Απόφαση-τομή και ταυτόχρονα σταθμός για την εκκλησιαστική ζωή των κληρικών του κλίματος και της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στο οποίο υπάγεται και η Κρήτη, από την Αγία και Ιερά Σύνοδό του.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποφάσισε να επιτρέψει τον δεύτερο γάμο έγγαμων κληρικών που τελούν σε χηρεία ή ακόμη και σε διάζευξη, σπάζοντας ένα ταμπού αιώνων με μια καινοτόμο απόφαση, απαντώντας σε ένα αίτημα δεκαετιών των απλών κληρικών, προσαρμοζόμενο απόλυτα με μια πραγματικότητα που για πολλούς κληρικούς συνεπαγόταν ταλαιπωρία ή και μεθόδους μετακίνησης για τον σκοπό αυτό προσωρινά σε άλλα Πατριαρχεία, όπως της Σερβίας, όπου η απαγόρευση τέλεσης δεύτερου γάμου για λόγους χηρείας ή διάζευξης δεν υφίστατο. Αποτέλεσμα ή έστω και προσωρινή αποδυνάμωση του σώματος των κληρικών από το σώμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και η αντίστοιχη ενδυνάμωση άλλων Ορθόδοξων Πατριαρχείων.
Σε μια συνεδρίαση την περασμένη Τρίτη, εν μέσω και οξύτατων αντιδράσεων, με ισχυρή όμως πλειοψηφία, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στην οποία αυτή την περίοδο μετέχει και ο Κρητικός Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Μακάριος Γρινιεζάκης, υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου του Α’, έλαβε τη σχετική απόφαση, μετά από νομικές και εκκλησιολογικές εισηγήσεις, με την οποία επιτρέπει πλέον στους κληρικούς της δικαιοδοσίας της, όπου ως τέτοιοι στον Ελλαδικό χώρο αφορούν τους κληρικούς στην Εκκλησία Κρήτης και της Δωδεκανήσου.
Οι αυστηροί όροι και προϋποθέσεις
Όπως αποκαλύπτει σήμερα η “Νέα Κρήτη”, το Οικουμενικό Πατριαρχείο σημειώνει στη σχετική του καινοτόμο απόφαση ως σκεπτικό ότι, ενώ για τους έγγαμους κληρικούς που τελούν σε κατάσταση χηρείας η διαδικασία είναι απλούστερη για την τέλεση δεύτερου γάμου, αντίθετα, ειδικά για την περίπτωση κληρικών που έχουν περιέλθει τελεσίδικα σε λύση γάμου κι είναι διαζευγμένοι, υπάρχει μία κομβικής σημασίας απαράβατη προϋπόθεση: «Το διαζύγιο θα πρέπει να έχει εκδοθεί χωρίς υπαιτιότητα του κληρικού, που υποβάλει αίτημα για δεύτερο γάμο».
Οι υπόλοιποι όροι και προϋποθέσεις μελετώνται ήδη ώστε να εκδοθούν οι σχετικές με τις περιστάσεις εγκύκλιοι και διατάγματα. Τέτοιες εγκύκλιοι και διατάγματα, ώστε να καλύπτουν τους κληρικούς σε όλα εκείνα τα κράτη, όπου το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει διοικητική και εκκλησιαστική δικαιοδοσία, αλλά ισχύει διαφορετικό νομικό και κρατικό πλαίσιο. Ωστόσο, είτε σε χηρεία ο κληρικός, είτε διαζευγμένος, μια ακόμη βασική προϋπόθεσή είναι ότι θα πρέπει να μην έχει υπερβεί, κατά την υποβολή του αιτήματος για δεύτερο γάμο, τα 55 έτη ή το 60ό έτος, αν έχει ανήλικα τέκνα.
Για την Κρήτη
Είναι προφανές ότι για εμάς στην Κρήτη, όπως και στα Δωδεκάνησα, η απόφαση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, αφού εντός του Ελλαδικού χώρου είναι οι περιοχές που εκκλησιαστικά είναι υπό την απόλυτη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ταυτόχρονα η απόφαση αυτή πρακτικά για την ελληνική επικράτεια σημαίνει ότι θα έχουμε πλέον στο θέμα του δεύτερου γάμου κληρικών δύο διαφορετικές ταχύτητες εκκλησιαστικά, αφού στην Εκκλησία της Ελλάδας, πλην Κρήτης και Δωδεκανήσου που υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο δεύτερος γάμος δεν επιτρέπεται.
