Η φωτογραφία δεν είναι απλά μια ακόμη από την εποχή που η Ελλάδα ζούσε τον θρίαμβο του Έπους του 1940.
Είναι η απάντηση σ΄ όσους ρωτούν γιατί τότε η σαφώς ασθενέστερη σ΄ όλα Ελλάδα μεγαλούργησε και σήμερα η χώρα δεν μπορεί να σταθεί όρθια και να αρθρώσει λόγο και άποψη έναντι όσων την βάζουν συστηματικά στη γωνία. Τότε η κατάσταση ήταν σαφώς πιο δύσκολη με τα όπλα να έχουν τον λόγο. Κι όμως τότε τα καταφέραμε…
Η εξήγηση λοιπόν στην λεζάντα της φωτογραφίας:
Στην πρώτη σειρά, δεύτερος από αριστερά, ο ηθοποιός Λάμπρος Κωνσταντάρας.
Δεξιά του, πρώτος από αριστερά, ο βαρύτονος Ευάγγελος Μαγκλιβέρας.
Αριστερά του, τρίτος από αριστερά, ο τενόρος Κώστας Σάμιος.
Τελευταίος δεξιά ο έμπορος Τσαλίκης.
Στην δεύτερη σειρά, πρώτος από αριστερά ο δημοσιογράφος Δ.Γαλερίδης.
Δεύτερος, ο υπουργός Γεώργιος Καρτάλης.
Τρίτος, ο καθηγητής Δ. Θιβαδόπουλος.
Τέταρτος, ο συγγραφέας Γεώργιος Θεοτοκάς που έβαλε “μέσον” (!) για να πάει να πολεμήσει στην πρώτη γραμμή.!!! Το “μέσον” του για τον σκοπό αυτό ήταν ο τότε Στρατηγός Σέργιος Γυαλίστρας.
Πεμπτος, ο βιομήχανος Συμεόνογλου.
Έκτος, ο δημοσιογράφος Κώστας Μάγιερ.
Όλοι αυτοί θα μπορούσαν να έχουν γίνει αυτό που σήμερα λέμε… “βύσμα”. Κι όμως κανείς τους δεν κρύφτηκε. Κανείς τους δεν επικαλέστηκε την ιδιότητά του για να μην φορέσει το χακί και να πολεμήσει. Ούτε καν το σκέφθηκαν .
Όλη η ελληνική κοινωνία ,η συντριπτική της πλειοψηφία ενώθηκε για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο. Και κανείς πλην ελαχίστων δεν υπολόγισαν τους κινδύνους και τις ταλαιπωρίες .
Δεν ήταν μόνο οι εικονιζόμενοι “διάσημοι” της εποχής στη φωτογραφία που πολέμησαν . Υπήρξαν κι άλλοι πολλοί:
Ο ηθοποιός κ Διονύσης Παπαγιαννόπουλος πολέμησε σαν υπολοχαγός στη πρώτη γραμμή.
Ο ηθοποιός Ντίνος Ηλιόπουλος ήταν ασυρματιστής πυροβολικού πρώτης γραμμής.
Ο ηθοποιός Παντελής Ζερβός λοχίας πρώτης γραμμής.
Ο ηθοποιός, Νίκος Σταυρίδης ήταν τραυματιοφορέας πρώτης γραμμής.
Ο ηθοποιός Δήμος Αυγείας, ήταν καταδρομέας κολύμπησε στο παγωμένο νερό με το μαχαίρι στο στόμα και έκοψε τα καλώδια των εκρηκτικών, μιας παγιδευμένης από τον εχθρό σημαντικής γέφυρας, επιτρέποντας έτσι την προέλαση του Ελληνικού στρατού στην Κορυτσά, η απελευθέρωση της οποίας σηματοδότησε την αποφασιστική καμπή για την συντριβή των φασιστικών δυνάμεων.
Παρασημοφορήθηκε και συνέχισε να πολεμά μέχρι που σκοτώθηκε, πιστός στον υψηλό προορισμό του ρόλου του.
Ο ηθοποιός Πάνος Κυριακόπουλος, έπεσε πολεμώντας στον Αυλώνα.
Οι ηθοποιοί μας Θάνος Κωτσόπουλος, Μάνος Κατράκης, Λυκούργος Καλλέργης, Στέλιος Βόκοβιτς, Γκίκας Μπινιάρης, Νάσος Χριστογιαννόπουλος, Φροίξος Θεοφανίδης, Μάκης Τζίνης, Στέφανος Πήλιος,ήταν όλοι στρατιώτες και πρωταγωνιστές της πρώτης γραμμής.
Μαζί και μ’άλλους ανθρώπους της Τέχνης, όπως ο τενόρος Γ. Τουμπακάρης,που έπεσε ηρωικά και «με απερισκεψία ευέλπιδος» μαχόμενος, ή ο θεατρικός συγγραφέας και γενικός γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου Άγγελος Τερζάκης, που καταγράφεται ότι παρέμεινε στη ζώνη του πυρός ως το τέλος του πολέμου, ή οι αγαπημένοι μας συγγραφείς και ποιητές,Νίκος Καββαδίας, Νίκος Εγγονόπουλος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Άρης Δικταίος, Τάκης Σινόπουλος, Λουκής Ακρίτας, Γιώργος Σαραντάρης, Αστέρης Κοββατζής, Άγγελος Βλάχος, Ανδρέας Καραντώνης, Στέλιος Ξεφλούδας, Γιάννης Μπεράτης, κ.ά. ή οι ζωγράφοι-σκηνογράφοι, μοναδικοί και αγαπητοί Σπύρος Βασιλείου και Γιάννης Τσαρούχης, που κρατούσε στα χέρια του πάντοτε
μια εικόνα της Μεγάλης Μάνας και ζωγράφισε την Παναγία της Νίκης.
Όλοι αυτοί μπορούν να πουν: «.έζησα το θαύμα.» όπως λέει ο Ανθυπολοχαγός Οδυσσέας Ελύτης για τον εαυτό του. Γράφει:
«Δεν απέμενε παρά να κρατήσω τον όρκο μου και να δώσω υπόσταση
στον Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας, αυτόν που είχε δοκιμαστεί σε όλα
τα ανεβοκατεβάσματα της Ελληνικής Ιστορίας και που προχωρούσε ολοένα
για να φτάσει μέσα και πέρα από το θάνατο.»
«Από το άλλο μέρος, έγινε αιτία ο πόλεμος να συνειδητοποιήσω
τι είναι ο αγώνας, ο ομαδικός πλέον και όχι ο προσωπικός.
Θέλω να πω τι σημαίνει να μάχεσαι και συ.»
«Χωρίς την εμπειρία αυτή, πιστεύω δεν θα μου είχε ανοιχτεί ο δρόμος για το «Άξιον Εστί».