταπεινώνεσαι; Κοίτα ποιος ταπεινώθηκε έως θανάτου για όλους μας. Δες εκεί τους εμπτυσμούς, τα μαστιγώματα, τους εμπαιγμούς, τις αδικίες, τις μηχανορραφίες, τα αγκάθια, τις πληγές, τα καρφιά, το μίσος, την κακία, την αχαριστία. Τι παράπονο μπορεί να έχεις και να μη σβηστεί πάραυτα στη σιωπή του Σταυρού;
Η φυσική τάση αυτής της υπερκόσμιας σιωπής είναι να σμίξει με τη μετάνοια. Το «γιατί» που κραυγάζει η θέα του Εσταυρωμένου, απαντάται μόνο με το «συγγνώμη». Εγώ σε ενέπαιξα, εγώ σε πρόδωσα, εγώ σε σταύρωσα. Μια προσωπική συνομιλία χωρίς λόγια, μόνο με στεναγμούς της ψυχής. Μια μυστική διεργασία που σιγοκαίει στην κάθε καρδιά ξεχωριστά.
Σήμερα σωπαίνω για να ζυγίσω τον δικό μου σταυρό. Τον έχω δεχτεί; Τον κουβαλώ πρόθυμα; Τον μακαρίζω; Ή τον αποστρέφομαι και τον αναθεματίζω; Εγκολπώνομαι στην καρδιά μου τα μηνύματα του Εσταυρωμένου ή ψάχνω ακόμα απαντήσεις σε σκιές αυτοδικαίωσης; Μήπως το περίσσευμα της καρδίας μας είναι «χολή και όξος», όπως εκείνο που αρνήθηκε ο Χριστός όταν διψούσε πάνω στο Σταυρό; Αποστράφηκε τη γεύση αυτού του πικρού αναισθητικού της εποχής, όπως αποστρέφεται και την αναισθησία του αφιλότιμου ανθρώπου.
Και αν δεν σε κάνει να σιωπάς ο Σταυρός, τούτο σημαίνει ότι έχεις παραδοθεί εντελώς στο άνομο συνέδριο των παθών σου. Σαν φαρισαίος ζητάς κι εσύ αφορμή να Τον σταυρώσεις, για να συντηρήσεις μια εξουσία που νιώθεις να απειλείται. Ίσως τρέμεις μη σαλευτεί η εξουσία της εγωμανίας, της ύλης, της καλοπέρασης,. Ίσως και να συντάσσεσαι με τους κοσμικούς «Καίσαρες» για να δείξεις με το δάχτυλο τον «ανυπότακτο» Ιησού ζητώντας την καταδίκη Του. Ίσως να κάνεις το ίδιο και με τους ακόλουθους του Χριστού στην εποχή μας.
Η ευλογημένη σιωπή του Σταυρού αφήνει χώρο να ακουστεί καθαρά το «Πάτερ ἄφες αὐτοῖς· οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι». Τώρα είναι η ώρα να συνειδητοποιήσουμε τι κάναμε τότε, και τι κάνουμε κάθε μέρα που σταυρώνουμε τον Χριστό αντί να σταυρώνουμε το θέλημά μας. Ας αφήσουμε την καρδιά να μιλήσει μόνη της τη γλώσσα της σιωπής. Εκείνη γνωρίζει πώς να πενθήσει για τον Χριστό, πως να ατενίσει το μεγάλο έγκλημα της ανθρωπότητας με τη σταυροαναστάσιμη θωριά.
Σήμερα σωπαίνω μέχρι την ένδοξή Ανάσταση, όταν η σιγή θα σκιστεί σαν καταπέτασμα από το Χριστός Ανέστη. Αυτή τη γόνιμη σιωπή να τη δρέψουμε σαν εκλεκτό καρπό από το δέντρο της Ζωής που είναι ο Σταυρός του Χριστού.