Άρθρο του Daniele Lacalle, που δημοσιεύτηκε στις 30 Μαρτίου 2022 από το Mises Institute. Χρόνος ανάγνωσης 5′. Απόδοση στα ελληνικά, Θεόδωρος Μίχας – Νίκος Μαρής.
Με τις τρέχουσες παρεμβατικές πολιτικές, η Ευρώπη δεν πρόκειται να πετύχει μια ανταγωνιστική ενεργειακή μετάβαση. Η Ευρώπη εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο όχι εξαιτίας κάποιας σύμπτωσης, αλλά εξαιτίας μιας αλληλουχίας λανθασμένων πολιτικών: απαγόρευση της πυρηνικής ενέργειας στη Γερμανία, απαγόρευση της ανάπτυξης εγχώριων πόρων φυσικού αερίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, που προστέθηκαν πάνω σε μια μαζική και δαπανηρή εξάπλωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χωρίς να έχει δημιουργηθεί ένα αξιόπιστο εφεδρικό σύστημα.
[sc name=”vyzantina-skoylarikia” ][/sc]
Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια δεν μειώνουν την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Είναι απαραίτητες αλλά ασταθείς και διακοπτόμενες. Χρειάζονται υποστήριξη από πυρηνικά, υδροηλεκτρικά και φυσικό αέριο, για την ασφάλεια του ενεργειακού ανεφοδιασμού. Η εξάρτηση από αυτές τις εφεδρικές πηγές αυξάνεται σε περιόδους χαμηλής αιολικής ενέργειας και ελάχιστης ηλιοφάνειας, ακριβώς όταν οι τιμές είναι υψηλότερες.
«Η ηλιακή ενέργεια μηδενίζεται για δώδεκα ώρες την ημέρα, και αυτό είναι εγγυημένο. Ο άνεμος πνέει μερικές φορές και μερικές φορές όχι, επίσης εγγυημένα. Και τα δύο εξαρτώνται από τον καιρό, ο οποίος είναι 100% εκτός του ανθρώπινου ελέγχου. Είναι, στην καλύτερή τους μέρα, ένα συμπλήρωμα», έγραψε ένας πιλότος του Πολεμικού Ναυτικού.
Ούτε οι μπαταρίες αποτελούν επιλογή. Το κόστος θα ήταν απαγορευτικό και η εξάρτηση από την Κίνα (για το λίθιο κ.λπ.) για την κατασκευή τους θα αποτελούσε ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα. Σε τρέχουσες τιμές, ένα σύστημα αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες για την κλίμακα της Ευρώπης θα κόστιζε πάνω από 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με έγγραφο του MIT Technology Review, δηλαδή θα ήταν μακράν ακριβότερο από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική λύση.
Το πρόσθετο κόστος ενός δικτύου μπαταριών συν το δίκτυο διανομής και μεταφοράς θα εκτόξευε ακόμη περισσότερο τους λογαριασμούς των νοικοκυριών.
Ο πληθωρισμός ήταν ήδη εκτός ελέγχου στην Ευρώπη πριν καν υπάρξει ο κίνδυνος για εισβολή στην Ουκρανία. Ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή στην Ισπανία ήταν 7,6%, στην Πορτογαλία ήταν 4,2% και στη Γερμανία 5,1%. Ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή στη ζώνη του ευρώ ήταν 5,8 τοις εκατό.
Εν όψει των επιπτώσεων στις τιμές και την ενέργεια από την εισβολή στην Ουκρανία, θα πρέπει να θυμόμαστε:
Η Ευρώπη βρισκόταν ήδη σε ενεργειακή κρίση το 2020 και το 2021, με το κόστος των αδειών CO2 να εκτοξεύεται στα ύψη, και τις τιμές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας να φτάνουν σε επίπεδα ρεκόρ μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021.
Η Ευρώπη δεν «εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο». Πρόκειται για αλληλεξάρτηση. Η Ρωσία χρειάζεται την Ευρώπη για να εξάγει και η Ευρώπη δεν έχει φθηνότερη εναλλακτική λύση. Ας θυμόμαστε ότι το ρωσικό φυσικό αέριο είναι πολύ φθηνότερο από οποιαδήποτε άλλη ρεαλιστική εναλλακτική λύση.
Οι μακροχρόνιες συμβάσεις που έχουν υπογραφεί με την Gazprom κλείνουν σε τιμές που μπορεί να είναι έως και δέκα φορές χαμηλότερες από ορισμένες από τις τρέχουσες εναλλακτικές λύσεις. Τα 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που εισάγει η Ευρώπη από τη Ρωσία μπορούν να αντικατασταθούν με υγροποιημένο φυσικό αέριο από τη Νορβηγία και τη Βόρεια Θάλασσα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αλγερία, το Κατάρ ή το Ισραήλ, αλλά θα είναι πολύ πιο ακριβά.
