Βασίλης Βιλιάρδος
Το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής των ανθρώπων είναι στραμμένο στον πόλεμο της Ουκρανίας – ο οποίος δεν είναι μόνο στρατιωτικός, αλλά υβριδικός οικονομικός και χρηματοπιστωτικός. Όσον αφορά τα αποτελέσματα του, είναι ήδη οδυνηρά για τη Δύση: πληθωρισμός, υψηλότερες τιμές των εμπορευμάτων, κατάρρευση των αλυσίδων εφοδιασμού, εκρηκτικό κόστος ζωής, φτωχοποίηση των μεσαίων τάξεων, λιμοκτονία των χαμηλών και, δυστυχώς, δυστυχία για μεγάλες εκτάσεις του παγκοσμίου Νότου – στις οποίες επικρατεί η απόλυτη φτώχεια και η πείνα.
Μία παγκόσμια επισιτιστική κρίση είναι προ των πυλών (άρθρο), η ΕΕ πυροβολεί τα πόδια της (ανάλυση), ενώ ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος είναι πιθανότερος από ποτέ (πηγή) – ειδικά μετά την απόφαση της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Μια τέτοια ενδεχόμενη εξέλιξη δεν θα είχε νικητές και ηττημένους, αλλά μόνο χαμένους – ενώ μπορεί μεν η Ρωσία να απειλείται από τη Δύση με την κλοπή των 300 δις συναλλαγματικών της αποθεμάτων, αλλά θα μπορούσε να αντιδράσει ανάλογα. Πολλά περιουσιακά στοιχεία της Δύσης, συνολικού ύψους έως 500 δις $, ευρίσκονται στο εσωτερικό της – οπότε είναι σε θέση να τα εθνικοποιήσει.
Η χρεοκοπία της Σρι Λάνκα
Εν μέσω όλων αυτών των εξελίξεων, συμβαίνουν γεγονότα στη Σρι Λάνκα, σε ένα μικρό ανεξάρτητο νησιωτικό έθνος που ευρίσκεται στο νότιο άκρο της Ινδίας, τα οποία θα έπρεπε να είχαν ήδη ανησυχήσει τους πάντες. Το κράτος αυτό είναι μεν σχετικά ασήμαντο σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά δεν είναι απίθανο να αναδειχθεί ως το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο – σε αυτό δηλαδή που προμηνύει μία ευρύτερη παγκόσμια οικονομική κρίση.
Πρόκειται για μία μακροχρόνια διεφθαρμένη και κακοδιοικούμενη χώρα που ανακοίνωσε πρόσφατα ότι, δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τα χρέη της – έχοντας ουσιαστικά χρεοκοπήσει (πηγή). Με ΑΕΠ της τάξης των 85 δις $ και με 56 δις $ εξωτερικό χρέος ή στο 66% του ΑΕΠ της, αναγκάσθηκε να απευθυνθεί στο ΔΝΤ – για το δανεισμό της, έτσι ώστε να μπορεί να πληρώσει τις εισαγωγές τροφίμων, ενέργειας και φαρμάκων. Παρεμπιπτόντως, θεωρούμε εγκληματικό να αδιαφορεί η ελληνική κυβέρνηση για το εξωτερικό μας χρέος – το οποίο έχει υπερβεί τα 560 δις €, σε ένα ΑΕΠ της τάξης των 183 δις €, οπότε ευρίσκεται στο 300% του ΑΕΠ!
Συνεχίζοντας στη Σρι Λάνκα, έχουν ξεσπάσει κοινωνικές αναταραχές, επικρατεί χάος και ο πρωθυπουργός της παραιτήθηκε – ενώ οι διαδηλωτές απαιτούσαν να παραιτηθεί επίσης ο πρόεδρος και αδελφός του πρώην πρωθυπουργού της χώρας. Ο στρατός περιπολεί στους δρόμους της πρωτεύουσας, υπάρχουν νεκροί και τραυματίες, ενώ έχουν πυρποληθεί σπίτια υπουργών – μπορεί δε να μην είναι η πρώτη κρίση της χώρας, αλλά πρόκειται μακράν για τη χειρότερη, με ελλείψεις στα πάντα, με τον πληθωρισμό να καλπάζει και με το σύστημα Υγείας να έχει καταρρεύσει.
Φυσικά το ΔΝΤ που κλήθηκε, έχει σχέδιο για όλα αυτά – διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, έτσι ώστε οι τόκοι του χρέους να συνεχίσουν μεν να εξυπηρετούνται, αλλά το χρέος να αυξάνεται, παρά τη λεηλασία των περιουσιακών στοιχείων που θα επιβάλει. Άλλωστε το γνωρίζουμε πολύ καλά εμείς οι Έλληνες – αφού μπήκαμε στα μνημόνια του με δημόσιο χρέος στα 300 δις € και με αμελητέο κόκκινο ιδιωτικό χρέος, ενώ σήμερα το δημόσιο χρέος μας έχει πλησιάσει τα 400 δις € και το κόκκινο ιδιωτικό τα 300 δις €, παρά το ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας και τους πλειστηριασμούς της ιδιωτικής.
