Λαζοί Βυζαντινοί Πρίγκιπες – Επική Βυζαντινή μουσική
Μουσική από το παραδοσιακό ρεπερτόριο της μουσικής των Λαζών, με αυτοσχεδιασμούς του Dimitrios Dallas που ηχογράφησε την ποντιακή λύρα και την γκάιντα τουλουμ…
Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας σχηματίστηκε στα βορειοανατολικά άκρα της Ανατολίας, κοντά στη Γεωργία, και ένα τεράστιο μέρος του πληθυσμού της αποτελούνταν από τους Λαζούς, έναν Καρτβελικό λαό στενά συνδεδεμένο με Γεωργιανούς που κατοικούν στην περιοχή γνωστή ως Λάζικα. Για το λόγο αυτό, οι ηγεμόνες της αυτοκρατορίας ονομάστηκαν Πρίγκιπες των Λαζών. Επομένως, αυτό το τραγούδι αποτελείται από ένα μείγμα ποντιακής ελληνικής και λαζικής παράδοσης.
Η λαζική μουσική της Ανατολίας και η ποντιακή μουσική αλληλεπικαλύπτονται σημαντικά, όντας ουσιαστικά η ίδια ευρεία μουσική παράδοση και χρησιμοποιώντας τα ίδια θεμελιώδη χαρακτηριστικά. Το βιολί της Μαύρης Θάλασσας είναι πρωταρχικό όργανο της περιοχής, όπως και η γκάιντα τουλουμ, με κύριο τύμπανο το ντάβουλ, που χρησιμοποιούνται όλοι εδώ. Χρησιμοποίησα επίσης ένα γεωργιανό παντούρι, ένα όργανο που εμφανίζεται συνήθως στη μουσική των Λαζών, ακόμη και της Ανατολίας, ως νεύμα στην κοινή συγγένειά τους με τους Γεωργιανούς.
Μεγάλο μέρος της μουσικής σε αυτήν την περιοχή είναι κυρίως χορευτική μουσική και συχνά δομημένη σε ασύμμετρες ρυθμικές δομές, όπως ένας ρυθμός 5 σε αυτό το τραγούδι. Ήθελα πολύ να παρουσιάσω τη γλώσσα των Λαζών σε αυτή τη σύνθεση, έτσι απλά παρουσίασα ένα τραγούδι αγάπης των Λαζών που ονομάζεται Furt’unaşen Gebulur που τραγουδήσαμε εγώ και η μαμά μου στη γλώσσα των Λαζών και ο συνάδελφός μου Dimitrios Dallas έπαιξε με δεξιοτεχνία χρησιμοποιώντας το kementze της Μαύρης Θάλασσας και το γκάιντα, προσθέτοντας σε αυτήν τους δικούς του αυτοσχεδιασμούς στο ύφος της ποντιακής ελληνικής μουσικής. Μια μορφή αρμονίας drone βρίσκεται επίσης στη μουσική των Λαζών, κάτι που μοιράζονται με τους Γεωργιανούς γείτονές τους, μεταβαίνοντας από τονωτικό σε υποτονικό. Συνολικά, αυτή η σύνθεση δείχνει ένα παράδειγμα ελληνικής ποντιακής και λαζικής μουσικής με γεωργιανά στοιχεία που έχουν προστεθεί, δείχνοντας το συναρπαστικό μουσικό τοπίο της Λάζιτσας στη συμβολή του ελληνικού, του ανατολικού και του καρτβελικού κόσμου.
Στίχοι στα ελληνικά και στα λαζικά:
Έλα! Γιε της Ρώμης,
Η Ρουμανία ζει,
Ζει στα μαύρα κύματα,
Στα τραγούδια των Λαζών.
Furtunaşen gevulur
Nena momçi mevulur
E bozo skani şeni
P’anda çveri govulur
Rak’anis mot geladgir
Limçişi xvala xvala
Moxti mendegiyona
Mulurna çkimi k’ala
Var megocan e biç’i
Βαρ μάλεν σκάνι κ’άλα
Ubas mu mologidzin
Muç’o mzuğaş kvanç’ala
Mtel dadepe hak renan
Çkva heşo var barbala
Ma şkurina va miğun
Met’k’oçi bincubala
Αγγλική μετάφραση:
Έλα! Γιος της Ρώμης,
Η Ρωμανία ζει,
Ζει στα μαύρα κύματα,
Στα τραγούδια των Λαζών.
Κατεβαίνω από το ρεύμα της καταιγίδας.
Δώσε μου έναν ήχο, έρχομαι.
Κορίτσι για σένα,
Πάντα κυκλοφορώ με εγκαύματα.
Γιατί στέκεσαι στο λόφο;
Το βράδυ, ολομόναχος.
Έλα να σε πάρω,
Αν έρθεις μαζί μου.
Δεν σε εμπιστεύομαι νεαρέ.
Δεν μπορώ να έρθω μαζί σου.
Τι κρύβεις στην αγκαλιά σου;
Μοιάζει με πέτρα από τη θάλασσα.
Όλες οι αδερφές μου είναι εδώ,
Μην είσαι τόσο ανόητος.
Δεν φοβάμαι,
Άσε με να σου κλείσω το στόμα.