Οι αντιδράσεις της Εκκλησίας Κρήτης
Σημειώνεται ότι η Εκκλησία της Κρήτης, σύμφωνα με αποκλειστικές μας πληροφορίες, εξέφρασε διά των ιεραρχών της, αρχικά, σοβαρές επιφυλάξεις, οι οποίες αφορούσαν κατά βάση τον όρο: «Το διαζύγιο θα πρέπει να έχει εκδοθεί χωρίς υπαιτιότητα του κληρικού, που υποβάλει αίτημα για δεύτερο γάμο». Όπως σημείωναν και πριν τη λήψη της τελικής απόφασης, το “ανυπαίτιο” του κληρικού, ιδίως όταν δεν αναφέρεται σε δικαστική απόφαση λύσης του πρώτου γάμου, όπως για περιπτώσεις υπερ-διετούς διάστασης ή συναινετικού διαζυγίου, θα ήταν δύσκολο να αποδειχτεί, αφού σε αυτή την περίπτωση θα προϋπόθετε τον χειρισμό λεπτών και ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων εκάστου κληρικού, που θα υπόβαλε αίτημα για δεύτερο γάμο. Αν δεν αναγραφόταν η μη υπαιτιότητά του για τη λύση του πρώτου γάμου, ο κατά τόπο ιεράρχης που θα έπρεπε να εξετάσει το σχετικό αίτημα του δεύτερου γάμου, αναρωτιόντουσαν στην Εκκλησία Κρήτης, πώς θα μπορούσε να λάβει γνώση και να επεξεργαστεί ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα του κληρικού, όταν αυτό αντίκεται στη νομοθεσία;
Η απάντηση που δόθηκε με την τελική εισήγηση και απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο κρίσιμο αυτό ζήτημα ήταν καταλυτική, ώστε να υπερβεί την κατάσταση και να προχωρήσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην καινοτόμο απόφασή του για τέλεση δεύτερου γάμου των κληρικών της δικαιοδοσίας του, που τελούν είτε σε χηρεία είτε είναι διαζευγμένοι.
Ο κληρικός που αιτείται δεύτερο γάμο, αν δεν αναγράφεται στη δικαστική απόφαση η μη υπαιτιότητά του για το διαζύγιο του πρώτου, θα μπορεί να προσκομίζει όλα τα επίσημα ή άλλα προσωπικά αποδεικτικά στοιχεία αλλά και μαρτυρίες, που θα αποδεικνύουν την ανυπαιτιότητά του στο διαζύγιο του πρώτου γάμου. Ταυτόχρονα θα δίνει εγγράφως και τη συγκατάθεσή του στον οικείο Μητροπολίτη, στον οποίο θα απευθύνει το αίτημά του, για επεξεργασία και λεπτούς χειρισμούς υπό των στοιχείων αυτών, προκειμένου ο κατά τόπο ιεράρχης να διαμορφώσει τη σχετική του εισήγηση επί του αιτήματος του εν λόγω κληρικού για δεύτερο γάμο και πάντα προσαρμοζόμενος στη διαφορετική κρατική οντότητα, στην οποία υπάγεται ο εν λόγω κληρικός, όντας στην εκκλησιαστική-διοικητική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία εκτείνεται σε διαφορετικά κράτη ανά την υφήλιο και στις 5 ηπείρους. Με τον τρόπο αυτό, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου ξεπέρασε και το σχετικό πρόσκομμα τεχνικής φύσης, που έθεσαν παράγοντες της Ιεραρχίας, και όχι μόνο, της Εκκλησίας Κρήτης.
ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΤΑΙ
Η διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα για την τέλεση δεύτερου γάμου
Όμως, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θέλοντας να διασφαλίσει αφενός ότι η καινοτόμος αυτή απόφαση δε θα περιπέσει σε γραφειοκρατικά γρανάζια και χρονοβόρες διαδικασίες, ούτε θα γίνει μέσο “χειραγώγησης” υπερκείμενου εκκλησιαστικά και διοικητικά προσώπου έναντι του απλού κληρικού, αφετέρου δε θα μετατραπεί σε διαδικασία ευτελισμού της κατάστασης από κάποια “αρνητικά παραδείγματα” κληρικών, ενώ στόχο έχει να θεραπεύσει ένα πολύ σοβαρό χρόνιο και με κοινωνικές προεκτάσεις ζήτημα, έθεσε κι ένα σαφές πλαίσιο στην όλη διαδικασία, αλλά και τη δικαιοδοσία τού ποιος και πώς τελικά εγκρίνει το σχετικό αίτημα για τέλεση δεύτερου γάμου κληρικού, που είναι σε κατάσταση χηρείας ή διαζευγμένος και όπου «το διαζύγιο θα πρέπει να έχει εκδοθεί χωρίς υπαιτιότητα του κληρικού, που υποβάλει αίτημα για δεύτερο γάμο»:
Ο κληρικός θα πρέπει να υποβάλει το αίτημά του για δεύτερο γάμο στον οικείο Μητροπολίτη της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Να είναι στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου η Μητρόπολη αυτή, όπως και ο ίδιος ο κληρικός για εύλογο χρονικό διάστημα και όχι με μια απλή μετεγγραφή στη δικαιοδοσία αυτή. Αν δεν έχει τέκνα, να μην έχει υπερβεί το 55ο έτος, ενώ αν έχει ανήλικα τέκνα, να μην έχει υπερβεί το 60ό. Το αίτημά του για δεύτερο γάμο θα πρέπει να υποβάλλεται μετά από 3-4 χρόνια τουλάχιστον ξανά, εφόσον απορριφθεί. Ο οικείος Μητροπολίτης που παραλαμβάνει το σχετικό αίτημα δεν είναι και αυτός που αποφασίζει. Αντίθετα, ο οικείος Μητροπολίτης είναι υποχρεωμένος εντός 20 ημέρων από την παραλαβή του σχετικού αιτήματος, αφού εξετάσει τα δεδομένα, να γνωμοδοτήσει είτε θετικά, είτε αρνητικά και να αποστείλει το σχετικό αίτημα με τον πλήρη φάκελο του κληρικού μαζί με την όποια εισήγησή του στην Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Αυτή θα είναι τελικά που θα εκδίδει και τη σχετική απόφαση για την παροχή άδειας ή όχι, για τέλεση δεύτερου γάμου από κληρικό σε χηρεία ή διαζευγμένο χωρίς δική του υπαιτιότητα, και μάλιστα η Σύνοδος του Πατριαρχείου θα αποφασίζει τελικά, χωρίς να δεσμεύεται από την όποια εισήγηση (θετική ή αρνητική) του οικείου Μητροπολίτη, στον οποίο υπέβαλε το αίτημα ο κληρικός.
Μεγάλη καινοτομία
Η απόφαση αυτή για τους κληρικούς, που συνιστά καινοτομία του Οικουμενικού Πατριαρχείου μεγάλου βεληνεκούς για τους απλούς κληρικούς, ήδη έχει μπει και στη φάση της περαιτέρω επεξεργασίας από την περασμένη Τρίτη, οπότε κι έγινε κεκτημένο από τη Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με ευρεία πλειοψηφία και παρά την ύπαρξη αντιδράσεων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο μελετά πλέον, μετά την ιστορικής σημασίας αυτή του απόφαση, όλα τα ενδεχόμενα, ώστε να καλύψει το σύνολο των νομοθεσιών στα κράτη των οποίων έχει εκκλησιαστική δικαιοδοσία, καθώς και τις σχετικές προϋποθέσεις.
Αίσθηση προκάλεσε η απόκάλυψη της εφημερίδας «Νέα Κρήτη»
Σε κάθε περίπτωση η αποκάλυψη της εφημερίδας «Νέα Κρήτη» έχει προκαλέσει αίσθηση στο πανελλήνιο.
Σημειώνεται ότι πριν 1,5 χρόνο περίπου η Ιερά Μητρόπολη Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάννου, με άδεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κατ’ εξαίρεση διευθέτησε και τέλεσε δεύτερο γάμο σε αποσπασμένο κληρικό, στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Αντίστοιχα τέτοιος γάμος, πάλι με κατ’εξα’ίρεση άδεια τελέστηκε και στη Μητρόπολη της Κω.
Ωστόσο πλέον με την ιστορική και καινοτόμα απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, δεν μιλάμε για κατ’ εξαίρεση άδεια πλέον αλλά για οριστική απόφαση για επίσημη διευθέτηση του θέματος.