Τέλος, το σχέδιο του ΔΝΤ στη Σρι Λάνκα θα περιλαμβάνει επί πλέον την περικοπή των δημοσίων δαπανών, των μισθών, των συντάξεων κοκ. – αφού ο κανόνας των επενδυτών που εκπροσωπεί είναι πως η πληρωμή του χρέους προηγείται των αναγκών του πληθυσμού.
Ο κίνδυνος μαζικών χρεοκοπιών
Περαιτέρω, εάν η οικονομική και κοινωνική κατάρρευση της Σρι Λάνκα ήταν απλά ένα μεμονωμένο πρόβλημα, τότε δεν θα το αναφέραμε καθόλου – αφού θα επρόκειτο για κάτι συνηθισμένο. Εν τούτοις, δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο συμβάν – αλλά για το πρώτο «κομμάτι» του ντόμινο που έπεσε, σε κάτι που μπορεί να εξελιχθεί σε μία ευρύτερη παγκόσμια κρίση.
Η θέση μας αυτή βασίζεται στις προειδοποιήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας – σύμφωνα με την οποία υπάρχουν περισσότερες από 60 άλλες χώρες σε παρόμοια επικίνδυνη κατάσταση με τη Σρι Λάνκα. Παρεμπιπτόντως, μία από αυτές είναι η Ουκρανία, το ΑΕΠ της οποίας θα καταρρεύσει κατά τουλάχιστον 35% – ενώ τα φτωχά κράτη οφειλέτες είναι διασκορπισμένα κυρίως, αλλά όχι μόνο, στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική.
Εξέλιξη του ΑΕΠ της Αργεντινής
Για παράδειγμα η Αργεντινή, όπως τα περισσότερα γειτονικά της κράτη, βιώνει τη δική της οικονομική κρίση – ενώ ο πρόεδρος της έχει καταγγείλει επανειλημμένα το ΔΝΤ, στο οποίο όμως η χώρα του οφείλει αρκετά χρήματα. Το εξωτερικό χρέος της είναι της τάξης των 266 δις $, έναντι ΑΕΠ 383 δις $ το 2020 από 643 δις $ το 2017 (γράφημα) – οπότε στο 70% περίπου, θυμίζοντας πως η χώρα χρεοκόπησε το 2002 και διέγραψε μεγάλο μέρος των χρεών της (ανάλυση). Πρόσφατα πάντως προσέγγισε την Κίνα και εξασφάλισε 40 δις $ – ελπίζοντας έτσι να αποφύγει τη χρεοκοπία.
Από την άλλη πλευρά, ένας μεγάλος κίνδυνος για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, είναι η άνοδος της ισοτιμίας του δολαρίου, όπου ακόμη και η Ευρώπη αντιμετωπίζει προβλήματα – όσον αφορά το κόστος της ενέργειας και τον πληθωρισμό. Τα προβλήματα όμως των φτωχών χωρών του παγκοσμίου Νότου όμως που έχουν συνήθως υψηλά χρέη σε δολάρια, ενώ τα νομίσματα τους υποτιμώνται, είναι πολύ μεγαλύτερα – ενώ πολλές από αυτές δεν θα αποφύγουν τελικά τη χρεοκοπία.
Η συστημική κρίση
Συνεχίζοντας, ο εξαιρετικά δημοφιλής πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας κ. Lula, ο οποίος είχε ανατραπεί με ένα σιωπηλό πραξικόπημα, είναι ξανά υποψήφιος και αναμένεται να κερδίσει. Υποστηρίζει έντονα την ανάγκη «απόδρασης» από την ηγεμονία του δολαρίου και τη δημιουργία ενός νέου περιφερειακού νομίσματος της Λατινικής Αμερικής – μαζί με πολλές άλλες χώρες της ηπείρου, οι οποίες είναι επίσης σε επαφή με την Κίνα για την αναζήτηση αναπτυξιακών κεφαλαίων. Το πλαίσιο για το νέο νόμισμα υπάρχει, ονομάζεται SUR και είναι εκτός της επιρροής του ΔΝΤ.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί στην Αφρική, όπου η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης που έχει δημιουργηθεί με πρότυπο την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, σχεδιάζει επίσης ένα παναφρικανικό νόμισμα – με στόχο, όπως αναφέρει η ίδια, να απελευθερώσει τα αφρικανικά έθνη από την τυραννία του ΔΝΤ.
