Ανακαλύφθηκε το μοναστήρι στο οποίο γράφτηκε το ιστορικό Βιβλίο των Ελαφιών (Book of Deer) που πιστεύεται ότι είναι το παλαιότερο σωζόμενο σκωτσέζικο χειρόγραφο.
Το χειρόγραφο του 10ου αιώνα σημειώνεται ότι περιέχει την αρχαιότερη σωζόμενη γαελική γραφή της χώρας. Η ακριβής τοποθεσία του μοναστηριού στο Aberdeenshire παρέμενε μυστήριο για χρόνια. Όμως τα δείγματα που συνέλεξαν οι αρχαιολόγοι κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής, που επικεντρώθηκε σε ένα χωράφι κοντά στο ερειπωμένο αβαείο Deer, επιβεβαίωσαν τελικά τη θέση του.
Το Βιβλίο των Ελαφιών περιγράφεται ως «μία από τις κυριότερες αρχαιότητες της κελτικής Σκωτίας». Γραμμένο μεταξύ 850 μ.Χ. και 1000 μ.Χ., είναι αξιοσημείωτο ότι έχει επιβιώσει όλο αυτό το διάστημα. Το Βιβλίο των Ελαφιών παρέχει μια εικόνα της πρώιμης εκκλησίας, του πολιτισμού και της κοινωνίας της εποχής, ενώ περιλαμβάνει και λατινικό κείμενο.
Το βιβλίο ουσιαστικά αποτελείται από δύο μέρη – τα αρχικά ευαγγέλια που, όπως πιστεύεται, γράφτηκαν γύρω στο 850 με 1000 μ.Χ., και τα μεταγενέστερα κείμενα που πιστεύεται ότι γράφτηκαν τον 11ο ή 12ο αιώνα. Είναι γνωστό ότι το βιβλίο βρισκόταν στη βιβλιοθήκη του John Moore, επισκόπου του Ely και του Norwich και, μετά τον θάνατό του το 1714, η βιβλιοθήκη αγοράστηκε από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ και έγινε δωρεά στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Cambridge. Στη συνέχεια ανακαλύφθηκε εκ νέου το 1860 από τον Henry Bradshaw, τον τότε βιβλιοθηκάριο.
Το βιβλίο φυλάσσεται συνήθως στις συλλογές του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, αλλά το 2022 εκτέθηκε δημόσια στην γκαλερί Aberdeen Art Gallery. Οι αρχαιολόγοι και οι εθελοντές είχαν αποκαλύψει με επιμέλεια αντικείμενα και χαρακτηριστικά που ήλπιζαν ότι θα οδηγούσαν τελικά στον εντοπισμό του χώρου του μοναστηριού.
Το Làrach Leabhar Dhèir (Το χαμένο μοναστήρι), παραγωγή της Midas Media για το BBC ALBA, θα προβληθεί τη Δευτέρα στις 21:00.