Λαϊκά Παραμύθια της Μικρασίας
Συγγραφέας: Νίτσα Παραρά – Ευτυχίδου
Μια φορά κι έναν καιρό…
Το παρόν βιβλίο περιλαμβάνει επτά μικρασιατικά παραμύθια και μια ιστορία. Είναι μια πτυχή της λαογραφίας μας από τα αλησμόνητα εκείνα μέρη, ειδικά από τα Βουρλά της Ιωνικής Ερυθραίας. Τα κατέγραψα από τους απογόνους, παιδιά και εγγόνια, παλαιών κατοίκων της μαρτυρικής πόλης των Βουρλών. Ως γνωστόν, τα παραμύθια μεταφέρονται από γενιά σε γενιά στόμα με στόμα, μέσω της προφορικής παράδοσης. Σήμερα όμως το στοιχείο της προφορικής μετάδοσης ιστορικών αφηγήσεων, λαϊκών μύθων και παραμυθιών έχει σχεδόν εξαφανιστεί, για πολλούς και διάφορους λόγους, και θεωρώ “θαύμα” την προφορική διάσωση αυτών των παραμυθιών μέχρι την εποχή μας.
Το τελευταίο από αυτά -Οι τουφεκιές των Χριστουγέννων- δεν είναι γνήσιο παραμύθι, αλλά μια λαϊκή αφήγηση, μια “ιστορία” που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, και το “Ο καλός δράκος” είναι μυθοπλασία δική μου μέσα στα μικρασιατικά πλαίσια.
Τα παραμύθια δεν ανάγονται μόνο στο παρελθόν, σε περασμένες εποχές, αλλά είναι αειθαλή και ταιριάζουν σ’ όλες τις εποχές και σ’ όλες τις κοινωνίες. Σε τούτα τα παραμύθια εκτός από το λαογραφικό στοιχείο, υπάρχει έντονη η λαϊκή φαντασία, ακόμα και κάποιο ηθικό δίδαγμα. Τα περισσότερα έχουν αισιόδοξο τέλος: “…και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!”
Το παραμύθι γοητεύει πάντοτε μικρούς και μεγάλους. Ειδικά στα παιδιά λειτουργεί όχι μόνο κατευναστικά, αλλά και πολύ δραστικά. Εξάπτει τη φαντασία τους, τα οδηγεί σε κόσμους ονειρικούς, πλουτίζει τους ορίζοντές τους, τα μαθαίνει τρόπους “του ζην και του φέρεσθαι”, επηρεάζει και διαμορφώνει το χαρακτήρα τους, διδάσκει, διασκεδάζει και ψυχαγωγεί.
Αξίζει να αναφέρω πως πάντοτε θυμάμαι από μικρή μόνο μια φράση από κάποιο παραμύθι της θείας μου Ευαγγελινής “Ο δράκος ξεφτίλισε (καθάρισε) το δόντι του και έβγαλε ένα μπούτι αλόγου…”.
Ακούς εκεί, “το μπούτι ενός αλόγου ανάμεσα στα δόντια του δράκου !” Πόσο μεγάλος θα ήταν εκείνος ο δράκος!
(Από τον πρόλογο της ανθολόγου Νίτσας Παραρά-Ευτυχίδου)
Τα οκτώ αυτά παραμύθια προέρχονται από τα Βούρλα της Ερυθραίας, του Τσεσμέ. Καταγράφηκαν και παρουσιάζονται από την ακούραστη Νίτσα Παραρά-Ευτυχίδου, που μας εφοδιάζει με τις βασικές πληροφορίες για την ηρωική αυτή ελληνική κωμόπολη της Ιωνίας.
Το μικρασιατικό παραμύθι έχει κι αυτό τη θέση του στην προσπάθειά μας να διασώσουμε ό,τι μπορούμε από τις κάποτε ελληνικές πατρίδες της Ανατολής. Και η προσπάθεια είναι πολύ δυσκολότερη στη συγκεκριμένη περίπτωση, γιατί οι ρωμαίικες αυτές κοινότητες των Ελλήνων έσβησαν από προσώπου γης, μετά από μια τρομακτική ιστορική καταστροφή.
Μια καταστροφή, που ξεκίνησε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1923, με την πλήρη ανταλλαγή των πληθυσμών.
Περιεχόμενα
Πρόλογος – Βλάσης Αγτζίδης
Πρόλογος – Νίτσα Παραρά-Ευτυχίδου
1. Το λιονταράκι
2. Η βασιλοπούλα και ο τραγουδιστής
3. Το Βασιλόπουλο και η νεράιδα της θάλασσας
4. Οι δαντέλες
5. Η τσιγκούνα πεθερά
6. Η βασιλοπούλα και ο πρίγκιπας
7. Ο καλός δράκος
8. Οι τουφεκιές των Χριστουγέννων στη Μικρά Ασία
Παράρτημα
Το ταξίδι στον Άγιο Τάφο
Τα μικράτα του Σταύρου
Η βρύση του τεκέ και ο μπαρμπα-Παύλος