Εάν εδώ προσθέσει κανείς τους πολέμους εναντίον του δολαρίου και του δυτικού συστήματος του χρέους (ανάλυση) εκ μέρους της Κίνας και της Ρωσίας (ανάλυση), με την τελευταία να έχει εντείνει τις προσπάθειες της λόγω του πολέμου της Ουκρανίας και των κυρώσεων, τη μάχη της Σαουδικής Αραβίας που δεν έχει ακόμη τελειώσει (πηγή) κοκ., θα κατανοήσει γιατί η Δύση και ειδικά οι ΗΠΑ είναι πολύ ανήσυχοι – πόσο μάλλον όταν τα χρέη πολλών δυτικών χωρών είναι σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα.
Ακόμη χειρότερα, όπως φαίνεται από τον πληθωρισμό, η Δύση αντιμετωπίζει μία συστημική κρίση, τόσο οικονομική, όσο και κοινωνική – ενώ φαίνεται πως δεν έχει λύσεις, εκτός από το όλο και περισσότερο τύπωμα χρημάτων, καθώς επίσης τον πόλεμο. Εν τούτοις, τίποτα από όλα αυτά δεν θα βοηθήσει – πόσο μάλλον όταν ολόκληρος ο υπόλοιπος κόσμος συσπειρώνεται εναντίον της.
Εύλογα δυστυχώς, αφού από το 1945, μετά την εφαρμογή του Bretton Woods, ο πλανήτης κρατείται όμηρος ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος που σχεδιάσθηκε να βοηθήσει μία μικρή μειοψηφία – ενώ μπορεί μεν να βοήθησε στην αρχή, αλλά άλλαξε εντελώς μετά την μονομερή κατάργηση του κανόνα του χρυσού το 1971 από τις ΗΠΑ. Κυρίως όμως μετά την επικράτηση του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, τη δεκαετία του 1980 – ενώ το ΔΝΤ άλλαξε όλες τις μεθόδους και τις πρακτικές του.
Στα πλαίσια αυτά, οι φτωχές χώρες έπρεπε να παραμείνουν φτωχές και οποιαδήποτε οικονομική ανάπτυξη έπρεπε να αποθαρρυνθεί – με το ΔΝΤ να εκτελεί ληστρικές επιδρομές, όπως στη Λατινική Αμερική, στη Ρωσία (ανάλυση), στη Νότια Αφρική και στην Ασία. Πρόσφατα δε ακόμη και στην Ευρώπη – με την Ελλάδα να είναι το μεγάλο θύμα του.
Έτσι εξελίχθηκε σε ένα σύστημα που εμπορεύεται τον ανθρώπινο πόνο και τη δυστυχία – ενώ δρομολογήθηκε μία νέα αποικιοκρατία, αυτή τη φορά κυρίως με οικονομικά όπλα. Οι ΗΠΑ τροφοδότησαν το στρατό με μεγάλους πόρους και δημιούργησαν μία παγκόσμια αυτοκρατορία – με οφέλη όμως μόνο για τις ελίτ (ανάλυση), κυρίως τις δικές τους, αλλά και των στενών συμμάχων τους.
Εν τούτοις, ένα τέτοιο σύστημα δεν μπορεί να επιβιώνει στο διηνεκές – κάτι που φαίνεται πια σήμερα, όσο και αν δεν είναι καθόλου εύκολο να ηττηθεί. Με τη Δύση όμως εγκλωβισμένη σε ένα αδιέξοδο, αφού ο πληθωρισμός που εντάθηκε με τον πόλεμο καταπολεμάται μόνο με την άνοδο των επιτοκίων που όμως θα στραγγάλιζε την ανάπτυξη, προκαλώντας μαζικές χρεοκοπίες κρατών, τραπεζών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, χρηματιστηριακά κραχ κοκ., τίποτα δεν είναι απίθανο – κάτι που θα φανεί πολύ σύντομα.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, αυτά που θεωρούταν κάποτε προβλήματα του τρίτου κόσμου, όπως οι χρόνιες ελλείψεις τροφίμων και ενέργειας, μαζί με το μη διαχειρίσιμο πληθωρισμό, έρχονται πια στη Δύση – ενώ οι σκηνές που διαδραματίσθηκαν στη Σρι Λάνκα, μπορεί σύντομα να επαναληφθούν στους δρόμους της Ευρώπης και των ΗΠΑ.
Πόσο μάλλον εάν πράγματι η Σρι Λάνκα ήταν το πρώτο «κομμάτι» του ντόμινο, όπως όλα δείχνουν και ακολουθήσουν οι υπόλοιπες 60 χώρες που αναφέρει η Παγκόσμια Τράπεζα – ενώ τα προβλήματα αυτού του μεγέθους ασφαλώς δεν λύνονται με πολέμους, αλλά με πραγματικές αλλαγές του οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος που ήδη ψυχορραγεί.
https://analyst.gr/2022/05/22/to-telos-tou-ditikou-sistimatos-tou-xreus/