Η μόνη εναλλακτική λύση στην εξάρτηση από τη Ρωσία, είναι να δείξουν οι ευρωπαϊκές χώρες πως διαθέτουν ποικίλες και φθηνές πηγές εφοδιασμού. Εάν η Ρωσία βλέπει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απαγορεύουν την πυρηνική ενέργεια, απαγορεύουν την ανάπτυξη των εγχώριων αποθεμάτων φυσικού αερίου, παρεμβαίνουν στις εισαγωγές, και προσθέτουν μαζικούς φόρους CO2, γνωρίζει ότι δεν υπάρχει ανταγωνιστική εναλλακτική λύση, και ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία και οι καταναλωτές θα καταρρεύσουν λόγω του αυξανόμενου κόστους της ενέργειας.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να σκεφτούν καλά τις λανθασμένες πολιτικές όταν η ήπειρος σώθηκε αυτόν τον χειμώνα χάρη στο εισαγόμενο από τις Ηνωμένες Πολιτείες φυσικό αέριο που παράχθηκε με fracking, μια τεχνολογία που έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη.
Η Ευρώπη θέλει φθηνή και άφθονη ενέργεια, αλλά οι πολιτικοί δαιμονοποιούν την πυρηνική ενέργεια, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Όλες οι παρεμβατικές προτάσεις που προωθούνται από τους Ευρωπαίους πολιτικούς συνεπάγονται υψηλότερο κόστος για τους πολύπαθους καταναλωτές.
Το φυσικό αέριο ρέει συνεχώς και είναι φθηνό και άφθονο. Δεν μπορεί να υποκατασταθεί από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που είναι διαλείπουσες, ασταθείς και απρόβλεπτες. Το παράδειγμα της Γερμανίας είναι σαφές: Αφού επένδυσε μαζικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και διπλασίασε τους λογαριασμούς για τους καταναλωτές, εξαρτάται περισσότερο από τον λιγνιτικό άνθρακα και το ρωσικό φυσικό αέριο για να εξασφαλίσει τον ενεργειακό εφοδιασμό της. Η Γερμανία αναγκάστηκε να επαναλειτουργήσει μονάδες άνθρακα, αφού πρώτα δαπάνησε περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας!
Όλες οι τεχνολογίες είναι απαραίτητες, και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι κρίσιμες, αλλά δεν αποτελούν την εναλλακτική λύση, διότι χρειάζονται εφεδρεία φυσικού αερίου για όσο η τεχνολογία αναπτύσσεται, καθώς βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο. Ας μην ξεχνάμε ότι η εγκατάσταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνεπάγεται τεράστιο κόστος στα δίκτυα. Ποιος θα μειώσει τους λογαριασμούς αν το πάγιο κόστος των δικτύων αυξηθεί κατά τα 150 δισεκατομμύρια δολάρια, που εκτιμούμε ότι απαιτούνται για την ενίσχυση των δικτύων διανομής και μεταφοράς;
Όλες οι «μαγικές» εναλλακτικές λύσεις που πουλάει ο κρατικός παρεμβατισμός σημαίνουν ότι εκτός από την εξάρτηση από τη Ρωσία θα εξαρτηθούμε πλέον και από την Κίνα: Πού θα βρούμε το πυρίτιο, το αλουμίνιο, τις σπάνιες γαίες, τον χαλκό, το λίθιο κ.λπ. που είναι απαραίτητα για αυτές τις τεράστιες μαγικές επενδύσεις που ανακοινώνονται;
Η δαιμονοποίηση της πυρηνικής ενέργειας άφησε την Ευρώπη εξαρτημένη από ακριβές και ασταθείς εναλλακτικές λύσεις. Η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να εξεταστεί με κατανόηση της σημασίας της ασφάλειας του εφοδιασμού και της ανταγωνιστικότητας. Χρειαζόμαστε όλες τις τεχνολογίες, χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις. Χρειαζόμαστε ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια, φυσικό αέριο, υδροηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο και πυρηνική ενέργεια, αλλιώς θα πηγαίνουμε από κρίση σε κρίση και θα πληρώνουμε πάντα περισσότερα.
Είναι παράλογο να διατηρείται το καθεστώς κρυφής φορολόγησης των εκπομπών CO2 κατά τη διάρκεια μιας πρωτοφανούς κρίσης. Οι κυβερνήσεις πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτά τα έσοδα για να μειώσουν τους λογαριασμούς των πολιτών.
Οι συνοριακοί φόροι στα πετρελαιοειδή και το φυσικό αέριο δεν φορολογούν τους παραγωγούς, αλλά τους καταναλωτές στις ευρωπαϊκές χώρες. Όποιος πιστεύει ότι οι φόροι που έχουν ανακοινωθεί θα καταβληθούν από το Κατάρ, τη Νιγηρία ή τη Βραζιλία έχει σοβαρό πρόβλημα οικονομικής αντίληψης.
Μια πραγματική ενεργειακή μετάβαση πρέπει να είναι ανταγωνιστική, αξιόπιστη και φθηνή, και όχι μια μηχανή συλλογής φόρων και λεηλασίας. Πρέπει να εξετάσει όλες τις τεχνολογίες. Περισσότερη βιομηχανία και λιγότερη πολιτική. Περισσότερος ανταγωνισμός και λιγότερη ιδεολογία.
***
Ο Daniel Lacalle, PhD, οικονομολόγος και διαχειριστής κεφαλαίων, είναι ο συγγραφέας των μπεστ σέλερ Ελευθερία ή Ισότητα (2020), Escape from the Central Bank Trap (2017), Ο Ενεργειακός Κόσμος είναι Επίπεδος (2015) και Η ζωή στις Χρηματοπιστωτικές Αγορές (2014).
Είναι καθηγητής παγκόσμιας οικονομίας στο IE Business School στη Μαδρίτη.